تنها بخوابیم لاغر می شویم؟

همشهری آنلاین: شاید براساس یک باور قدیمی خیلی از ما تصور کنیم افراد چاق، افراد خواب‌آلودی هم هستند، یعنی همان قضیه که می‌گویند: فلانی کارش بخور و بخواب است! اما پژوهش‌های جدید، عکس این قضیه را بیان می‌کنند؛ اینکه خواب کافی می‌تواند عاملی برای کاهش و کنترل وزن باشد.

اگر تا پیش از این، هزار و یک دلیل برای چاقی عنوان می‌کردیم، حالا باید یک دلیل مهم دیگر هم به آن اضافه کنیم و آن چاقی ناشی از کم‌خوابی است.

کم‌خوابی در افرادی که حتی تحت رژیم غذایی هستند، موجب می‌شود تا نتوانند به اندازه‌ای که باید چربی‌های بدن خود را کاهش دهند. افرادی که تصمیم به کاهش وزن می‌گیرند، باید مطمئن شوند که به حد کافی می‌خوابند یا نه.  به این تحقیق توجه کنید تا به تاثیر مثبت کاهش متناسب با خواب کافی پی ببرید.

بررسی انجام شده روی ۱۵ مرد و زن با اضافه وزن زیاد، در دو دوره دو هفته‌ای که افراد در آن تحت کنترل بودند و هر دو روز یک بار برای کاهش وزن رژیم غذایی جدیدی دریافت می‌کردند، انجام شد. گروه اول هر شب ساعت ۸:۳۰ دقیقه و گروه دوم ساعت ۵:۳۰ دقیقه صبح می‌خوابیدند.

محققان دریافتند که افراد مورد آزمایش مقدار مشابهی وزن را در هر دو دوره کم کرده‌اند (به طور متوسط زیر سه کیلوگرم) با این تفاوت که در طول دوره کم‌خوابی، به جای چربی از وزن ماهیچه‌های آنها کاسته شده بود. گروه اول که به موقع می‌خوابیدند بیشتر از نصف کاهش وزن آنها از طریق کاهش چربی‌ها بود ولی در گروه دوم فقط یک‌چهارم از کاهش وزن آنها مربوط به چربی‌ها بود. بیشترین میزان کاهش وزن افراد در طول دوران کم‌خوابی از چربی‌ها نبوده و این مقدار کاهش مربوط به ماهیچه‌ها و دیگر بافت‌های بدن است که جزء چربی‌ها نیستند.

طبق نظر دکتر پلامن پنو (Dr.plamen Penev) استاد دانشکده پزشکی شیکاگو، براساس نتیجه آزمایش، افراد به مقدار مساوی وزن خود را کاهش دادند ولی با ترکیب متفاوت. افراد دارای رژیم غذایی موفق همیشه مقدار مشخصی از حجم ماهیچه‌ها را از دست می‌دهند ولی ایده‌آل آن است که چربی‌های اضافه حذف شوند، نه حجم ماهیچه‌ها.

اگرچه پژوهشگران تقریبا به نتیجه قطعی در این باره رسیده‌اند اما تحقیقات بیشتری برای مشاهده چگونگی تاثیر طول دوران خواب بر ترکیبات بدن افراد تحت رژیم در یک بازه زمانی، مورد نیاز است. همچنین این موضوع که چگونه می‌توان نتایج این آزمایش را با شرایط زندگی معمول افراد مطابقت داد، نامشخص است.

کم‌خواب هستیم؟

واژه «کم‌خواب» به افرادی اطلاق می‌شود که هر شب کمتر از شش ساعت می‌خوابند و بدن آنها در طول زمان، نسبت به کسانی که هفت تا هشت ساعت خواب شبانه دارند، اضافه‌وزن بیشتری خواهند داشت.  

هورمون‌ها و کم‌خوابی

براساس بررسی‌های آزمایشگاهی، کمبود خواب موجب تغییر میزان ترشح «هورمون‌های گرسنگی» موسوم به «لپتین» و «گرلین» می‌شود. لپتین توسط سلول‌های چربی ترشح شده و کمبود این هورمون در خون موجب افزایش گرسنگی می‌شود و افزایش آن نیز موجب ارسال پیام سری به مغز و تشویق بدن به سوزاندن کالری می‌شود. گرلین را نیز معده برای تقویت اشتها ترشح می‌کند.  در تحقیقاتی که از آن صحبت کردیم، بررسی‌ها نشان داد شرکت‌کنندگانی که خواب کافی داشتند بیشتر گرسنه بودند، حتی با وجود اینکه آنها میزان مشابهی کالری در طول هر دو دوره مصرف کرده بودند، سطح بیشتری گرلین نیز در خونشان یافت شد. بررسی این نتیجه سوال دیگری را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا افراد تحت رژیمی که کمبود خواب داشتند. غذای بیشتری می‌خوردند.

به عقیده یکی از پژوهشگران اگر کاهش وزن محدود کردن میزان مصرف کالری همراه باشد کم‌خوابی می‌تواند این عمل را سخت‌تر کند. او همچنین اضافه می‌کند بهتر است برای نتیجه‌گیری بهتر به این نکته توجه کنیم که خواب خصلتی منحصر به فرد است و از طرفی برنامه روزانه غذایی و فعالیت‌های فیزیکی فرد نیز در کاهش وزن دخیل است. اما به هر حال جمع‌بندی نتایج نشان می‌دهد میزان خواب فرد عامل بسیار مهمی در کنترل و کاهش یا افزایش وزن است. هرچند باید عوامل دیگری مانند میزان فعالیت بدنی، برنامه غذایی، سن و جنسیت افراد را نیز در نظر گرفت.