چرا «کاغذ سفید» نماد اعتراضات چین شد؟

در بیشتر جنبش‌های اعتراضی عنصری تبدیل به نماد و نشانه می‌شود. در چین این نماد یک برگ کاغذ سفید ساده است.

روز یکشنبه با غروب آفتاب در شانگهای، گروهی از مردم که به یادبود قربانیان آتش‌سوزی مرگبار شهر اورومچی جمع شده بودند، کاغذهای سفیدی در دست داشتند. این آتش‌سوزی، جرقه شروع اعتراضات در چین بوده‌است.

همچنین در پکن هم تظاهرکنندگان با ورق‌های کاغذ سفید در تظاهرات دانشگاه شینهوا از دانشگاه‌های برتر چین، حضور پیدا کردند. شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در همین دانشگاه تحصیل کرده است.

در ویدئوی قابل‌توجه دیگری، زن جوانی را در حال راهپیمایی در یکی از خیابان‌های ووژن، شهری در استان شرقی چه‌چیانگ می‌بینیم در حالی که زنجیری دور مچ دست‌هایش دارد و با نوارچسب دهان خود را بسته است و یک برگ کاغذ سفید در دست دارد.

این روش ریشه در تظاهرات سال ۲۰۲۰ هنگ‌کنگ دارد زمانی که مردم این کشور برای اعتراض قوانین امنیتی دولتی ظالمانه تظاهرات کردند.

پس از آنکه دولت در اعتراضات عمومی سال ۲۰۱۹ که باعث توقف امور عادی شهر و سرکوب گسترده معترضان شد، استفاده از هرگونه شعار مربوط به جنبش را ممنوع اعلام کرد، فعالان جنبش از کاغذهای سفید استفاده کردند.

برخی استدلال می‌کنند که این روش نمادین فقط اعتراض به خفه کردن مخالفت‌ها و اعتراضات نیست بلکه چالشی پیش روی مقامات دولتی است: «آیا می‌خواهید مرا برای در دست داشتن کاغذی که هیچ‌چیز بر آن نوشته نشده است دستگیر کنید؟»

زنی که در تظاهرات شانگهای شرکت داشت به بی‌بی‌سی گفت: «معلوم است که چیزی روی کاغذ نوشته نشده است اما همه ما خوب می‌دانیم چه چیزی باید روی این کاغذهای نوشته شده باشد.»

جانی، معترض ۲۶ ساله در پکن به خبرگزاری رویترز می‌گوید: «کاغذ سفید نماد و نشانه تمام گفتنی‌هایی است که نمی‌توان گفت.»

کری آلن، تحلیلگر بی‌بی‌سی در چین مشاهده کرده است که مسئولان سانسور در چین فشار شدید بر شبکه‌های اجتماعی این کشور اعمال می‌کنند.

او می‌گوید: «حدود ده‌ها میلیون مطلب از شبکه‌های جستجوی اینترنتی حذف شده است. در جستجوی «کاغذ سفید» و «ورق کاغذ خالی» هم فقط مطالب محدود و اندکی به دست می‌آید.

سانسور شبکه‌های اجتماعی باعث خشم کاربران اینترنت شده‌است، یکی از کاربران نوشته است: «اگر از یک ورق کاغذ سفید اینقدر می‌ترسید بدانید که ضعیف و پوشالی هستید.»

هم‌چنین شرکت نوشت‌افزار ام‌اندجی در شانگهای مجبور به انکار شایعات درباره جمع کردن بسته‌های کاغذ A4 از قفسه‌های فروشگاه به دلایل امنیتی شد.

مسئولان این شرکت می‌گویند تولید و پخش محصول به روال معمول ادامه دارد و ما پلیس را از سند جعلی که در اینترنت منتشر شده و باعث شروع این شایعه بوده است، مطلع کرده‌ایم.

اما کاغذ سفید به نمادی برای سوء‌استفاده افرادی که هنوز به دولت مرکزی وفادارند و از موج تظاهرات در کشور خشمگین هستند هم شده است.

در ویدئویی که به نظر می‌رسد مربوط به روز شنبه در دانشگاه ارتباطات شهر نانجینگ در شرق چین باشد مرد ناشناسی با خشم کاغذ سفیدی را از دست یکی از تظاهرکنندگان می‌قاپد و به‌سرعت دور می‌شود.

