حل دوساله تنش آبی ایران و فقر مطلق/ وعده های رئیسی چقدر شدنی‌ست؟

ابراهیم رئیسی وعده جدید داد؛ این بار رفع تنش آبی تمام روستاها تا ۲ سال دیگر. اما این وعده دولت سیزدهم چقدر شدنی‌ست؟

تجارت نیوز نوشت : ابراهیم رئیسی،در سفر به کرمان گفت که با کار جهادی، تنش آبی روستاها تا ۲ سال دیگر رفع می‌شود. ادعایی نظیر آنچه اسفندماه سال ۱۴۰۰ درباره ریشه‌کردن فقر مطلق طی ۲ هفته در ایران داشت.

رئیس دولت سیزدهم در سفری که روز جمعه به کرمان داشت، گفت: «در مدت دو سال عمر دولت، تنش آب سه هزار روستا حل شده است. برنامه‌ریزی شده که مشکل آبی بقیه روستاها [تا ۱۰ هزار روستا] رفع شود. حتما با کار جهادی که در کشور انجام می‌شود، میسر خواهد شد.»

اظهارات او در حالی‌ست که فروردین‌ماه سال جاری عباس کشاورز، سرپرست اسبق وزارت کشاورزی درباره تنش آبی در ایران گفت: «اگر مشکل آب حل نشود در خوشبینانه‌ترین حالت ۱۸ میلیون نفر در کویر مرکزی آب شرب هم نخواهند داشت.»

او با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه هشدار داد: «باید برای آینده تدبیر کرد. اکوسیستم هزینه بسیاری دارد. ما فکر می‌کنیم که دریاچه ارومیه خشک شود، اتفاقی نمی‌افتد؛ در حالی‌که حداقل ۶.۵ میلیون نفر آواره خواهیم داشت.»

نه تغییری در حکمرانی آب ایجاد شده نه بارش‌ها توانسته منابع آب را پر کند. هیچ اتفاق خاصی در پهنه خشک ایران از نظر مدیریتی صورت نگرفته، با این حال رئیس دولت سیزدهم ادعا دارد که تا دو سال دیگر تنش آبی هزاران روستا رفع می‌شود.

در همین حال، آمارها نیز از کاهش جدی ذخایر آب سدها حکایت دارد. همین حالا بنا بر داده‌های دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور [از شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نیرو]، چاه‌نیمه‌ها در سیستان‌وبلوچستان فقط ۶ درصد ذخیره آبی دارد. به عبارتی اگر فقط استان سیستان‌وبلوچستان را در نظر گرفت، ادعای دولت رئیسی برای رفع تنش آبی روستاها دور از واقعیت است.

مطالعه بیشتر:افزایش آمار فوت بر اثر مسمومیت الکلی / مصرف بالای الکل در ایران

خالی شدن روستاها به دلیل تنش آبی

پرداخت نشدن حق‌آبه هیرمند از سوی افغانستان، زخمی عمیق بر جان سیستان و بلوچستان گذاشته است. آنچنان عمیق که بسیاری از خانوارها را از آن منطقه راند تا جای دیگر دوباره خانه و شغلی دست و پا کنند.

آنطور که مهدی ضرغامی، عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در نشست «آب، توسعه و مهاجرت اقلیمی» گفت فقط سال گذشته، ۱۰ هزار خانوار زابلی به دلیل مشکلات ناشی از بحران آب و چالش‌های ناشی از حق‌آبه هیرمند مجبور به مهاجرت شدند.

اخیرا نیز حبیب‌الله دهمرده، نماینده زابل در مجلس گفت که زمانی از خواب بیدار می‌شویم که وقتی شیر آب را باز می‌کنیم، آب نباشد و اکنون دارد همین اتفاق می‌افتد. درصد زیادی از مردم به همین علت کوچ کرده‌اند. (همشهری)

روستاها یکی یکی به دلیل تنش آبی خالی و جمعیت آنها روانه شهرهای دیگر می‌شوند. مهاجرت‌هایی که خود نیاز آبی دیگری در مقصد ایجاد می‌کند و باز روز از نو و روزی از نو.

آنطور که منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری استان اصفهان گفته در حال حاضر ۳۶۰ روستای این استان به علت خشکی چاه‌ها و نبود امکان تامین آب از طریق تانکر سیار آب‌رسانی می‌شوند. (ایسنا)

از ریشه‌کردن فقر مطلق تا رفع تنش آبی

البته وعده‌های این چنینی از سوی رئیسی سابقه‌دار است. ۱۴ اسفندماه ۱۴۰۰ بود که ابراهیم رئیسی دستور ریشه‌کردن فقر مطلق را تا پایان سال داد.

