مافیای کودک زباله‏‌گرد یا مافیای زباله؟!

سال گذشته ویدئویی منتشر شد که یک کودک زباله‌گرد در یکی از مناطق شهرداری می‌گفت؛ «هر شب باید ۳۰ هزار تومان به یکی از کارمندان شهرداری بدهیم تا اجازه زباله‌گردی در این محدوده را به ما بدهد.»

آرش نصراصفهانی، مدیرکل سابق دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، از مهاجرت گروه‌هایی به صورت خویشاوندی از افغانستان و اجاره بخشی از مخازن شهر از پیمانکاران شهرداری خبر داده بود. برخی از مدیران شهری دست داشتن پیمانکاران شهرداری در زباله‌گردی که بخشی از آنها کودکان زباله‌گردند را انکار نمی‌کنند. دستفروشان هم از اینکه برخی از نیروهای حریم‌بان شهرداری از آنها برای سانت‌سانت پیاده‌روها اجاره می‌گیرند، گلایه می‌کنند.

احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران از درآمدهای ۴۰۰ هزار تا یک میلیون تومانی در روز کودکان کار و از شکست خوردن طرح‌های ضربتی برای ساماندهی کودکان کار خبر داد. 

محمدرضا جوادی‌یگانه، معاون اجتماعی سابق شهرداری تهران با اشاره به اینکه مافیا یا نهادی در کودکان کار وجود ندارد، تاکید کرد: «پدیده کودک‌کار ناشی از فقر است. کودک خیابان نداریم و خیابان‌خواب نیستند. این کودکان خانواده دارند و حتی کلمه استثمار را هم در مورد کودکان کار قبول ندارم، چون خانواده آنها فقیر است و آنها مجبورند کار کنند. کودکان حتی از مراکز فرار می‌کنند تا کار کرده و خرج خانواده خود را بدهند.»

من چیزی به نام مافیا که کودکان کار را جمع‌کرده و درصدی از دستمزد آنها را بگیرد، ندیده‌ام. حتما تیم‌هایی که این کودکان را به چهارراه‌ها می‌رسانند، مافیا نیستند. نگاه مافیایی به مسائل اجتماعی، معمولا این مسائل را به سمت‌وسوی امنیتی سوق می‌دهد.

کودک‌‌کار سرچهارراه‌ها هستند ولی کودکان زباله‌گرد تا چندی پیش عمدتا افغانستانی بودند. کودکان زباله‌گرد افغانستانی توسط برخی از گروه‌ها وارد ایران می‌شوند که در این مورد می‌توان از کلمه «مافیا» استفاده کرد. آنهایی که این کودکان را وارد ایران می‌کنند، گروه‌های مافیایی هستند. اما مشاهدات حاکی از آن است که براثر افزایش فقر، کودکان افغانستانی کمتر شده و این روزها کودکان، زنان و مردان ایرانی مجبور به زباله‌گردی هستند.

من از درآمد این کودکان اطلاعی ندارم، اما شکی نیست که این کودکان در خانواده‌های فقیر زندگی می‌کنند. آنها بیشتر در مناطق جنوب شرق، غرب و حتی اطراف تهران زندگی فقیرانه‌ای دارند.

سیدحسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم پدیده کودک‌کار را حاصل فقر دانسته و به هم‌میهن گفت: «مسئله کار کودکان در خیابان از سال ۷۸ به‌صورت جدی مطرح شده است. اما اکثر این کودکان برای تامین معاش خانواده کار می‌کنند. ممکن است تعداد کمی از این کودکان که سرپرستی ندارند، برای داشتن امکانات حداقلی مانند سرپناه و غذا مورد سوءاستفاده قرار گیرند. اما بیشتر این کودکان با خانواده‌های خود ارتباط دارند و برای تامین معاش خانواده در خیابان یا کارگاه‌ها کار می‌کنند.»/هم‌میهن