آمار دردناک فقر در خانواده های ایرانی / 57 درصد سوء تغذیه دارند

متوسط تورم در ۴۰ سال اخیر بیش از ۱۸ درصد بوده و خانواده‌های ایرانی هر سال فقیرتر شده‌اند. مساله‌ای که به روشنی در تغییر سبد غذایی مردم مشخص است.

 سید هادی موسوی، مدیرکل مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون از آمار ۵۷ درصدی سوتغذیه در ایران خبر داده است

علاوه بر این بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت و درمان، حدود ۱۶ درصد کودکان زیر شش سال در ایران دچار سوء‌تغذیه و ۸۰۰ هزار کودک در سنین رشد، با کمبود انرژی و مواد پروتئینی و البته کمبود ریزمغذی‌ها مواجهند.

آمارها همچنین از کمبود وزن ۱۱ درصد کودکان در ایران و لاغری شدید حدود ۵ درصد از کودکان حکایت دارد. با این وضعیت ایران در کنار کشورهایی چون کره شمالی و اریتره بالاترین رتبه سوتغذیه در جهان را خواهد داشت.

مدیرکل مطالعات رفاه اجتماعی وزارت تعاون در حالی از بی اطلاعی دولت از چتر حمایتی برای مردم خبر می‌دهد که طی سال‌های گذشته دو سند چشم انداز برای امنیت غذایی تنظیم و منتشر شده است. سال گذشته زمزمه‌های تدوین و ابلاغ سند امنیت غذایی در کشور به بحثی جدی تبدیل و هنوز فروردین ۱۴۰۲ به پایان نرسیده بود که سند ۱۰ ساله امنیت غذایی کشور به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.

همزمان با این اقدام دولتی، انتشار پژوهشی در حوزه تغذیه خانوارهای ایرانی اعداد قابل توجهی ارائه داده است که هم سند ۱۰ ساله ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ را زیر سؤال می‌برد و هم نسبت به موفقیت سند فعلی ابهام ایجاد می‌کند. این پژوهش اعلام کرده است سفره ایرانیان در ۱۵ سال اخیر، ۲۴ درصد کوچک شده و شکاف تغذیه میان اقشار مختلف افزایش پیدا کرده است.

طبق آخرین برآورد مرکز آمار ایران، نرخ تورم بخش خوراکی در بهمن‌ ۱۴۰۱ به رقم بی‌سابقه ۶۹.۹ درصد رسیده است.طبیعتاً در این شرایط بسیاری از خانوارها یا مقدار مصرف خود را کاهش داده یا کالاهای ارزان‌تر با کیفیت پایین‌تر را جایگزین مواد خوراکی مورد نیاز خود می‌کنند.

همچنین، طبق آخرین گزارش پایش فقر، میزان کالری دریافتی سرانه به‌طور مستمر روند رو به کاهشی را در دهه اخیر تجربه کرده است.

حذف گوشت از سبد غذایی

بسیاری از گزارش‌ها نیز از حاکی از حذف تدریجی برخی از اقلام اساسی خوراکی مانند گوشت قرمز در سبد غذایی خانوارهای ایرانی با درآمد پایین هستند. پژوهش دانشگاه صنعتی شریف با توضیح ضرورت‌های توجه به سبد غذایی خانوارها نوشت: «مقدار مصرف کل مواد غذایی در بازه مورد بررسی ما در حال کاهش است. این روند را می‌توان تا حدی به‌وجود تورم بالا در کشور نسبت داد.

بدیهی است که در شرایط اقتصادی نابسامان، بسیاری از افراد سعی در صرفه‌جویی هزینه‌های اضافی خود کنند.اما نکته اینجاست که کاهش در مصرف اقلام ضروری مانند گوشت قرمز، برنج، حبوبات، شیر، ماست و دوغ و انواع میوه و سبزیجات اتفاق افتاده است.

از آنجا که کاهش در بسیاری از اقلام مشاهده می‌شود و همچنین این تغییر در همه دهک‌ها مشاهده می‌شود، این برداشت تقویت می‌شود که گرانی‌ها و سایر عوامل اقتصادی به‌قدری زیاد بوده است که خانوارهای ایرانی مجبور به کاهش مصرف در اقلام ضروری غذایی شده‌اند.

