چرا اردوغان نتوانست پیروز شود؟ پیروز مرحله دوم کمال اوغلو است؟

هر چند اردوغان در مرحله اول، بیش از قلیچدار اوغلو رأی آورده است ولی این بدان معنا نیست که همین نتیجه در مرحله دوم هم تکرار می شود.

 انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده شد و دو هفته دیگر، در نبرد نهایی بین  رجب طیب اردوغان و کمال قلیچدار اوغلو، رئیس جمهور این کشور برای ۵ سال آتی مشخص خواهد شد.

در اولین نگاه و تحلیل به نتایج انتخابات ترکیه، نکات زیر قابل تأمل است:

۱ -  رجب طیب اردوغان با کمتر از یک درصد آرا، از برنده شدن در دور اول باز ماند. این نتیجه " عدم حفظ متحدان در دوران قدرت " است. 

ائتلاف اصلی مخالفان اردوغان در این دوره از انتخابات که نام " ملت " را بر خود نهاده بود، متشکل  از ۶ حزب بود و رهبران نیمی از این احزاب، دوستان قدیمی اردوغان بوده اند: " احمد داوود اوغلو"  (نخست وزیر و وزیر خارجه پیشین اردوغان) ، " علی بابا جان " (وزیر اقتصاد و معاون پیشین نخست وزیر) و " تمل کارا ملا اوغلو "  که قبلاً با اردوغان در صف یاران مرحوم  نجم الدین اربکان  بودند.

اگر فقط همین سه نفر در کنار اردوغان مانده و حزب های جداگانه تاسیس نکرده بودند، پتانسیل های آنان می توانست نتیجه انتخابات را به سود اردوغان تغییر دهد و کار را در همین مرحله اول یکسره کند. 

جالب اینجاست که وقتی در ائتلاف ملت، بین قلچیدار اوغلو و   خانم  مرال آکشنر  که هر دو لائیک هستند اختلاف درگرفت و آکشنر با قهر، ائتلاف را ترک کرد، این کارا ملا اوغلوی اسلامگرا بود که وساطت کرد و آکشنر را به ائتلاف برگرداند تا نهایتاً قلیچدار اوغلو، کاندیدای مشترک شان شود.

همچنین بخشی از رأی دهندگان مذهبی به اعتبار و تشویق  حزب سعادت  و رهبر آن کارا ملا اوغلو به جای رأی به اردوغان اسلامگرا به قلیچدار لائیک رأی دادند.

میز شش نفره مخالفان اردوغان که ائتلاف ملت را تشکیل دادند و با قلیچدار اوغلو، به دور دوم انتخابات رسیدند؛ نیمی از این افراد، یاران قدیمی اردوغان بودند.

مخالفان اردوغان

2 -  شمارش آرای کاندیدای انصرافی انتخابات ترکیه، برای ناظر ایرانی شگفت آور است چرا که در انتخابات ایران رأی به کاندیدای منصرف، رأی باطله محسوب می شود. از این رو بد نیست بدانید هر چند " محرم اینجه " سه روز مانده به انتخابات، از ادامه رقابت ها انصراف داد ولی طبق قوانین انتخاباتی ترکیه، آرای او شمرده و اعلام می شود ولی اگر کاندیدای منصرف، واجد اکثریت آرا شود، پست ریاست جمهوری به او تحویل نمی شود.

3 -  در بسیاری از انتخابات، کاندیداهایی وجود دارند که قطعاً رأی نمی آورند ولی در نتیجه نهایی موثرند.

در انتخابات امسال ریاست جمهوری ترکیه ، این اتفاق افتاد.  سینان اوغان  با حدود 5 درصد آرا شانسی برای برنده شدن نداشت.  محرم اینجه هم علیرغم انصراف کمتر از نیم درصد آرا را کسب کرد. آرایی که به نام انها نوشته شد، اگر به اسم هر کدام از دو رقیب اصلی بود، انتخابات وضعیت دیگری پیدا می کرد.

حال باید دید در دور دوم انتخابات، آرای آنها به سبد چه کسی ریخته خواهد شد؟ و البته بسیاری معتقدند قلیچدار شانس بیشتری برای جلب آرای این دو دارد.

4 - کردها در این دوره از انتخابات کاندیدای خاص خودشان را نداشتند. قلیچدار اوغلو این فرصت را مغتنم شمرد و با سران احزاب کردی توافقاتی برای  جلب رأی کردها  داشت. همچنین وعده هایی برای آزادی برخی زندانیان سرشناس کرد داد. 

نتایج تفکیکی آراء استان ها نشان می دهد که رأی کردها در این دوره از انتخابات با قلیچدار اوغلو بوده است. 

کردها البته در انتخابات پارلمانی به احزاب نزدیک به خودشان رأی دادند نه به جریان های قلچیدار اوغلو و اردوغان.

آرای احزاب نزدیک به کردها در استان های کردنشین حدود 10 درصد بود و لذا می توان گفت همین درصد از آرای قلیچدار اوغلو متعلق به کردها بوده است.

نقشه ترکیه بر اساس آرای اردوغان (نارنجی) و قلیچدار اوغلو (قرمز) : شهرها و استان های پرجمعیت مانند آنکارا، استانبول، ازمیر و نیز مناطق کردنشین به قلیچدار رأی داده اند ( 30 استان) و 81 استان دیگر به اردوغان و از جمله اکثر استان های زلزله زده

نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه بر اساس تفکیک استان ها

5 -  مردم استان های  زلزله زده  عمدتا به اردوغان رأی داده اند (به جز  هاتای ). فاصله آرا هم بسیاز زیاد بوده است و مثلا در استا ن قهرمان ماراش  که مرکز اصلی زلزله بوده، اردوغان حدود 72 درصد رای داشته است و قلیچدار اوغلو تنها 22 درصد.

این نتایج می تواند علاوه بر بافت سیاسی این مناطق، حاکی از رضایت نسبی مردم زلزله زده از اقدامات دولت در پی زلزله بهمن گذشته باشد. 

این در حالی است که یکی از محورهای عملیاتی جناح مخالف اردوغان علیه وی، ضعف دولتش در امداد رسانی به زلزله زدگان بود.

6 -  جناح محالف اردوغان می کوشید او را متهم به  تقلب در انتخابات  کند. با این حال نتایج اعلامی که اردوغان را با کمتر از یک درصد آرا از موفقیت در مرحله اول محروم کرده است، نشان می دهد که این اتهام، ناروا بوده است و اگر قصد یا امکان تقلب بود، با جابجایی کمتر از یک درصد آرا، می شد نتیجه را برگرداند؛ ضمن آن که  ناطران بین المللی  نیز بر روند انتخابان و شمارش آرا نظارت دارند.

7 -  هر چند اردوغان در مرحله اول، بیش از قلیچدار اوغلو رأی آورده است ولی این بدان معنا نیست که همین نتیجه در مرحله دوم هم تکرار می شود. 

یکی از دلایلی که باعث می شود بسیاری از کاندیداهای پیشرو در مرحله اول، نتوانند در مرحله دوم موفق شوند این است که بخشی از حامیان آنها با تصور برتری کاندیدایشان، نیازی به شرکت در مرحله دوم نمی بینند و از سوی دیگر، رقبا احساس خطر کرده، با انسجام بیشتری رأی می دهند و ورق بر می گردد.

بنابر این، ممکن است در انتخابات دو هفته دیگر، نتیجه ای متفاوت تر رقم بخورد مگر آن که اردوغان تمهیدی جدی تر داشته باشد.