نحوه برخورد با تماس‌های تلفنی مشکوک | شماره‌هایی که نباید جواب دهید!

در حالی که سودجویان از راه‌های مختلف برای کلاهبرداری و فریب کاربران استفاده می‌کنند، کلاهبرداری‌های تلفنی نیز این روزها بیش از گذشته شایع شده‌ و به‌همین دلیل، از سوی کارشناسان همواره توصیه می‌شود که کاربران در مواجهه با موارد مشکوک هوشیار باشند.

بارها گفته شده هنگامی که با شما تماس تلفنی گرفته می‌شود و مثلا وعده‌ی جایزه و هدیه می‌دهند، از شما اطلاعات کارت بانکی‌تان را می‌خواهند و یا مواردی از این دست، باید دقت کنید که علی‌رغم جذاب بودن این پیشنهادها، احتمال این‌که در آستانه‌ی فریب خوردن توسط کلاهبرداران قرار گرفته باشید، زیاد است.

وقتی در تماس‌های تلفنی به شما می‌گویند برنده‌ی جایزه‌ای فوق‌العاده از یک مسابقه شده‌اید که احتمالاً شما هیچ‌گاه در آن مسابقه شرکت نکرده‌اید؛ زمانی که می‌گویند برای دریافت جایزه باید مبلغی پرداخت کنید و یا از شما می‌خواهند، اطلاعات کاملاً شخصی و محرمانه‌ی مالی خود را در اختیارشان قرار دهید، مشخص است که باید محتاط باشید، زیرا سیستم‌های تجاری مطمئن و قانونی، هیچ‌گاه نیاز بر جزئیات حساب مالی شما ندارند و حتی اگر قرار باشد پولی یا جایزه‌ای را به شما بدهند، نیاز به رمز عبور کارت شما را ندارند و دادن شماره حساب یا شماره کارت کفایت می‌کند.

نکته مهم این است شما حق دارید درباره هر شخصی که تلفنی با شما تماس می‌گیرد و به شما پیشنهاد می‌دهد، بررسی‌های لازم را انجام دهید، با نامه‌نگاری از آن‌ها اطلاعات کاری بخواهید، تماس بگیرید، مرجع‌های آن‌ها را استعلام کنید و زمانی برای فکر کردن و تصمیم‌گیری در مورد پیشنهاد آن‌ها داشته باشید؛ زیرا افرادی که به‌طور قانونی و به دور از هرگونه کلاهبرداری به‌صورت تلفنی بازاریابی انجام می‌دهند، از این‌که اطلاعات فعالیت معقول و منطقی خود را در اختیار شما قرار دهند، خوشحال می‌شوند.

یکی از انواع کلاهبرداری‌های تلفنی اینگونه است که کلاهبرداران ابتدا یک تماس کوتاه با مشترک برقرار کرده و به سرعت قطع می‌کنند اما تعداد زیادی از مشترکان تلفن همراه عادت دارند پس از هر تماس ناموفق، به برقراری تماس با فرد تماس‌گیرنده اقدام کنند؛ معمولاً به دلیل آن‌که این تماس‌ها از سر شماره‌های بین‌المللی برقرار می‌شود، به محض تماس هزینه‌های سنگینی به مشترک ایرانی تحمیل می‌شود.

پس از شیوع این روش کلاهبرداری، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت گذشته تاکید کرده بود «قانون بقای کلاهبردار و قاچاقچی از بین نمی‌روند بلکه از شکلی به شکل دیگر تغییر ابزار می‌دهند. یک روز پیامک کلاهبرداری، این روزها Missed Call و انتظار تماس و شارژ مشترک تلفن همراه.» پس از این هشدار، به تمام مشترکان تلفن همراه توصیه شد که پس از برقراری هر تماس ناآشنا و بین‌المللی و قطع آن، از پاسخگویی مجدد خودداری کنند که متحمل هزینه‌های سنگین نشوند.

درخواست پول برای یکسان سازی تعرفه های اپراتور از دیگر انواع کلاهبرداری‌هاست. در حالی که یکسان‌سازی تعرفه‌ها و تک‌نرخی شدن تماس‌های درون‌شبکه یا برون‌شبکه برای اپراتورهای اول و دوم، هزینه‌ای برای مشترکان ندارد و جزو خدماتی است که توسط اپراتورها ارائه شده، اما برخی اقدام به سودجویی از این موضوع کرده و تماس‌هایی با آن‌ها گرفته و بابت یکسان‌سازی تعرفه‌ها درخواست هزینه کرده‌اند؛ البته اپراتورها اعلام کردند که این درخواست‌ها کلاهبرداری بوده و نباید هزینه‌ای بابت این خدمات پرداخت شود.

طبق این گزارش در کلاهبرداری تماس تلفنی ناخواسته با خارج از کشور که به آن تماس و قطع تماس (wangiri) گفته می‌شود، کلاهبرداران یک تماس بی‌پاسخ (missed call) و یا یک لینک اینترنتی به گوشی تلفن مشترکان ارسال می‌کنند. مشترکان معمولا پس از مشاهده تماس از دست رفته روی گوشی خود، با شماره درج‌شده تماس می‌گیرند که این تماس‌ها عموماً به مقصد کشورهای خارجی (اغلب کشورهای آفریقایی) است.

در صورتی که قربانی به برقراری تماس مجدد (Call Back) با مهاجم اقدام کند، یک پیام ضبط‌ شده برای وی پخش شده و بدون اینکه فرد متوجه باشد درگیر قبوض بالا می‌شود؛ اغلب مهاجمان‌ سعی می‌کنند با طرح موضوعات جذاب مانند برنده شدن مشتری در لاتاری و غیره قربانی را جهت صحبت بیش‌تر ترغیب و هزینه بیش‌تری را به وی تحمیل کنند.