در ویدئوی دیگری از همان شب چندین دانشجو را در محوطه دانشگاه می‌بینیم که با کاغذهای سفید در دست و در سکوت ایستاده‌اند.

معترضان تحت فشار شدید دستگاه سانسور چین به روش‌های دیگر ابراز نظرات ضددولتی از جمله نشانه‌های حمایت طنزآمیز از سیاست‌های سخت‌گیرانه دولت چین در برابر بیماری کووید روی‌آورده‌اند.

در یکی از موارد، وقتی مسئولان عده‌ای از تظاهرکنندگان با کاغذهای سفید را وادار کردند که شعارهای ضدّ قرنطینه ندهند آنها در پاسخ به طنز شعارهایی مبنی بر درخواست «قرنطینه بیشتر» و «من می‌خواهم تست کرونا بدهم» سردادند.

در دانشگاه شینهوا تعدادی از دانشجویان با کاغذهایی که بر آن معادله فریدمان نقش بسته بود تظاهرات کردند. معادلاتی که فریدمان فیزیکدان و ریاضیدان روسی درباره سیر تکاملی جهان در طول زمان ارائه داده است.

استفاده از معادلات فریدمان نوعی بازی زبانی با نام این دانشمند Friedmann و «انسان آزاد» یا «Free man» بوده است. کاغذ سفید که گسترده‌ترین نماد در تظاهرات چین بوده در ادامه مجموعه‌ای از نمادهای اعتراضات نوین که پیش از این به کار رفته بوده است مانند چتر (هنگ‌کنگ)، اردک‌های پلاستیکی (تایلند) و گل (بلاروس).

ماجرا از کجا شروع شد؟

چند روز گذشته چین شاهد چندین حادثه مرتبط با سیاست‌های «بدون کرونا» بوده است. جرقه اعتراض‌های اخیر پس از حادثه آتش‌سوزی در یک ساختمان بلندمرتبه در شهر اورومچی زده ‌شد. روز پنجشنبه آتش‌سوزی نسبتا کوچکی در طبقه ۱۵ یک ساختمان بلندمرتبه در محله جیشیانگیوان شهر اورومچی باعث کشته شدن ۱۰ نفر و مجروحیت ۹ نفر دیگر شد. گزارش‌هایی وجود دارد که عامل تلفات بالای این آتش‌سوزی، دیر رسیدن ماشین‌های آتش‌نشانی به محل حادثه بود، ازجمله گزارش شده است که پارک غیرقانونی خودروها و بسته‌ بودن مسیر، باعث تاخیر شده است. مسوولان محلی گفته‌اند که در مورد دلایل این تاخیر تحقیق می‌کنند. اما آنچه خشم عمومی در مورد این حادثه را افزایش داده است، شایعه‌ها در مورد قرنطینه بودن ساختمان مذکور است. دولت چین، محله‌ها و ساختمان‌هایی را که از نظر مقام‌های دولتی «ریسک بالا» داشته ‌باشند، کاملا قرنطینه می‌کنند و با پلمب درهای ورود و خروج ساختمان‌های بزرگ، اجازه رفت و آمد ساکنان را به خارج از ساختمان نمی‌دهند. هنوز مشخص نیست که آیا افرادی که در این حادثه جان باخته‌اند، می‌توانستند آزادانه از محل حادثه خارج شوند یا در خانه‌های خود محبوس بوده‌اند. مقام‌های محلی جمعه شب در یک کنفرانس خبری ادعا کردند که ساختمان مذکور «ریسک پایین» کرونا تشخیص داده‌ شده ‌بود و درهای آن قفل نبوده است.

