جزئیات تازه از تجمیع شماره‌ تلفن‌های امدادی

تجمیع شماره‌های تلفن‌های امدادی و تعیین شماره تماس واحد از گذشته چندین بار مطرح شده بود اما به نتیجه نرسیده بود حالا باید دید این‌بار که دولت سیزدهم راه اندازی مرکز اعزام مشترک و شماره تماس واحد امدادی (SOS) را تصویب کرده، شاهد به ثمر رسیدن این مهم خواهیم بود.

پروژه تجمیع شماره‌های امدادی از سال‌های گذشته بارها مطرح شده بود که براساس آن قرار است شماره تماس تمامی دستگاه‌های امدادی از جمله آتش‌نشانی، اورژانس، هلال احمر و... یک شماره واحد شده و درخواست اعلامی پس از آن به سازمان های تخصصی منتقل شود.

این طرح از سال گذشته مجدد مطرح شد و دولت با تصویب مصوبه‌ای عزم خود را برای تحقق این مهم جزم کرد هرچند که  همواره این طرح از سوی برخی مسئولان و کارشناسان مورد تایید بود و از سوی گروهی نیز محل تردید.

رضا کرمی‌محمدی، رئیس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران درباره علت مسکوت ماندن این طرح در سال‌های گذشته، گفت: «این طرح اشکالات ساختاری داشت و هماهنگ کردن آن به سادگی ممکن نبود، چرا که سیستم پاسخ‌دهی این سازمان‌ها با یکدیگر متفاوت است و سامانه‌های خاص خود را دارند. همچنین این سازمان‌ها پروتکل های متفاوتی را دارند که با یکدیگر متفاوت است، سامانه های آن هم مستقل از هم است. بنابراین با توجه به این مسائل هماهنگی ها بسیار سخت بود تا جایی که تقریبا این پروژه مسکوت ماند.»

همچنین مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور نیز به سابقه این موضوع و پیگیری‌ و اقدامات انجام شده در این باره اشاره کرد و گفت: « در گذشته این پروژه را از طریق کمیسیون ایمنی راه‌ها پیگیری کردیم و وزارت بهداشت درخواست این را داشت که حتما دیسپچ مشترکی را برای سازمان‌های امدادی طراحی کنیم و طرحی نوشته شد که پایلوت آن در استان قم اجرایی شود اما متاسفانه به دلایل نامعلومی این پروژه در قم شروع نشد و این همچنان یکی از مشکلاتی است که در تیم های امدادی وجود دارد.»

با این وجود بار دیگر راه اندازی مرکز اعزام مشترک و شماره تماس واحد امدادی (SOS) از آذرماه سال گذشته و در اولین جلسه ستاد مدیریت بحران کلانشهر تهران در دولت سیزدهم به تصویب رسید و اواخر فروردین‌ماه نیز رئیس مرکز عملیات اضطراری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرد که در آن جلسه به سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران مأموریت داده شده تا با مشارکت سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوطه برای راه‌اندازی این شبکه اقدامات لازم را انجام دهد. 

 تا به حال چندین جلسه به منظور برنامه ریزی‌ در خصوص این طرح با مشارکت سازمان‌هایی از جمله هلال احمر، اورژانس،‌ آتش نشانی و اورژانس اجتماعی برگزار شده تا تصمیمات لازم اتخاذ و شماره تماس این دستگاه‌ها ادغام و یک عدد شود. البته موضوع ادغام شماره فوریت‌های پلیس با شماره‌های امدادی نیز به میان آمده بود هرچند به گفته رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ادغام شماره‌ تماس پلیسی در این مرحله انجام نمی‌شود، چرا که حجم تماس‌های دریافتی پلیس زیاد است.

نصیری این را هم گفت که در دنیا نیز معمولا این اتفاق نمی‌افتد بنابراین در این مرحله از طرح شماره‌های تماس دستگاه‌های امدادی با یکدیگر ادغام خواهد شد. 

پیش‌تر گفته شده بود که مدت زمان لازم برای اجرای این طرح در صورت اجرای حمایت‌های لازم حدود دو سال خواهد بود و شش ماه از این زمان به بررسی تجارب داخلی و بین المللی، بررسی و یکسان سازی رویه اقدام دستگاه‌ها و انجام مطالعات لازم اختصاص داده می‌شود و حالا از زمان اعلام آغاز این پروژه حدود شش ماه می‌گذرد.

تعدد شماره تماس سازمان‌های امدادی، چالش‌های خاص خود را به همراه داشته است که در همین راستا برخی از کشور ها نیز برای پاسخ به این دسته از امور شهروندان یک شماره تماس را اختصاص دادند. بر اساس نظر کارشناسان ایمنی یکی از مزایای این طرح افزایش سرعت امدادرسانی در حوادث و بلایاست، به طوری که پس از برقراری تماس،‌ اقدامات مربوط به اعزام دستگاه‌های امدادی به صورت موازی انجام می‌شود. 

