مرثیه ای برای جنگل های بلوط زاگرس

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: بنابر دلایل مختلف، در ۳ دهه اخیر نزدیک به ۷.۵ درصد مساحت جنگل‌های استان از بین رفته است.

استان چهارمحال و بختیاری دارای ۳۲۸ هزار هکتار جنگل است که تاکنون بیش از ۱۸۰ گونه درختی و درختچه‌ای در آن شناسایی شده که غالب این درختان بلوط است.

اما متاسفانه با گذر زمان به دلایل انسانی و طبیعی از جمله خشکسالی، وجود آفات، چرای بی‌رویه دام، قطع درختان و... شاهد از بین رفتن این میراث طبیعی هستیم.

با توجه به اینکه عوامل مخرب جنگل بسیار زیاد است اگر به فکر چاره نباشیم و روند ازبین رفتن جنگل همچنان ادامه یابد به زودی باید شاهد تبدیل شدن جنگل‌های با ارزش استان به بیابان‌های بی آب و علف باشیم پس باید چاره‌ای اندیشید تا جنگل‌های بلوط زاگرس احیا شود و هر روز مساحت آن کم و کمتر نشود.

از بین رفتن ۷.۵ درصد جنگل‌های استان در سه دهه اخیر

فخرالدین کریم‌زاده با اشاره به اینکه جنگل‌های طبیعی استان براساس نقشه پوشش گیاهی کشور ۳۲۸ هزار هکتار برآورد شده‌اند، اظهارداشت: این جنگل‌ها به صورت نواری از شمال غرب تا جنوب استان و در ناحیه رویشی زاگرس واقع شده‌اند، شاخص منطقه زاگرس درخت بلوط است و غالب جنگل‌های استان را نیز درختان بلوط تشکیل داده است.

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: در این جنگل‌ها تاکنون بیش از ۱۸۰ گونه درختی و درختچه‌ای همچون بنه یا پسته وحشی، ارژن، افرا، کیکم، گلابی وحشی، ون، داغداغان و... شناسایی شده است که تعداد ۶۳ گونه آن اکثرا به صورت پراکنده و بومی در جنگل‌های استان وجود دارند و به عنوان میراث طبیعی استان و کشور محسوب می‌شوند.

وی تشریح کرد: جنگل‌های بلوط زاگرس که روزگاری نه چندان دور در مساحت حدود ۱۲ میلیون هکتار در سطح کشور گسترش داشته‌اند به دلایل مختلف طبیعی و عمدتا انسانی هم اکنون به حدود ۶ میلیون هکتار کاهش یافته‌اند و جنگل‌های استان نیز طی مدت مذکور به همان نسبت کاهش یافته است، طی ۳ دهه اخیر نزدیک به ۷.۵ درصد مساحت جنگل‌های استان به دلایل مذکور از بین رفته است.

کریم‌زاده ادامه داد: جنگل‌های بلوط استان به دلایل مختلف طبیعی از جمله خشکسالی به ویژ در دو دهه اخیر، ریز گردها، تهاجم آفات و بیماری‌ها و دلایل انسانی به ویژه تخریب و تغییر کاربری، قطع جنگل و تولید زغال و حمل چوب وزغال توسط سودجویان، چرای دام بیش از ۳ تا ۴ برابر ظرفیت و توان اکولوژیکی اکوسیستم جنگل و حضور مداوم دام در جنگل‌ها که منجر به کوبیدگی و کاهش حاصلخیزی وعدم تشکیل خاک مناسب جنگلی شده‌است در معرض نابودی قرار گرفته‌اند.

اجرای جنگل‌داری اجتماعی برای احیای جنگل‌های بلوط استان

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: جمع آوری غیر مجاز بذور جنگلی بلوط و ... برای خوراک دام، حمل و فروش غیر مجاز بذر بلوط و آتش سوزی‌های عمدی که منجر به عدم تجدید حیات طبیعی جنگل شده اند، همگی منجر شده تا جنگل‌های با ارزش بلوط استان که دارای ارزش ژنتیکی بوده و میراث طبیعی استان محسوب می‌شوند، در معرض نابودی و از بین رفتن قرار گیرند.