واقعه دیگری که روز پنجشنبه هفته گذشته رخ داده‌ بود، زیر دست و پا ماندن عده‌ای از افراد صبح روز پنجشنبه در صف تست کرونا در شهر فوشان استان گوانگ‌دونگ بود. هر چند به نوشته منابع چینی کسی در این واقعه آسیب جدی ندیده است، اما صرف وقوع حادثه‌ای اینچنینی در محل تجمع برای تست اجباری کرونا، باعث خشم کاربران چینی شده است. اعتراض‌های اخیر در کارخانه فاکس‌کان، بزرگ‌ترین تولید‌کننده قطعات الکترونیک در چین، در ژنگژو نیز به‌ شدت خبرساز شده است. کارخانه فاکس‌کان در ژنگژو با بیش از ۳۰۰ هزار کارگر که نزدیک به نیمی از گوشی‌های آی‌فون جهان را تولید می‌کند، در ماه‌های اخیر به دلیل شیوع بیماری کرونا، سوءمدیریت و استعفای دسته‌جمعی کارگران، با کمبود نیروی کار مواجه شده است. هفته گذشته بعد از آنکه این کارخانه فراخوان گسترده‌ای برای استخدام داده‌ بود، خبرهایی در مورد شورش در کارخانه منتشر شد. درگیری‌های هفته گذشته، دومین اعتراضات کارگری در کارخانه فاکس‌کان بود که به شکل گسترده‌ای توجه کاربران شبکه‌های مجازی در چین را به خود جلب کرد.

حوادث دیگر مربوط به سیاست‌های سخت‌گیرانه کرونا توسط دولت مرکزی چین رخ داده است که شهروندان چینی را به‌ شدت نسبت به ادامه این سیاست‌ها حساس کرده است. دو ماه پیش یک اتوبوس حامل تعدادی از شهروندان گوییژو به تاسیسات قرنطینه کرونا از جاده خارج شد و ۲۷ نفر در این حادثه کشته‌ شدند.

بی‌تفاوت نباشید، ساکت نمانید

فراموش نکنید

علی‌رغم واکنش پلیس به اعتراض‌های شنبه شب در شهرهای مختلف چین و بازداشت عده‌ای از معترضان، باز هم تجمع‌ها روز یکشنبه ادامه پیدا کرد. شانگهای، پایتخت اقتصادی و بزرگ‌ترین شهر چین، صبح یکشنبه نیز شاهد حضور گسترده معترضان در خیابان‌ها بود. براساس ویدیوهای منتشر شده دانشجویان دانشگاه چینگ‌هوا با در دست داشتن کاغذهای سفید بدون نوشته، شعار می‌دهند: «این زندگی عادی نیست، کافی است، زندگی ما پیش از این، این‌گونه نبود.» گاردین می‌نویسد: «اعتراض‌های گسترده حضور در چین بسیار نادر است، چراکه در دوران حاکمیت شی جین‌پینگ هرگونه مخالفتی به سرعت سرکوب می‌شود و معمولا شهروندان خشم خود را در شبکه‌های اجتماعی خالی می‌کنند، جایی که مردم مجبور هستند با سانسور گسترده رودررو شوند.» در طول دو روز گذشته بسیاری از تصاویر و ویدیوهایی که از اعتراضات در شهرهای مختلف چین گرفته‌ شده‌اند، به سرعت توسط دستگاه سانسور چین از شبکه‌های اجتماعی آزاد در این کشور حذف شده‌اند، اما بلافاصله نسخه‌هایی از همین تصاویر در شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی مانند توییتر بازنشر می‌شوند.

در دانشگاه ارتباطات چین در نانجینگ دانشجویان با روشن کردن چراغ‌های گوشی‌های تلفن همراه خود یکصدا سرود ملی چین را خواندند که با عبارت «برخیزید، ‌ای آنان که بردگی را نفی کردید» آغاز می‌شود. یکی از دانشجویان در مقابل دیگران صحبت می‌کرد و می‌گفت: «من بزدل بودم، اما امروز برای کسانی که جان‌شان را از دست دادند، زبان گشودم.» تصاویر اینچنینی ابتدا در شبکه اجتماعی ویبو که به توییتر چین مشهور است منتشر شده‌اند، اما بعد از دقایقی توسط دستگاه سانسور چین حذف می‌شوند. در یک پلاکارد که توسط یکی از معترضان نگه داشته ‌شده است، با اشاره به افرادی که در حادثه واژگونی اتوبوس گوییژو جان باختند، کارگران مستعفی فاکسکان ژنگژو که پیاده در اتوبان به سمت خانه‌های‌شان رفتند و افرادی که در اورومچی در آتش سوختند نوشته ‌شده ‌بود: «من در اتوبوسی بودم که واژگون شد... میان آنها بودم که صدها کیلومتر پیاده رفتند، کسی بودم که برای نجات از پنجره پریدم، کسی بودم که در آتش ماند، اگر یکی از آنها نبودم، نفر بعدی من خواهم بود.»