مشترکان لازم است درصورت مشاهده تماس ازدست‌رفته به کدهای تماس دقت کنند و در صورتیکه در زمان تماس روی صفحه گوشی به جز کدهای ۰۰۹۸ یا ۹۸+ ، کد کشورهای دیگر نمایش داده شد، بلافاصله تماس را قطع کرده و شماره را بررسی کنند. علاوه بر این، مشترکان توجه داشته باشند که  روی لینک‌هایی که به شماره‌گیری منجر می‌شود، کلیک نکنند و درصورت برقراری تماس خارجی، فوراً تماس خود را قطع کنند.

در همین این راستا، پیمان قره‌داغی -مدیرکل حفاظت از حقوق مصرف‌کننده رگولاتوری- با بیان اینکه مدیریت تماس‌های بین‌الملل با الزام رگولاتوری و به منظور جلوگیری از کلاهبرداری تماس تلفنی ناخواسته با خارج از کشور و تحمیل هزینه اضافی به مشترکان، فراهم شده است، گفته بود: از این پس تمام مشترکان اپراتورهای تلفن همراه می‌توانند با شماره‌گیری کدهای دستوری #۲۹۲۲*۱۰* در همراه اول و #۸*۱*۵۵۵* در ایرانسل، تماس‎‌های بین‌المللی خود را مدیریت کنند.

وی با اشاره به انجام این نوع کلاهبرداری‌ها از طریق شماره‌های ویژه، بیان کرد: با توجه به اینکه شماره‌های ویژه بسیار پرهزینه هستند، پس از تماس با این شماره‌ها، برای مشترک قبض‌های سنگینی صادر شده و یا شارژ مشترک به یکباره تمام می‌شود، بنابراین مشترکان تلفن همراه باید مراقب تماس با شماره‌های ناشناس و کلیک روی لینک‌های ناشناس باشند.

همچنین مشترکان مخابراتی نیز درصورت تمایل و عدم نیاز به تماس بین‌المللی می‌توانند برای جلوگیری از این مشکل، با مراجعه به بخش مخابرات من در پرتال شرکت مخابرات ایران به نشانی www.tci.ir نسبت به بستن صفر دوم، اقدام کرده یا بدین منظور به مراکز مخابراتی منطقه خود مراجعه کنند.

چندی پیش هم شرکت مخابرات ایران به مشترکان خود درباره کلاهبرداری با تلفن ثابت هشدار داد. گزارش‌هایی درمورد برخی از تماس‌های تلفنی کلاهبرداران از طریق خطوط تلفن ثابت به بهانه عملیات کابل برگردان و ارائه خدمات ارتباطی ارائه شده است که شرکت مخابرات ایران اعلام کرده این تماس‌ها جنبه کلاهبرداری داشته و ارتباط شرکت مخابرات ایران با مشتریان از طریق درگاه‌های رسمی انجام می‌شود.

طبق اعلام این شرکت، لازم است هموطنان گرامی ضمن آگاهی از این امر درصورت هرگونه تماس تلفنی با خطوط شخصی و پیام‌رسان‌ها به بهانه انجام عملیات کابل برگردان و جلوگیری از قطع خطوط تلفن ثابت، از واگذاری کد رمز قرائت شده از بستر خط تلفن ثابت منزل به افراد غیر خودداری کنند. همچنین مشترکان می‌توانند این گونه کلاهبرداری‌ها و موارد مشابه احتمالی را با سامانه پاسخگویی ۲۰۲۱ شرکت مخابرات ایران مطرح کنند.

افراد سودجو در تماس خود با شهروندان از آنان درخواست می‌کنند که مثلا کدهای ارسال شده در پیامک یا تماس‌های صوتی را در اختیار آنان قرار دهند تا از قطع تلفنشان جلوگیری شود  و ... . این موارد همگی کلاهبرداری محسوب شده و شهروندان باید توجه داشته باشند که به هیچ عنوان کدهای دریافتی از تلفن ثابت یا تلفن همراه خود را برای هیچ کس قرائت نکنند.

اعلام چنین کدهایی می‌تواند منجر به دسترسی غیرمجاز به حساب افراد، سوءاستفاده از اطلاعات شخصی و ... شود. اصل مهم همان است که هیچ یک از دستگاه‌ها، شرکت‌ها، نهادها و ... در تماس با شهروندان از آنان درخواست کد و وجه نقد و ... نمی‌کنند و اگر شهروندان با چنین تماس‌هایی مواجهه شدند حتما در اصالت آن شک کرده و با تماس گیرنده همکاری نکنند.

 بنابراین با توجه به این‌که این روزها بازار سودجویی و دریافت هزینه‌های مازاد بر خدمات داغ شده است و هر یک از سودجویان از راهی برای کلاهبرداری و فریب کاربران استفاده می‌کنند، کاربران باید دقت داشته باشند که هنگام رویارویی با موارد این‌چنینی، در مرحله‌ی ابتدایی هزینه‌ای را برای این افراد واریز نکنند و پس از آن، موضوع را با اپراتور و مسؤولان مربوطه در میان بگذارند.

همچنین هنگام مواجهه با موارد مشکوک، هر جایی که کاربران احساس کردند مورد متناقضی وجود دارد، یا هرگاه به فرد تماس‌گیرنده شک کردند، بهترین را این است که این تماس قطع کنند. این کار بسیار هوشمندانه است و به هیچ وجه بی‌احترامی محسوب نمی‌شود. کارشناسان می‌گویند کاربران در این موارد همیشه با افراد مورد اطمینان خود، اقوام و پلیس مشورت کنند و از آن‌ها دربارۀ این موارد پرس‌وجو و تحقیق کنند.