مزیت این طرح در خصوص افزایش سرعت پاسخگویی به حادثه، البته از مواردیست که تقریبا تمام کارشناسان این حوزه، بر آن اتفاق نظر دارند. آنان همچنین معتقدند که حادثه‌دیدگان به دلیل استرس و اضطراب ناشی از حادثه، با کاهش قدرت تصمیم گیری و حافظه روبرو شده و در لحظه مهم حتی ممکن است شماره تماس‌های امدادی را از یاد برده یا جابجا به یاد داشته باشند. از سویی دیگر، کودکان که آن‌ها نیز گروهی از مراجعه کنندگان و تماس گیرندگان با سازمان‌های امدادی هستند، کمتر با مشکل حفظ شماره تماس‌ها روبرو می‌شوند و اگر هم در غیاب یک بزرگسال دچار حادثه‌ای شوند، می‌توانند به راحتی با شماره واحد تماس گیرند.

اگر چه که محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفته بود زیربنای اجرای این طرح در حال حاضر وجود دارد و با اجرای این طرح تمام شماره تماس ها تجمیع و تک شماره می‌شود اما با این حال این طرح باید ابتدا در یکی استان های کشور به صورت پایلوت اجرایی و پس از رفع موانع در سطح کشور اعمال شود.

در فروردین‌ ماه سال جاری رئیس مرکز عملیات اضطراری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران اعلام کرد که پروژه SOS که از سوی شهردار تهران نیز به عنوان یکی از کلان پروژه‌های شهر تهران تعیین شده است به صورت پایلوت در شهر تهران اجرا و پس از رفع موانع، چالش‌های اصلی و تسهیل فرآیند اجرا، قابل توسعه و بهره برداری در سراسر کشور خواهد بود. البته برخی به عنوان مثال اسماعیل نجار، رییس سابق سازمان مدیریت بحران کشور با وجود اینکه با کلیت این طرح موافق است، اما به صراحت با اجرای آزمایشی این طرح در شهر تهران مخالفت کرد و در این باره گفت که « تجمیع شماره تماس‌های امدادی باید در شهر کوچکی انجام شده تا مشکلات آن مشخص شود. اینطور نباشد که در جای بزرگی این طرح اجرایی و عملیاتی شود و از پس مشکلات آن برنیاییم.» 

کارشناسان دیگری نیز در این زمینه هشدار دادند که اگر اطلاع رسانی کافی انجام نشود و برنامه‌ریزی‌های درستی هم صورت نگیرد ممکن است حادثه ها تبدیل به بحران شوند. رئیس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز در این باره گفته بود:‌ « اگر پایلوت طرح در تهران انجام شود مثل این است که در کشور انجام شود. پس به نظرم اگر قرار است به صورت پایلوت انجام شود باید در شهر کوچکتری انجام شود تا آن‌جا جواب بدهد و بعد از آن به سراغ تهران بیایند». به نظر می‌رسد لازم است که زیرساخت‌های این پروژه به صورت کامل آماده و در خصوص اجرای پایلوت این طرح نیز با تامل تصمیم‌گیری شود.

علاوه بر تعیین شهر پایلوت، میزان بودجه و هزینه مورد نیاز برای اجرایی این طرح نیز یکی دیگر از مباحثی بود که کارشناسان و مسئولان نظرات خود را درباره آن اعلام کردند. رییس سابق سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به اینکه پیش‌تر هم قرار بوده است طرحی مشابه «شماره واحد امدادی» اجرایی شود گفته بود که «این طرح به زیرساخت و سرورهایی با ظرفیت بالا نیاز داشت که سامانه تمام سازمان‌ها به آن وصل شود. این امر نیازمند هزینه بالایی بود. البته از آن جایی که طرح به صورت جامع تکمیل نشده و مسائل آن دیده  نیزنشده برخی از بحث‌های آن باقی مانده است. وصل کردن چند سامانه به یکدیگر فرآیندی بسیار طولانی است. همچنین آموزش نیروهایی که بتوانند با تمام این مسائل کار کنند نیز زمان‌بر خواهد بود.» البته رئیس سازمان مدیریت بحران فعلی کشور درباره طرحی که در حال حاضر قرار است اجرایی شود معتقد است: « زیربنای اجرای این طرح در حال حاضر وجود دارد که همین شماره تماس‌های سه رقمی است که فعلا استفاده می‌شود. با اجرای این طرح فقط تمام آنها تجمیع شده و تک شماره می‌شود. فقط باید پذیرفته شود که یک شماره با همان ظرفیتی که پیش‌تر وجود داشت پاسخگوی همه باشد. قرار نیست اتفاق جدیدی بیفتد و اعتبار زیادی نیاز ندارد.» البته رئیس سابق این سازمان نیز با وجود اینکه موافق اجرای این طرح است درباره میزان بودجه ای که برای راه‌اندازی این طرح نیاز است گفته است : «ممکن است در ابتدای این طرح هزینه افزونی وجود داشته باشد، اما می‌توان گفت که در مجموع این طرح می تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و کار مردم را آسان تر کند.  حضور ذهن ندارم که چه هزینه‌ای برای این طرح در نظر گرفته شد اما هر چه که سنگین باشد می‌تواند در زمان کوتاه و در مدت زمان کوتاه جبران شود.» 