در دانشگاه آکادمی فیلم کینگدو، پلاکاردی به ساختمان نصب شده است که روی آن نوشته شده: «سوگواری برای جانباختگان آتش‌سوزی ۲۴ نوامبر. بی‌تفاوت نباشید. ساکت نمانید. فراموش نکنید.» در پکن معترضان فریاد می‌زنند: «یا مرگ یا آزادی» در گوانگژو شهروندان نرده‌های نصب شده برای قرنطینه را می‌شکنند، در تونگژو معترضانی که فریاد می‌زنند: «نه به آزمایش پی‌سی‌آر» به نرده‌های قرنطینه حمله می‌کنند.

چونگ کیم وا، استاد پیشین علوم اجتماعی دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ می‌گوید که هر چند این اعتراض‌ها گسترده هستند، اما بعید است به دولت مرکزی آسیبی برسانند. او به گاردین می‌گوید که دولت از طریق استفاده همزمان از تاکتیک‌های مماشات و سرکوب، این اعتراض‌ها را خاموش می‌کند. او معتقد است: «باید دید که آیا شعارهای ضد شی گسترش پیدا می‌کنند یا نه، اما در این صورت هم شی جین‌پینگ مسوولیت استفاده بیش از اندازه از محدودیت‌های کرونایی را برعهده دولت‌ها و مقام‌های محلی می‌اندازد.» دو هفته پیش دولت چین اعلام کرد که برخی محدودیت‌های کرونایی را کاهش می‌دهد و از دولت‌های محلی خواسته‌ بود تا نسبت به اجرای بدون تبعیض سخت‌گیری‌های کرونایی اجتناب کنند.

تاکید ادامه سخت‌گیری‌های کرونایی

علی‌رغم سخت‌گیری‌های شدید سه سال گذشته توسط دولت چین، همچنان چین یکی از اصلی‌ترین مراکز شیوع بیماری کرونا در جهان است. روز یکشنبه با تایید ۳۷۰۹ مورد جدید کرونا، برای چهارمین روز متوالی رکورد تعداد بیماران شناسایی شده در چین شکسته شد. به گزارش ساوت چاینا مورنینگ پست در هنگ‌کنگ، نزدیک به ۴۱۲ میلیون شهروند چین در حال حاضر تحت کنترل سخت‌گیری‌های شدید کرونایی هستند. روز یکشنبه، روزنامه خلق، ارگان حزب کمونیست در یادداشتی در صفحه یک خود تاکید کرد که سخت‌گیری‌های جاری کرونایی «به شکل تزلزل‌ناپذیر» ادامه پیدا خواهد کرد. این روزنامه بار دیگر ادعای پیروزی در کنترل همه‌گیری را تکرار کرده است و از همه کادرهای حزب خواسته تا «بر سوءتفاهم‌ها، سستی‌ها و خستگی‌ها از جنگ غلبه کنند.»

  در دانشگاه ارتباطات چین در نانجینگ دانشجویان با روشن کردن چراغ‌های گوشی‌های تلفن همراه خود یکصدا سرود ملی چین را خواندند که با عبارت «برخیزید، ‌ای آنان که بردگی را نفی کردید» آغاز می‌شود. یکی از دانشجویان می‌گفت: «من بزدل بودم، اما امروز برای کسانی که جان‌شان را از دست دادند، زبان گشودم.» در دانشگاه آکادمی فیلم کینگدو، پلاکاردی به ساختمان نصب شده است که روی آن نوشته شده: «سوگواری برای جانباختگان آتش‌سوزی ۲۴ نوامبر. بی‌تفاوت نباشید. ساکت نمانید. فراموش نکنید.»

در یک پلاکارد که توسط یکی از معترضان نگه داشته‌ شده است، با اشاره به افرادی که در حادثه واژگونی اتوبوس گوییژو جان باختند، کارگران مستعفی فاکسکان ژنگژو که پیاده در اتوبان به سمت خانه‌های‌شان رفتند و افرادی که در اورومچی در آتش سوختند نوشته ‌شده‌ بود: «من در اتوبوسی بودم که واژگون شد... میان آنها بودم که صدها کیلومتر پیاده رفتند، کسی بودم که برای نجات از پنجره پریدم، کسی بودم که در آتش ماند، اگر یکی از آنها نبودم، نفر بعدی من خواهم بود.»