خنثی سازی تحریم جای برجام را می‌گیرد؟

علی‌رغم اقدامات برای کم کردن اختلافات سیاسی بین ایران و ایالات متحده به هدف رفع موانع احیای برجام، تهران می‌گوید بدون این توافق هم می‌تواند ادامه دهد و از تجارب خود جهت خنثی‌سازی تحریم‌های غرب استفاده کند.

به گزارش عرشه آنلاین، در شرایطی که مذاکرات احیای برجام، به دلیل اختلاف بر سر چند مسئله متوقف مانده، سفر هفته گذشته هماهنگ کننده اروپایی مذاکرات به ایران امیدها نسبت به از سرگیری گفتگوها را زنده کرده است. امواج مدیا با انتشار گزارشی با عنوان «اعلام آمادگی ضمنی ایران در مورد ادامه راه بدون برجام و تلاش برای خنثی سازی تحریمها» به بررسی آخرین تحولات مرتبط با این موضوع پرداخته است.

درصدد خنثی سازی تحریم ها

علی‌رغم اقدامات برای کم کردن اختلافات سیاسی بین ایران و ایالات متحده به هدف رفع موانع احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران، تهران می‌گوید بدون این توافق هم می‌تواند ادامه دهد و از تجارب خود جهت "خنثی‌سازی" تحریم‌های غرب استفاده کند. ایران در عین حال تأکید دارد که در مورد احیای توافق هسته‌ای جدی است و پیشرفت در توافق در گروی اتخاذ تصمیمات سیاسی از طرف ایالات متحده است.

علی باقری‌ کنی، مذاکره کننده‌ی ارشد هسته‌ای ایران، روز ۲۵ اردیبهشت، از توانمندی جمهوری اسلامی در "خنثی‌سازی" تحریم‌ها تجلیل کرد. باقری‌ کنی بی آن‌که به جزئیات بیشتری  اشاره کند، گفت: "اکنون دیگر کشورهای تحت تحریم نیز به‌ دنبال دریافت دانش خنثی‌سازی تحریم از ایران هستند". وی همچنین گفتگو برای احیای توافق هسته‌ای را "ابتکار هوشمندانه‌ی رفع تحریم" توصیف کرد.

باقری کنی در ادامه گفت سیاست خنثی‌سازی تحریم در کنار تلاش برای رفع آن‌ها، "ترفند دشمن" برای جلوگیری از توسعه‌ی ایران را ناکام گذاشته است. این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین تأکید کرد جمهوری اسلامی‌ به همان اندازه که "در مذاکرات جدی است"، در "عدم اعتماد به دشمن" -که به ایالات متحده اشاره دارد- نیز مصمم است.

احیای توافق به شرط راهکار منطقی

این اظهارات باقری کنی در پی سفر انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا، به تهران صورت گرفته است. مورا، در آخرین تلاش برای حل اختلاف بین تهران و واشنگتن بر سر احیای توافق هسته‌ای ۱۳۹۴ به ایران سفر کرد؛ اختلافاتی که مانع احیای برنامه‌ی جامع اقدام مشترک (برجام) شده است.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه‌ی ایران، روز ۲۲ اردیبهشت گفت یک "توافق خوب و قابل اتکا" برای نجات برجام "در دسترس است"، اگر آمریکا "تصمیم سیاسی خود را گرفته و به تعهداتش پایبند باشد." علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در همان روز به طور مشابه گفت که تهران "آماده‌ی" احیای توافق است، اما مذاکرات تنها در صورتی به نتیجه می‌رسد که طرف غربی به "راهکار‌های منطقی و اصولی ایران پایبند باشد."

در جستجوی یک راه حل میانه

سفر مورا بخشی از تلاش اتحادیه‌ی اروپا برای یافتن یک "راه میانه" برای حل اختلافات باقی‌مانده بین ایران و آمریکا بود. تهران می‌گوید "موضوعاتی" حل نشده هنوز باقی مانده است. یکی از این موضوعات حل نشده، امتناع جو بایدن از حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا است.

دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا (۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹)، در فروردین ۱۳۹۸ در پی کارزار "فشار حداکثری" خود علیه ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی اضافه کرد. به نظر می‌رسد تهران بر سر خواسته‌ی خود مبنی بر حذف سپاه پاسداران از این فهرست مصمم است -خواسته‌ای که واشنگتن آن را "فراتر از برجام" می‌داند. سپاه پاسداران تنها نیروی نظامی ملّی در جهان است که از سوی آمریکا در فهرست "سازمان‌های تروریستی خارجی" قرار گرفته است.

در خصوص جزئیات سفر مورا همچنان صحبتی نشده است. اما جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا، روز ۲۳ اردیبهشت رویکرد خوش‌بینانه‌ای نسبت به این سفر اتخاذ کرد. بورل در مورد این سفر گفت واکنش ایران به صحبت‌های مورا "به قدر کافی مثبت" بوده و بن‌بست مذاکرات "از سر راه برداشته شده است."

نکته‌ی قابل توجه این است که مذاکرات بین ایران و قدرت‌های جهان در وین در ۲۰ اسفند متوقف شد. اما تهران و واشنگتن همچنان به رد و بدل پیام از طریق اتحادیه‌ی اروپا ادامه دادند.

سنگ اندازی اسرائیل؟

البته گفتنی است سفر مورا به ایران در اروپا بدون حاشیه نبود؛ این دیپلمات ارشد اتحادیه‌ی اروپا در راه بازگشت به بروکسل، به همراه دو تن از همکارانش برای مدت کوتاهی در فرودگاه فرانکفورت بازداشت و تلفن‌هایشان توقیف شد. پلیس آلمان دلیل این اتفاق را خطای سیستم اعلام کرد. با این حال، برخی رسانه‌های محافظه‌کار ایران -از جمله خبرگزاری دولتی ایرنا- روز ۲۳ اردیبهشت مدعی شد اسرائیل و " لابی صهیونیستی" در آلمان پشت این اتفاق هستند.

روزنامه‌ی جوان، نیز گفت با توجه به این‌که مذاکرات هسته‌ای "به مراحل نهایی رسیده است"، بازداشت مورا بخشی از تلاش‌های اسرائیل برای سنگ‌اندازی در مسیر مذاکرات هسته‌ای بوده است.

خواسته های روی میز

اگرچه رسانه‌های حامی دولت در ایران اصرار دارند که غرب بیش از جمهوری اسلامی به توافق هسته‌ای نیاز دارد، اما می‌توان گفت تهران از احیای برجام سود اقتصادی زیادی خواهد برد.

دولت ایران در تاریخ ۱۳ اردیبهشت، یارانه‌ی آرد وارداتی را کاهش داد. این مسئله منجر به افزایش شدید قیمت مواد غذایی اساسی، مانند ماکارونی و برخی از انواع نان در کشور شد.

بعد از این افزایش ناگهانی قیمت‌ها، اعتراضاتی به وجود آمده است. با این وجود، به نظر می‌رسد ایران تصمیم ندارد از هیچ یک از خواسته‌های خود بر سر میز مذاکره کنار بکشد.

منبع: اکو ایران