حال ناخوش آموزش‌وپرورش به مرز هشدار رسید

آموزش‌وپرورش درگیر بحران‌های بزرگ است. ۹۱۱ هزار بازمانده از تحصیل تا آنها که ترک تحصیل می‌کنند؛ نمره ضعیف ایران در آزمون‌های بین‌المللی تا حتی مردودی‌های مقطع ابتدایی؛ همه اینها در کنار هم نشانی از حال ناخوش آموزش عمومی در کشور می‌دهد. حالا هم صحبت از اعتیاد دانش‌آموزان است.

 اعتیاد کودکان؛ دیگر نه تکذیب می‌شود نه پنهان. حالا همه این مراحل را رد کرده و به مرز هشدار رسیده است. آنگونه که معاون پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته سلامت فرزندان کشور جایی برای تعارف ندارد.

محمد جمالو، معاون پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت که ۲.۱ درصد از دانش‌آموزان با اعتیاد درگیر هستند. آنطور که او گفت بیشترین اعتیاد در میان دانش‌آموزان، مصرف الکل است. دانش‌آموزانی که در همان ابتدای مسیر تحصیلی با یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی مواجه شدند. آن هم در حالی که روزانه در گوشه و کنار صحبت از یک ماده اعتیادآور جدید می‌شود و به چشم هم‌زدنی هم به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.

سال‌های نه چندان دور، قربانیان اعتیاد اغلب بزرگسالان بودند. رفته رفته سن اعتیاد کمتر شد؛ تا جایی‌که حالا کودکان هم در لیست آمارها جایی گرفته‌اند.

آموزش‌وپرورش ایران دست به گریبان مجموعه‌ای از مشکلات است که قربانیان اصلی آنها دانش‌آموزان هستند. از بازماندگان تحصیل تا آنها که ترک تحصیل می‌کنند؛ نمره ضعیف ایران در آزمون‌های بین‌المللی تا حتی مردودی‌های مقطع ابتدایی؛ همه اینها در کنار هم نشانی از حال ناخوش آموزش عمومی در کشور می‌دهد.

سیر صعودی بازماندگان از تحصیل

اگرچه همیشه صحبت از عملکرد دانش‌آموزان و کارنامه آنهاست، اما بد نیست نگاهی هم به کارنامه وزارت آموزش‌وپرورش در سال‌های اخیر انداخت. کارنامه‌ای که نشان از نمره ضعیف این وزارتخانه می‌دهد.

اواخر سال گذشته، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی آمار بازماندگان از تحصیل و کسانی که ترک تحصیل کردند را منتشر کرد. بر اساس این گزارش بیش از 911 هزار نفر در سال تحصیلی 1400-1401 از تحصیل بازماندند. بیشترین بازماندگان از مقطع متوسطه دوم بودند. تعداد آنها به حدود 524 هزار نفر می‌رسید. حدود 189 هزار نفر از مقطع متوسطه اول و حدود 183 هزار نفر از مقطع ابتدایی بودند. ضمن آنکه حدود 73 هزار نفر نیز از اول ابتدایی از تحصیل جاماندند.

تعداد بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی گذشته، نسبت به سال تحصیلی 95-94 بیش از 17 درصد افزایش داشت. تعداد بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی 95-94 بنا بر گزارش آموزش‌وپرورش حدود 778 هزار نفر بودند.

نکته دیگر در بررسی این آمارها نشان از رشد چشمگیر تعداد بازماندگان از تحصیل در ابتدایی اول می‌دهد. سال 1399-1400 تعداد زیادی از ابتدایی اول جاماندند. تعداد بازماندگان از تحصیل در سن 6 سالگی (ابتدایی اول) در آن دوره نسبت به سال 98-99 حدود 120 درصد افزایش داشت.

بر این اساس، شمار بازماندگان از تحصیل در سال‌های اخیر نه‌تنها کمتر نشد، بلکه سیر صعودی نیز را طی کرده است.

بازماندگانی که جذب نمی‌شوند

اما چه تعداد از آنها جذب شدند و بار دیگر به مدرسه بازگشتند؟ آنطور که آمارها نشان می‌دهد، تعداد بازماندگان از تحصیل که جذب شدند بسیار کم بود.

آخرین گزارشی از دانش‌آموزان جذب‌شده نشان می‌دهد که از میان حدود 938 هزار نفری که در سال تحصیلی 98-99 از تحصیل بازماندند، حدود 36 هزار و 400 نفر جذب شدند. به عبارتی کمتر از چهار درصد از بازماندگان از تحصیل جذب شدند.

ضمن آنکه از حدود 778 هزار نفری که در سال تحصیلی 95-94 از تحصیلی جاماندند، 5.3 درصد از آنها جذب شدند. این نشان می‌دهد که حتی روند جذب بازماندگان از تحصیل نیز کاهشی بوده است.

دانش‌آموزانی که قید تحصیل را می‌زنند

بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، حدود 257 هزار نفر در سال تحصیلی 94-95 ترک تحصیل کردند. در سال تحصیلی 1400-1401 اما تعداد آنها کمتر شد و به حدود 279 هزار نفر رسید.

مطالعه بیشتر:شرایط جدید برای خروج از کشور سربازان در اربعین اعلام شد

آنطور که جزئیات این گزارش نشان می‌دهد، حدود 150 هزار نفر از کسانی که سال تحصیلی گذشته ترک تحصیل کردند، متوسطه اول و حدود 80 هزار نفر نیز ابتدایی بودند.

در ادامه این گزارش آمده که استان‌های تهران، سیستان و بلوچستان، خوزستان، آذربایجان غربی و خراسان رضوی بیشترین آمار بازماندگان از تحصیل و ترک تحصیل را دارند. بنا بر گزارش این مرکز خانوارهای فقیر و در دهک‌های پایین بیشتر در معرض ترک تحصیل قرار دادند.

جایگاه ایران در آزمون‌های بین‌المللی

همه اینها در کنار نتایج آزمون پرلز و تیمز و نمره ایران در این دو آزمون، نشان از نمره ضعیف آموزش‌وپرورش کشور می‌دهد. آزمون تیمز، آزمونی بین‌المللی است که پیشرفت در علوم و ریاضیات را می‌سنجد. ایران در این آزمون از میان 58 کشور، به ترتیب در جایگاه 50 و 48 قرار داشت.

آزمون پرلز نیز مربوط به سنجش کیفیت روخوانی و درک مطلب دانش‌آموزان پایه چهارم ابتدایی است. ایران از میان 57 کشور شرکت‌کننده در آزمون با نمره 413 رتبه 53 را گرفت.

با این تفاسیر، اغراق نیست اگر بگوییم آموزش‌وپرورش ایران با انبوهی از مشکلات مواجه است که نتیجه آن را می‌توان در افول نمره دانش‌آموزان دید. اگرچه بخشی از این مشکلات خارج از این وزارتخانه و در خانواده‌ها و سیاستگذاری‌های کلان است.