تورم عامل اصلی فقر

مهم‌ترین عامل فقر که باعث بالارفتن نرخ سوتغذیه در ایران شده است تورم ساختاری کشور است. تورم سال پایانی دهه ۹۰ به بالاترین سطح خود در ۲۵ سال اخیر رسید. بررسی ها نشان می دهد این افزایش در سمت خوراکی ها به مراتب بیشتر از کالاهای غیرخوراکی بوده و مرز ۵۱ درصد را رده کرده است. درادامه تورم اجاره نیز در این مدت تقریبا معادل با سال گذشته در صدر یک دهه قرار گرفته است.

تورم ۱۴۰۰ چند رکورد مهم رادر بخش های مختلف به ثبت رسانید. در مهم ترین بخش این آمارها تورم سال ۱۴۰۰ به ۴۰.۲ درصد رسیده که بالاترین تورم در ربع قرن بوده است.طبق داده های مرکز آمار در خصوص تورم در سال های اخیر مشاهده می شود تورم سال ۱۴۰۰ به ۴۰.۲ درصد رسیده که در ۲۵ سال اخیر بی سابقه بوده است.

پس از آن که تورم در سال ۷۴ به ۴۹.۴ درصد رسید این شاخص کنترل شده و مسیری نزولی را اتخاذ کرد. در سال ۱۴۰۰اما دوباره پس از ۲۵ سال روند تورم صعودی شده و به بالاترین سطح خود در این مدت رسید. سطحی تقریبا معادل با ۴۰.۲ درصد.

خوراکی‌ها هر روز گران‌تر می‌شوند

بررسی تورم نشان می دهد روند خوراکی ها صعودی تر از کالاهای غیر خوراکی بوده که نشان می دهد یکی از مهم ترین دلایل در این رکوردزنی تورمی به کالاهای خوراکی تعلق دارد.جهش قیمت مواد خوراکی باعث شده بیشتر مردم مصرف و ذائقه غذایی خود را به دلیل نبود امکانات تغییر دهند. نرخ مواد خوراکی و کالای اساسی علی رغم وعده‌ها آنقدر بالا رفته که مردم کمتری به سراغ خرید و مصرف مواد غذایی می‌روند.نه اینکه در سفره مردم چیزی نباشد بلکه مقدار مصرف، دفعات خوردن غذاهای گوشتی و… کمتر شده است و از مواد غذایی کم کیفیت استفاده می‌کنند.

گزارش ها نشان می‌دهد طبق آمارهای رسمی از ابتدای سال جاری تاکنون بیشتر مواد غذایی دستخوش تغییر قیمت شده و گرانی مواد خوراکی تأمین معیشت مردم را سخت‌تر کرده است.در همین رابطه در سال ۱۴۰۰ تورم خوراکی ها در کشور برابر با ۵۱.۵ درصد ثبت شده و بیشترین میزان تورم در دهه ۹۰ بوده است.این در حالی است که تورم کالاهای غیر خوراکی در کشور برابر با ۳۴ درصد بوده و از سال گذشته تقریبا ۱.۲ واحد درصد کمتر شده است.

این مسیر رکوردزنی را می توان در کالاهای کم دوام نیز مشاهده کرده که نتیجه ای مشابه را در بردارد.هرچه درآمد خانوارها کمتر باشد، سهم مخارج خوراک از کل مخارج بیشتر می‌شود. درواقع، در خانوارهای کم‌درآمد سهم بیشتری از درآمد صرف برطرف نمودن نیازهای اولیه می‌شود، درحالی‌که با افزایش درآمد، افراد درآمد خود را صرف کالاها و نیازهای متنوع‌تری می‌کنند.

همچنین سهم هزینه خوراک در خانوارهای روستایی بیشتر از خانوارهای شهری است و در تمامی سال‌های دهه ۹۰ هر چه از دهک‌های کم‌درآمدتر به سمت دهک‌های درآمدی بالاتر می‌رویم، سهم خوراک از کل هزینه‌ها کمتر می‌شود.مقدار مصرف در تمامی گروه‌های اصلی غذایی در سال ۱۴۰۰ نسبت به ۱۳۸۵ کاهش پیدا کرده است. روندی که در دوسال گذشته هم ادامه پیدا کرده است.