وی با اشاره به اینکه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در اجرای اهداف و سیاست‌های سازمانی برنامه‌های گسترده کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت را برای احیای جنگل‌های بلوط استان دارد، عنوان کرد: حفاظت گسترده از موجودی جنگل‌ها و مبارزه با آفات و بیماری‌ها در کوتاه مدت، تقویت جنگل از طریق اجرای طرح‌های غنی‌سازی و توسعه جنگل و احداث چاله فلسی با بذر کاری در راستای حفظ رطوبت و مقابله با خشکیدگی جنگل در میان مدت از جمله این اهداف است.

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری ادامه داد: تهیه و اجرای طرح‌های صیانت از جنگل‌ها، جنگلداری چند منظوره و تهیه و اجرای جنگل‌داری اجتماعی با مشارکت بهره‌برداران و جوامع محلی، شناسایی منابع و گونه‌های جنگلی کمیاب و با ارزش در قالب توسعه ذخیره‌گاه‌های جنگلی در استان و افزایش اجرای طرح‌های زراعت چوب با کاشت گونه‌های سریع الرشد غیر جنگلی و چوب‌ده با هدف حمایت از جنگل‌های طبیعی، نیز در دست اجرا است.

کریم‌زاده مطرح کرد: همچنین احداث و احاله مدیریت پارک‌های جنگلی، جلب مشارکت مردمی با گسترش همیاران طبیعت استان و توسعه کشت گیاهان دارویی و محصولات فرعی و تغییر الگوی کشت گونه‌های جنگلی اقتصادی و همراه نمودن جوامع محلی از دیگر اهداف اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری است که در دست پیگیری و اجرا دارد.

تجهیز و آماده‌سازی نهالستان‌های استان برای طرح نهضت تولید نهال

کریم‌زاده بیان کرد: از جمله برنامه‌های مهم که در راستای حفاظت و احیای جنگل‌های طبیعی کشور به ویژه منطقه زاگرس در دست انجام است، نهضت تولید یک میلیارد نهال طی ۴ سال است، که در راستای منویات ریاست محترم جمهور و با دستور وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و با هدف کمک به احیای جنگل‌های کشور از سال ۱۴۰۲ شروع می‌شود.

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: از هم اکنون با تجهیز و آماده‌سازی نهالستان‌های دولتی و خصوصی برای تولید انواع نهال‌های جنگلی، زراعت چوب و برای توسعه فضای سبز در استان چهارمحال و بختیاری همچون دیگر استان‌های کشور در دست پیگیری و انجام است.

وی با اشاره به اینکه اقدامات و پروژه‌های مختلفی تاکنون برای حفظ و احیای جنگل‌های بلوط انجام شده است، گفت:عمده‌ترین آن‌ها شامل تهیه و اجرای طرح‌های صیانت از جنگل‌ها بر روی مساحت ۵۰ هزار هکتار از جنگل‌ها، طرح مدیریت منابع جنگلی بر روی ۱۰ هزار هکتار طی سال‌های گذشته که البته نیاز به بازنگری و اصلاح دارند و تهیه و اجرای طرح جنگ‌لداری مشارکتی یا اجتماعی بر روی ۴۰۰ هکتار است.

کریم‌زاده خاطرنشان کرد: همچنین اجرای طرح‌های جنگل‌کاری و غنی‌سازی جنگل از طریق احداث چاله‌های فلسی و کشت بذر و نهال جنگلی در سطح بیش از ۵۸۰ هکتار، احداث پارک‌های جنگلی طبیعی و دست کاشت به تعداد ۱۵ مورد، شناسایی و احداث تعداد ۱۹ ذخیره گاه جنگلی در استان، تهیه و توسعه طرح‌های زراعت چوب در سطح ۶۰۰ هکتار با ارائه کمک‌های فنی و اعتباری و بعضا احاله مدیریت اراضی ملی، عملیات غنی سازی جنگل و جنگل‌کاری در سال جاری از طریق کشت بذر و نهال جنگلی بلوط، بادام تلخ، بنه، ارژن و دیگر گونه‌های جنگلی در مساحت بیش از ۳۰۰ هکتار از جنگل‌های استان در دست انجام است.