شایع ترین مواد مخدر در ایران کدام است؟ | «گل» سوم شد

براساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، میانگین سن اعتیاد در کشور ۲۴ سال است که در مقایسه با میانگین دنیا، شرایط بهتر اعلام شده است.

معاون پژوهشی موسسه کادراس با بیان اینکه بر اساس مطالعات شیوع‌شناسی که در دهه ۹۰ در مورد سوء مصرف مواد مخدر در ایران انجام شد ماده مخدر «گل» یا «ماریجوانا» جز ۱۰ ماده مخدر مصرفی در ایران و در رتبه ۶ و ۷ قرار داشت، می‌گوید: اما امروزه مصرف ماده مخدر گل پس از تریاک و شیشه در کشور در رتبه سوم قرار گرفته است.

براساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، میانگین سن اعتیاد در کشور ۲۴ سال است که در مقایسه با میانگین دنیا، شرایط بهتر اعلام شده است.

در مقایسه جهانی نیز ایران از نظر شیوع مصرف شرایط بهتری دارد و شیوع مصرف در میانگین دنیا هفت و در ایران حدود پنج است- پنج درصد جامعه فعال-. در این میان و در تقسیم بندی کلی مواد صنعتی و سنتی در کشور ما، ۷۵ تا ۸۰ درصد استفاده به صورت سنتی و ۲۰ تا ۲۵ درصد به صورت صنعتی است که در این بین، تریاک رتبه اول را دارد.

به گفته پژوهشگران حوزه اعتیاد، ایران به دلایل تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی و همسایگی با افغانستان (به عنوان بزرگترین تولیدکننده تریاک جهان) دارای بیشترین مصرف‌کننده تریاک خام (۴۲ درصد تریاک خام مصرفی جهان) است و پس از ایران، کشورهای افغانستان و پاکستان در رتبه‌های بعدی قرار دارندبه گفته معاون اجتماعی موسسه کادراس، باورهای نادرست درباره اثرات درمانی تریاک موجب شده تا برخی بر این باور باشند که مصرف تریاک باعث اعتیاد نمی‌شود، اوج این باور نادرست در زمان شیوع کرونا بود که با مصرف تریاک از ابتلای به کرونا در امان می‌شویم. در واقع دلایل اصلی مصرف بالای تریاک در جهان و ایران همین باورهای بی‌پایه و اساس است.

این درحالیست که مصرف تریاک به هر نوع (خام، شیره و سوخته)، به هر شکل (بلعیدن و دودی) و به هر میزان (حتی نیم گرم در شبانه روز) علاوه بر معتاد شدن فرد، به بروز بیماری‌های قلبی عروقی، سکته‌های قلبی و مغزی و سرطان‌ها منجر می‌شود.

فرزانه سهرابی در گفت‌وگویی با ایسنا با بیان اینکه در ایران نیز بر اساس آخرین شیوع‌شناسی در دسترس، تریاک رایج‌ترین ماده مصرفی است و بیش از ۵۰ درصد مصرف مواد در کشور را شامل می‌شود، گفته بود: همچنین دومین ماده پرمصرف به ویژه میان نسل جوان در حال حاضر گل است و سپس مصرف شیشه سومین ماده مصرفی در کشور است، اما در مورد مصرف تریاک باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که این ماده چون به صورت سنتی و از زمان‌های دور مصرف آن رایج بوده است، می‌توان گفت بیشتر افرادی که در رنج سنی ۴۰ تا ۶۰ سال هستند، تریاک مصرف می‌کنند.

به گفته وی این پژوهشگر حوزه اعتیاد، در این میان مقبولیت ماده‌ای در جامعه به نحوه مصرف آن نیز باز می‌گردد، چون شیوه مصرف تریاک سخت است، یعنی نیاز به این است که فرد در مکانی مشخص و با ابزاری ویژه مصرف کند، گرایش جوانان به آن را کمتر کرده است، در مقابل از آنجا که مصرف موادی مانند گل و شیشه راحت‌تر بوده در میان جوانان رایج‌تر است و گروه‌های سنی جوان را بیشتر در معرض تهدید قرار داده است.