مطالعه بیشتر:پیش‌بینی یک مهمانی ۴ میلیونی در قلب تهران/جزئیات برنامه گرامیداشت غدیر اعلام شد

رئیسی گفت: «دولت امکانات ریشه‌کردن فقر مطلق را دارد و با یک کار جهادی می‌توانیم به نتیجه برسیم. از استانداران انتظار داریم که نسبت به ریشه‌کن کردن فقر مطلق از تمام ظرفیت‌ها استفاده کنند و اجازه ندهند این موضوع به سال ۱۴۰۱ برسد.» به عبارتی بنا بر اظهارات رئیسی، استانداران دو هفته فرصت داشتند که فقر مطلق را در ایران ریشه‌کن کنند!

اخیرا نیز عباسعلی نوبخت، معاون وزیر کشاورزی ادعا کرد که با در نظر گرفتن بارندگی سالانه و حکمرانی آب می‌توان آب ۲ میلیارد نفر را تامین کنیم.

کمتر از یک ماه بعد از این ادعای نوبخت، آب شهروندان تهرانی قطع شد و مردم برای دریافت چند بطری آب از تانکر آب‌رسانی صف کشیدند. مدیریتی که حتی برای چند روز نتوانست آب چند منطقه در یک شهر را تامین کند.

افزایش مصارف آب همزمان با کاهش منابع آب

به طور کلی مصارف آب از ذخایر منابع آب پیشی گرفته است. پیش از این عیسی منصوری، متخصص مطالعات توسعه در این مورد گفت که پس از انقلاب منابع آب 30 درصد کاهش و مصارف آب 34 درصد افزایش داشت.

او در نشست تخصصی «آب، توسعه و مهاجرت اقلیمی» با اشاره به عدم تعادل منابع و مصارف آب گفت که در لایحه برنامه هفتم توسعه فکری به حال مدیریت مصرف آب نشده است و این وضعیت همچنان ادامه دارد.

مطالعه بیشتر:ذخیره آبی چاه‌نیمه‌ها 6 درصد شد/ تاثیر بحران آب بر اقتصاد ایران

پیش از این بارها کارشناسان حوزه‌های مختلف از سهم بالای کشاورزی در مصارف آب انتقاد کرده‌اند که فکری به حال آن نشده است. منصوری نیز با اشاره به مصارف بالای آب در بخش کشاورزی گفت، به جای اینکه مصارف کشاورزی مدیریت شود به مردم می‌گویند که در مصارف خانگی صرفه‌جویی کنید

دولت رئیسی می‌تواند برای ۲ میلیارد نفر آب تامین کند؟

در روزهای اخیر عباسعلی نوبخت، معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت که با حکمرانی درست آب و با در نظر گرفته بارندگی سالانه می‌توانیم آب مورد نیاز 2 میلیارد نفر را تامین کنیم. این گزارش به راستی‌آزمایی این ادعای جدید در دولت رئیسی می‌پردازد.

اقتصاد بیدار

به گزارش تجارت‌نیوز، سال‌هاست که کارشناسان حوزه آب و محیط زیست برای بحران آب در ایران هشدار می‌دهند. برخی آن را ابربحران کشور می‌دانند و برخی تنش. در همین حال، معاون وزارت جهاد کشاورزی در در روزهای اخیر ادعا کرده که ایران می‌تواند آب 2 میلیارد نفر را تامین کند.

عباسعلی نوبخت، معاون وزیر جهاد کشاورزی، روز یکشنبه گفت که با حکمرانی درست آب و با در نظر گرفته بارندگی سالانه می‌توانیم آب مورد نیاز 2 میلیارد نفر را تامین کنیم.

او همچنین گفت: «اگر دور تا دور کشور را دیوار هم بکشند و با جای دیگری ارتباط نداشته باشیم، باز هم می‌توانیم امور کشور را پیش ببریم.» اظهارات نوبخت واکنش‌های زیادی از سوی برخی کارشناسان و کاربران فضای مجازی داشت.

اما آیا آنطور که معاون وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید، ایران ظرفیت تامین آب 2 میلیارد نفر را دارد؟ برای راستی‌آزمایی این ادعا کافی‌ست مروری به آمارهای رسمی داخلی و بین‌المللی داشته باشیم.

وضعیت بارندگی در کشور

85 درصد مساحت سرزمینی ایران به شدت خشک، خشک و نیمه خشک است. پیش از این احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی به تجارت‌نیوز گفت متوسط بارندگی در ایران 250 میلی‌متر است. به عبارتی متوسط بارندگی در کشور یک سوم متوسط جهانی است.