از سوی دیگر نیز در صورت فراهم شدن زیرساخت ها و امکانات، آموزش اپراتورهایی که قرار است پاسخگوی شهروندان باشند نیز مورد بحث است. رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در این باره گفته است که :« باید بتوانیم مانند بسیاری از کشورها، اتاق هماهنگی یا اتاق کنترل و یا واحد اعزام مشترک را طراحی کنیم تا دستگاه‌ها با حفظ هویت سازمان مربوطه شان بتوانند در یک اتاق با هم‌ هماهنگ شوند، یکی از مصادیق این هماهنگی ایجاد SOS یا شماره واحد امدادی است که به شهروندان کمک خواهد کرد در مواقع بحرانی به جای تماس با انبوهی از شماره‌های اضطراری با این سامانه در ارتباط باشند.» اما باید دید که تصمیم گیری برای این شماره تماس به چه مرحله ای خواهد رسید.

در حال حاضر با گذشت کمتر از یکسال از طرح مجدد این پروژه هنوز اعلام نشده که چه شماره ای به SOS اختصاص پیدا می‌کند؟ آیا این شماره تماس از میان شماره‌ تماس‌های فعلی سازمان‌های امدادی خواهد بود؟ در پاسخ به این سوال پیشنهادات متفاوتی مطرح شد که حتی یکی از آن‌ها پیشنهاد انتخاب شماره دو رقمی بود. رئیس سابق مدیریت بحران کشور با تاکید بر اینکه باید دید تا کنون کدام شماره تماس امدادی بیش از همه در ذهن مخاطبان خود ثبت شده است این پیشنهاد را نیز مطرح کرد که اگر شماره دو رقمی هم باشد تماس با آن راحت تر است. از سوی دیگر بعضی از کارشناسان و فعالان حوزه ایمنی و امدادرسانی نیز معتقد هستند که در راستای آموزش شماره تماس سازمان‌های امدادی زحمات بسیاری کشیده شده که مردم با آن‌ها آشنا شوند؛ آنان معتقدند که باید زمان بسیاری صرف کرد تا بار دیگر ۸۰ میلیون نفر با شماره تماس جدید آشنا شوند. 

سخنگوی سازمان اورژانس کشور نیز پیش‌تر گفته بود که: «توصیه ما این است که شماره ۱۱۵ باشد و ظرفیت انجام آن را هم داریم.» او همچنین با تاکید بر اینکه باید شماره تماسی را به عنوان شماره واحد تعیین کرد که بیش از سایر شماره ها در ذهن مخاطبان باشد گفته بود:‌ «اورژانس ۱۱۵ در ایران شناخته شده‌تر است و بهتر است که  ۱۱۵ به عنوان شماره واحد در نظر بگیریم.» با این حال یکی از مسائل مهمی که در این میان وجود دارد، پاسخگویی به موقع و سریع به شهروندان و افرادی است که درخواست امدادرسانی دارند. در واقع نباید این اولویت از یاد برود که یکی از اهداف اصلی اختصاص شماره تماس واحد امدادی، کاهش زمان پاسخگویی به کسانی است که در خواست کمک دارند و باید در این راستا ساختار کافی ایجاد شود. پیش‌تر گزارش های مردمی حاکی از آن بود که گاهی مردم پشت خط تماس های اورژانس منتظر می‌مانند که سخنگوی سازمان اورژانس کشور با اشاره به اینکه این سازمان ظرفیت این را دارد که به« شماره واحد امدادی» تبدیل شود گفته بود: « ترافیک تلفنی فقط در شرایط خاص این اتفاق می افتد که مثلا بحرانی یا زلزله‌ای اتفاق افتاده است. گاهی شدت یک حادثه را از آن جایی مطلع می‌شویم که به یکباره ۳۰ الی ۴۰ تماس در خصوص آن داریم که حادثه را گزارش می کنند.»

حالا در آستانه یک سالگی مصوبه راه اندازی مرکز اعزام مشترک و شماره تماس واحد امدادی (SOS) در دولت سیزدهم گفته می‌شود سازمان‌ها در انتظار تشکیل جلسه هستند تا در این خصوص به جمع بندی‌ نهایی برسند و تصمیمات نهایی خود را اعلام کنند. / ایسنا