گل سومین ماده مخدر مصرفی در کشور

به گزارش ایسنا، منصور براتی، معاون پژوهشی موسسه کادراس نیز در مورد اعتیاد به مخدر «گل» می‌گوید: بر اساس مطالعات شیوع‌شناسی که در دهه ۹۰ در مورد سوء مصرف مواد مخدر در ایران انجام شد ماده مخدر گل یا ماریجوانا جز ۱۰ ماده مخدر مصرفی در ایران و در رتبه ۶ و ۷ قرار داشتند ولی امروزه مصرف ماده مخدر گل پس از تریاک و شیشه در رتبه سوم قرار دارد.

وی می‌افزاید: ‌بر اساس آمار مصرف تریاک با ۵۰ درصد همچنان در رتبه اول قرار دارد و شیشه ۱۲ درصد و میزان مصرف گل نیز ۹ درصد است.

«گل» از مواد مخدری است که محدود به جغرافیا نیست و در همه جا قابل کشت است و به همین جهت مصرف آن سهل‌تر و میزان مصرف آن در دو دهه گذشته در دنیا زیاد شده است و در برخی از کشورها نیز ممانعت قانونی مصرف این ماده برداشته شده است.

تمایل به مصرف روانگردان بیشتر

این کارشناس پژوهشی با بیان اینکه متاسفانه در بین اقشار جوان و نوجوان این تصور ایجاد شده که این ماده اعتیادآور نیست، بیان می‌کند: از زمانی که این قبح‌زدایی انجام گرفته مصرف این ماده مخدر در جهان بالا رفته و از طرف دیگر میزان HTC (ماده روانگردان) موجود در گل نیز افزایش یافته است به طوری که مثلا در آمریکا در سال ۱۹۹۵ میزان HTC موجود در گل حدود ۴ درصد بوده و در سال ۲۰۰۵ به ۱۶ درصد رسیده است که این مهم بیانگر این است که بازار روانگردان بیشتری را می‌طلبد.

مصرف گل در برخی کشورها پزشکی بوده و با تجویز پزشک به شکل دارو مصرف می‌شود و در برخی کشورها مانند کشور هلند مصرف تفریحی داشته و مصرف آن بر اساس قوانین و چهارچوب‌های تعیین شده آزاد است در آمریکا نیز مصرف پزشکی و تفریحی گل در ۱۳ ایالت قانونی شده است.

براتی در ادامه به تجاری سازی مصرف «گل» اشاره می کند و ادامه می‌دهد: وقتی تولید و مصرف گل تجاری‌سازی می‌شود بنگاه‌های اقتصادی به شدت درگیر این مسیر شده و لابی انجام می‌شود و فروشگاه‌ها و تولیدکنندگان جزو سیاستگذاران می‌شوند و به همین دلیل برای برگشت از این مسیر و قانونی شدن، مسیر سختی باید طی شود.

وی می‌گوید: بهترین سیاستی که برای کاهش مصرف مواد مخدر می‌توان اتخاذ کرد و بیشترین تاثیر را در آینده و نسل‌های بعدی داشت، سیاست پیشگیری از اعتیاد است.

معاون پژوهشی موسسه کادراس که در یک برنامه‌ رادیویی صحبت می‌کرد، تصریح می‌کند: بخشی از ظرفیت سیاست کشور به مقابله با عرضه و درمان مواد مخدر اختصاص یافته و حرکت به سمت مبارزه با مواد مخدر در سال‌های اخیر کافی نبوده و لازم است بخش بزرگتری از ظرفیت مقابله رسمی کشور به سمت پیشگیری حرکت کند تا بتوانیم در برابر مصرف انواع مواد مخدر بایستیم و به نتایج بهتری برسیم.

داریوش تقی زاده، کارشناس حوزه اعتیاد نیز در مورد اعتیاد به گل معتقد است: تترا هیدروکانابینول(HTC) محرک عصبی و ماده اصلی و خطرناک‌ترین بخش ماده مخدر گل است که اثرات توهم‌زا دارد و علت خطرناک بودن مصرف گل همین عامل توهم‌زاست که از درختچه شاهدانه گرفته می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: ماده تترا هیدروکانابینول موجود در گل باعث می‌شود بخشی از مغز تخریب شود و عملکرد شناختی، ادراک و احساس فرد دچار اختلال شود و سوء مصرف این ماده مخدر عوارض و آسیب‌های زیادی برای فرد و جامعه در پی خواهد داشت.