بررسی داده‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد ارتفاع کل ریزش‌های جوی در کشور از ابتدای سال آبی جاری تا 29 اردیبهشت‌ماه، حدود 193 میلی‌متر است. این مقدار بارندگی نسبت به متوسط درازمدت، 16 درصد کاهش داشته است. به عبارتی در سرزمین خشک و نیمه خشک ایران، میزان بارندگی هم در حال کاهش است.

در همین حال خشکسالی نیز به جان سرزمین ایران افتاده است. امسال، سومین سالی‌ست که ایران با خشکسالی مواجه است.

سرانه مصرف آب در ایران

پیش از این اتاق ایران در گزارشی نوشت سرانه مصرف آب در ایران، 250 لیترنفر در روز است. در حالی‌که سرانه مصرف آب در جهان 150 لیتر نفر در روز است.

اما وضعیت منابع آب تجدیدپذیر در کشور چگونه است؟ آنطور که این گزارش نشان می‌دهد پیش از این منابع آب تجدیدپذیر در ایران حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بود.

اما این منابع تجدیدپذیر، کاهشی شد و حالا به 100 میلیارد مترمکعب رسیده است. ضمن اینکه ایران فقط ۳/. % منابع آب تجدیدپذیر جهان را دارد.

با در نظر گرفتن سرانه مصرف آب، جمعیت ایران که از 85 میلیون نفر عبور کرده و وضعیت منابع تجدیدپذیر، مشخص نیست معاون وزیر جهاد کشور چگونه ادعای تامین آب شرب 2 میلیارد نفر را داشته است.

برای بالا رفتن، سرزمینی را نابود می‌کنند!

محمد فاضلی، پژوهشگر آب و توسعه در صفحه توییتری خود نوشته است: «از ایشان بخواهیم گزارش علمی موید این ادعا را منتشر کند. این‌ها همین ادعاها را به بالایی‌ها می‌فروشند و بالا می‌روند؛ برای بالا رفتن، سرزمینی را نابود می‌کنند.»

او همچنین در کانال تلگرامی خود نوشت: «اگر هر نفر در روز 100 لیتر مصرف آب و شرب و بهداشت داشته باشد، آب لازم برای تامین فقط شرب و بهداشت 2 میلیارد نفر معادل 73 میلیارد مترمکعب است. کل منابع آب تجدیدپذیر در دسترس کشور، 100 میلیارد مترمکعب است. کسی در وزارت نیرو نمی‌خواهد پاسخ این ادعا را بدهد؟»

مصارف آب بیش از منابع موجود

اخیرا محمد حب وطن، رئیس گروه نظارت و توسعه حکمرانی آب در تشریح وضعیت منابع زیرزمینی گفت که مصارف بیش از منابع موجود در کشور است. این تراز دچار مشکل شده است. به طوری‌که در آبخوان‌ها سطح آب زیرزمین افت پیدا کرده و شاهد خشک شدن برخی از چاه‌ها و به دنبال آن فرونشست زمین هستیم.

در چنین شرایطی نوبخت، معاون وزیر جهاد کشاورزی ادعا کرده که اگر دور تا دور کشور را دیوار بکشیم، باز هم می‌توانیم امور را پیش ببریم. این در حالی است که همین حالا افغانستان با ندادن حق‌آبه هیرمند، توانسته زندگی روزمره مردم سیستان و بلوچستان را با مشکل مواجه کرده است. دولت ایران برای روزهای بدون حق‌آبه هیرمند، برنامه‌ای برای منطقه نداشت.

پیش از این نیز کاوه مدنی، رئیس انستیتوی آب، محیط زیست و بهداشت دانشگاه سازمان ملل گفته بود که ایران دچار ورشکستگی آبی است. چه ببارد، چه نبارد، ما آب کم می‌آوریم. چون خرجمان بیشتر از دخلمان است. وقتی کم می‌آوریم از پس‌اندازمان یعنی آب زیرزمینی می‌خوریم.

آخرین پیش‌بینی از وضعیت آب در ایران

موسسه منابع جهانی پیش از این در گزارشی وضعیت کشورها را از نظر آبی پیش‌بینی کرد. بر اساس پیش‌بینی این موسسه بیش از 40 کشور تا سال 2040 سطح بالایی از تنش آبی خواهند داشت.

نقشه‌ای که این موسسه از وضعیت تنش آبی در سال‌های آینده منتشر کرده، کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا، کشورهایی هستند که بیشترین تنش آبی را خواهند داشت. ایران نیز در لیست همین کشورها قرار دارد.