تغییرات اقلیمی چه بلایی سر ایران خواهند آورد؟

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع آب و هوا با بیان اینکه ایران از ۵۰ سال گذشته تاکنون درگیر روند صعودی دمای هوا است، به گونه‌ای که از ۵۰ سال گذشته ۲ درجه سانتی‌گراد هوای کشور گرم‌تر شده است، گفت: ایران تا سال ۲۱۰۰ روند افزایشی دما را دارد و اگر با همین شرایط کنونی ادامه دهد، افزایش دمای ۲.۵ تا ۳ درجه سانتی‌گراد را تجربه خواهد کرد.

دکتر صادق ضیائیان در گردهمایی موزه‌های علوم و دانشگاهی و تغییرات اقلیمی که به صورت آنلاین از سوی موزه علوم و فناوری برگزار شد، با تاکید بر اینکه تغییر اقلیم در جهان در حال رخ دادن است و نیاز است کشورهای مختلف فعالیت‌های جدی در ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و تصمیم‌گیری‌های جدی داشته باشند، افزود: تا سال ۱۹۸۰ اجماع جهانی در زمینه پدیده تغییر اقلیم وجود نداشت، ولی از سال ۱۹۸۸ جهانیان متقاعد شدند که با راه‌اندازی نهادی به نام "هیات بین‌دولتی تغییر اقلیم" یا IPCC، بدون دارا بودن رویکردهای سیاسی، مطالعات جهانی در زمینه تغییر اقلیم گردآوری شود.

وی با بیان اینکه این هیات تا سال ۲۰۱۴-۲۰۱۳ تعداد ۵ گزارش از وضعیت تغییر اقلیم منتشر کرده است، اظهار کرد: در گزارش پنجم این نهاد تاکید شده است که دانشمندان جهانی بر این باورند که پدیده تغییر اقلیم رخ داده و جهانیان متاثر از تبعات این پدیده هستند و بعد از این گزارش، توافق نامه پاریس به امضای کشورها رسید.

به گفته وی، کشورهایی چون لیبی، اریتره، یمن و ایران به این توافق‌نامه نپیوستند.

ضیائیان ادامه داد: در این توافق‌نامه کشورها متعهد شدند که تا سال ۲۱۰۰ اجازه ندهند دمای کره زمین از ۲ درجه سانتی‌گراد بیشتر شود.

ایران در میانه پدیده اقلیم

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع آب و هوا به وضعیت ایران اشاره کرد و گفت: ایران از ۵۰ سال گذشته تاکنون درگیر روند صعودی دمای هوا است، به گونه‌ای که از ۵۰ سال گذشته ۲ درجه سانتی‌گراد هوای کشور گرم‌تر شده است.

وی با تاکید بر اینکه در هر دهه نیم درجه سانتی‌گراد هوای کشور گرم‌تر شده است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن ایران آهنگ کاهشی در میزان بارش‌ها داشته است، به گونه‌ای که سالی یک میلی‌متر از میزان بارش‌های کشور کاهش یافته است.

ضیائیان اضافه کرد: در کنار کاهش بارش و افزایش دما، کشور با پدیده افزایش تبخیر و تعرق مواجه است و این افزایش تبخیر و تعرق و کاهش بارش‌ها بیانگر آن است که کشور روز به روز خشک و خشک‌تر می‌شود.

این محقق حوزه مخاطرات آب و هوا با بیان اینکه میزان بارش‌ها در ۳ دهه اخیر روند کاهشی بسیاری را تجربه کرده است، افزود: علی‌رغم آنکه در این سه دهه کشور، سال‌های تر را تجربه کرده است، ولی تعداد سال‌های خشک آن از تعداد سال‌های تر بیشتر بوده و این روند موجب از دست رفتن فزاینده آب در کشور شده است.

برنامه‌ریزی توسعه‌ای با کاهش متوسط بارش‌ها

دبیر هیات بین‌الدول تغییر اقلیم، اضافه کرد: در ۳۰ سال قبل و در دهه ۷۰، تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اجتماعی و توسعه‌ای، بر اساس متوسط بارش‌های ۲۵۰ میلی‌متر تا ۲۷۰ میلی‌متر در سال بوده، ولی در حال حاضر این میزان بارش به ۲۳۰ میلی‌متر در سال رسیده است؛ از این رو نیاز است برای تصمیم‌گیری نه تنها به گذشته توجه شود، بلکه باید نگاه به آینده نیز باشد که چه اتفاقاتی در آینده رخ خواهد داد.

وی با اشاره به انباشت خشکسالی‌ها در ۱۰ سال اخیر، گفت: اغلب مناطق کشور درگیر خشکسالی هستند و این تغییر اقلیم ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای است. تا قبل از انقلاب صنعتی کشورهای اروپایی و امریکای شمالی بیشترین سهم را در انتشار این گازها داشتند، ولی در حال حاضر کشورهای خاورمیانه نیز به این جمع پیوسته‌اند و همپای کشورهایی چون استرالیا، نیوزلند و کشورهای اروپایی، گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.

ضیائیان تاکید کرد: در طول تاریخ حیات کره زمین، این کره همواره دستخوش تغییر اقلیم بوده است، ولی هیچ گاه دمای کره زمین به این میزان افزایش نیافته است.

به گفته وی، از بعد از انقلاب صنعتی به یک باره دمای زمین افزایش یافت و بیش از یک دهه است که متوسط دمای جهانی افرایش یافت و این امر حکایت از رخداد فعل و انفعالات جدید بر روی زمین است که ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای است.

پیش‌بینی بارش‌های ایران

رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع آب و هوا، ادامه داد: بر اساس برآوردها، بارش‌های کشور به سمت سیل‌آسا شدن به پیش می‌رود، به گونه‌ای که سیلاب‌ها افزایش سه برابری خواهند داشت و این بارش‌های سیل‌آسا برای کشور مفید نخواهند بود.

ضیائیان، ایران را کشوری آسیب‌پذیر در برابر امواج گرمایی و گرمایش در منطقه غرب آسیا توصیف کرد و یادآور شد: همچنین در غرب آسیا خشکسالی را تجربه خواهد کرد که ایران نیز بخشی از این منطقه است.

به گفته وی، ایران تا سال ۲۱۰۰ روند افزایشی دما را دارد و اگر با همین شرایط کنونی ادامه دهد، افزایش دمای ۲.۵ تا ۳ درجه سانتی‌گراد را تجربه خواهد کرد.

وی اضافه کرد: برای آنکه بتوان افزایش تا ۳ درجه سانتی‌گراد را درک کنیم، تصور کنید که با افزایش ۲ درجه سانتی‌گراد بسیاری از رودها و دریاچه‌های کشور خشک شدند و با افزایش ۳ درجه‌ای چه حجم از محیط زیست کشور تخریب می‌شوند.