این کارشناس حوزه اعتیاد با اشاره به اینکه ماده مخدر گل به عنوان خطرناک‌ترین ماده مخدر و دروازه ورود به مواد مخدر دیگر است، بیان می‌کند: ۷۶ درصد از معتادان اعلام کرده‌اند که در سنین بین ۱۶ تا ۱۸ سال الکل یا حشیش استفاده می‌کرده‌اند که این نشان می‌دهد ۷۶ درصد معتادان از این دروازه و مسیر عبور کرده‌اند.

کنجکاوی عامل اصلی گرایش به مواد مخدر

به گفته وی، بر اساس مطالعات انجام شده کنجکاوی اولین عاملی است که منجر به مصرف مواد مخدر در جوانان و نوجوانان می‌شود  ۲۷,۲ درصد معتادین با انگیزه کنجکاوی و کسب یک تجربه جدید یا ماجراجویی مواد مخدر را استعمال کرده‌اند.

تقی‌زاده یادآور می‌شود: ابراز وجود و فشار همسالان مخصوصا در مصرف ماده مخدر گل که به صورت دسته جمعی مصرف می‌شود از دیگر عوامل گرایش به مواد مخدر است.

وی اظهار می‌کند: برای واکسینه شدن در برابر اعتیاد باید اطلاعات و آگاهی نوجوانان و جوانان در این زمینه بالا باشد و ارتباط خانواده و فرزندان صمیمی و عاطفی و کامل باشد.

این کارشناس حوزه اعتیاد معتقد است: ‌اعتیاد یک نشانه است که نشان می‌دهد وضعیت اقتصادی، اجتماعی و رفاهی جامعه دچار مشکل است و در پیشگیری از اعتیاد دستگاه‌ها باید کمک کنند تا وضعیت رفاهی و اقتصادی خانواده‌ها بالا رود تا مردم به توصیه‌های پیشگیرانه توجه کنند.

برای کاهش اعتیاد باید پیشگیری در راس کارها قرار گیرد

دکتر فرهاد اقطار، معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور در مورد  راهکارهای مقابله با اعتیاد بیان می‌کند: در شورای عالی مبارزه با مواد مخدر بیشترین مواردی که مصوب می‌شود در مورد درمان اعتیاد است و تا زمانی که پیشگیری از اعتیاد در راس کارها قرار نگیرد در حوزه مقابله با مصرف مواد مخدر دچار چالش خواهیم بود.

وی می‌افزاید: در راستای پیشگیری از اعتیاد باید مصون‌سازی، مهارت‌آموزی و فرزندپروری در جامعه آموزش داده شود تا در آینده شاهد کاهش آمار اعتیاد باشیم.

اقطار با بیان اینکه در اعتیاد دو دسته عوامل خطرزا و محافظت‌کننده وجود دارد که بایستی برای کاهش آمار اعتیاد اطلاعات، آگاهی و مهارت در برابر عوامل خطرزا در بین جوانان و نوجوانان افزایش یابد و این مهم هرچه از سنین پایین‌تر آغاز شود تاثیر بیشتری خواهد داشت، ادامه می‌دهد: همچنین می‌بایست عوامل محافظت‌کننده و جایگزین برای اعتیاد در کشور ایجاد شود.

واقعیت این است که فقط با اطلاعات و آگاهی نمی‌توان افراد را از اعتیاد دور نگه داشت لذا ضروری است فعالیت‌های جایگزین و فعالیت‌های تفریحی و ورزشی برای آنها تعریف شود. متاسفانه هزینه‌های فعالیت‌های ورزشی، تفریحی و فرهنگی در کشور بالا و گزاف است ضروری است فعالیت‌های تفریحی و ورزشی از سوی دولت و شهرداری به صورت رایگان و با رویکرد اجتماع محور ایجاد شود تا نوجوانان و جوانان به سمت اعتیاد نروند و بتوانند از فرهنگسراها و ورزشگاه‌ها استفاده کنند و اعتبارات دولت به جای هزینه‌شدن در بخش درمان در بخش مصون‌سازی و ایجاد فعالیت‌های جایگزین هزینه شود.