چرخش بزرگ الهام علی‌اف

  پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان، الهام علی اف، رئیس جمهور این کشور، اولین سفر رسمی خود را برای شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ به آلمان انجام داد. او در آنجا با اولاف شولز صدراعظم آلمان برای گفتگو در مورد روابط دوجانبه دیدار کرد؛ و همچنین با مقامات ارشد ایالات متحده، از جمله وزیر امور خارجه آنتونی بلینکن، برای بررسی راه‌های جدید همکاری، از جمله تغییرات آب و هوایی، همکاری در زمینه انرژی در هیدروکربن‌ها و انرژی‌های تجدید پذیر، روابط تجاری، ثبات منطقه‌ای، و تلاش‌های صلح با ارمنستان.

به نوشته مدرن‌دیپلماسی، با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی آذربایجان بین اروپا و آسیا (با مرزهای مشترک با ایران، روسیه و ترکیه) در تقاطع مسیرهای تجاری و حمل و نقل اصلی و نقش محوری آن برای امنیت انرژی اروپا، این نشست‌ها نشان دهنده اهمیت استراتژیک فزاینده این کشور حوزه دریای خزر در مجامع بین المللی به عنوان یک شریک است.

در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ، یک نشست سه جانبه در سطح عالی بین آذربایجان، آلمان و ارمنستان نیز برگزار شد که بر تعهد ایروان و باکو برای حل و فصل اختلافات خود «بدون خشونت جدید» تاکید کرد. علی اف این نشست سه جانبه را «سازنده و مفید» دانست و به «توافق‌هایی که قبلاً در مورد عادی‌سازی روابط ارمنستان و آذربایجان، تحدید مرزها و مذاکرات بر سر پیمان صلح به دست آمده است» اشاره کرد.

چالش‌های حیاتی پابرجا هستند، اما اگر هر دو طرف حسن نیت خود را نسبت به امضای یک راه‌حل صلح جامع و عادی‌سازی روابط در رویکردی اصولی (احترام به تمامیت ارضی، رد ادعاهای ارضی، رعایت قوانین بین‌الملل، تحدید حدود مرزهای بین‌دولتی و باز کردن مرزهای بین‌المللی نشان دهند)، غیر قابل حل نیستند.

از آنجایی که آذربایجان در حال آماده شدن برای رهبری اجلاس کاپ ۲۹ و قرار گرفتن در خط مقدم بحث‌های آب و هوایی در نوامبر سال جاری است، متعهد است که به عنوان میزبان کاپ ۲۹، به عنوان سازنده پل بین کشورهای توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه عمل کند. این همچنین نشانی از عزم آذربایجان برای تغییر اهداف سیاست خارجی خود است، به خصوص اکنون که مناقشه حل شده بین ارمنستان و آذربایجان دیگر دستور کار روابط بین‌الملل آن را تحت الشعاع قرار نخواهد داد.

این رویکرد سیاست خارجی چندجانبه پیش از این در سخنرانی تحلیف علی اف برای پنجمین دوره ریاست جمهوری خود در اوایل ماه جاری مورد توجه قرار گرفت، که در آن او به اهمیت همکاری بین المللی در چارچوب سازمان کشورهای ترک و سازمان همکاری اسلامی و جنبش غیرمتعهدها اشاره کرد.

نه تنها آذربایجان، بلکه منطقه وسیع‌تر و اتحادیه اروپا نیز می‌توانند از نظر اقتصادی و سیاسی در این پویایی‌های جدید یکپارچگی اقتصادی نزدیک‌تر، همکاری‌های انرژی، و مسیرهای حمل‌ونقل و تجاری جدید پیشرفت کنند. آذربایجان در بحبوحه بحران انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، از اتحادیه اروپا حمایت کرده است و مایل است در آینده نیز این کار را انجام دهد. اتحادیه اروپا شریک تجاری اصلی آذربایجان است که حدود ۵۲ درصد از کل تجارت آذربایجان را تشکیل می‌دهد.

تنش‌های ژئوپلیتیک کنونی باعث ایجاد مسیرهای تجاری جایگزین مانند کریدور میانه شد که اروپا و آسیا را از طریق آذربایجان به هم متصل می‌کند. در اواخر ژانویه، اتحادیه اروپا متعهد شد که به عنوان بخشی از شبکه تجاری دروازه جهانی خود، ۱۰ میلیارد یورو برای اتصال حمل و نقل کریدور میانی سرمایه‌گذاری می‌کند- نشانه دیگری از فرصت‌های گسترده ای که برای قفقاز جنوبی پس از جنگ وجود دارد.

در حالی که این کشور دریای خزر فصل جدیدی را آغاز می‌کند، این کار را با چشم اندازی روشن برای آینده انجام می دهد. این پارادایم شیفت داخلی در حال حاضر در جهت گیری جدید سیاست خارجی آذربایجان منعکس شده است، که احتمالاً منجر به نقش فعال‌تر و تأثیرگذارتر این قدرت متوسط در صحنه جهانی خواهد شد.