لبنان در اقدامی تاریخی با اسرائیل قرارداد انتقال گاز امضا کرد

رسانه‌های اسرائیل از امضای قراردادی مخفیانه میان کابینه نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل و دولت لبنان برای انتقال گاز خبر می‌دهند؛ توافقی که با گزارش‌های روزنامه‌های اسرائیل علنی شده است. لبنان در ماه‌های گذشته با بحران کمبود سوخت روبه‌رو بوده و این موضوع در کنار کمبود برق، بحران سیاسی و اقتصادی این کشور را شدت بخشیده است و اکنون اسرائیل با میانجیگری ایالات متحده قراردادی محرمانه برای ارسال گاز طبیعی به این کشور امضا کرده است. این در حالی است که اسرائیل و لبنان رسما دشمن یکدیگر محسوب می‌شوند و چنین توافقی امری بی‌سابقه به شمار می‌آید. بر اساس گزارش «جروزالم‌پست»، یائیر لاپید وزیر خارجه اسرائیل، این توافق را پنجشنبه گذشته با میانجیگری «آموس هاچستین» یک مقام ارشد دولت جو بایدن و همچنین با حضور مشاور ارشد امنیت انرژی دولت آمریکا امضا کرده است. «آموس هاچستین» که نام او به عنوان عامل نهایی‌کردن این توافق محرمانه عنوان شده، نماینده آمریکا در مذاکرات تعیین مرزهای میان لبنان و اسرائیل است. این مذاکرات از آخرین ماه‌های دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آغاز شد اما در ماه‌های اخیر خبری از ادامه آن منتشر نشده بود. از طرف دیگر روسیه نیز در این همکاری مشارکت داشته و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری این کشور که مهم‌ترین حامی حکومت بشار اسد در سوریه به شمار می‌رود و هم‌زمان با اسرائیل هم مناسبات نزدیکی دارد، از دستیابی به چنین توافقی حمایت کرده است. به نوشته رسانه‌های اسرائیلی یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های کابینه بنت برای امضای چنین قراردادی این است که برای لبنانی‌ها جایگزینی برای واردکردن سوخت از ایران فراهم شود و ایران به عنوان حامی اصلی حزب‌الله لبنان را از نقش‌آفرینی در حوزه واردات سوخت به لبنان بیرون نگه دارد. در ماه‌های گذشته و به درخواست سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، ایران کشتی‌های حامل سوخت را از طریق بندری در سوریه برای لبنان ارسال کرد و همان زمان مقام‌های اسرائیلی اعلام کردند برای کاهش نقش‌آفرینی ایران در لبنان آماده کمک به لبنان هستند. با این حال این نگرانی مطرح شده که حزب‌الله لبنان و حکومت سوریه هم از این قرارداد بهره‌مند شوند. بر اساس این قرارداد، اسرائیل گاز استخراج‌شده از میدان گازی «لویاتان» در نزدیکی با لبنان را ابتدا به اردن و سپس از طریق سوریه، به لبنان خواهد فرستاد. اردن و سوریه پیش از این توافقی برای انتقال گاز از مصر از طریق اردن به سوریه و سپس لبنان امضا کرده بودند. اما این نخستین بار است که نام اسرائیل به عنوان یکی از منابع تأمین‌کننده گاز برای لبنان، از طریق همکاری اردن و سوریه، مطرح می‌شود. در ماه آگوست دولت‌های مصر، اردن، سوریه و لبنان توافق کرده بودند که برای کاهش بحران شدید انرژی در لبنان، گاز طبیعی مصر از طریق اردن و سوریه به آن کشور منتقل شود. این طرح بخشی از اقدامات مورد حمایت آمریکا برای کاهش بحران انرژی در لبنان است. مسیر مورد استفاده برای انتقال گاز حدود ۲۰ سال پیش با نام «خط لوله عربی» احداث شده است. حوزه گازی لویاتان که اسرائیل قرار است گاز آن را به لبنان ارسال کند، در آب‌های دریای مدیترانه، در بخش شمالی اسرائیل و نزدیک به بندر حیفا قرار گرفته و از حدود یک دهه پیش مورد بهره‌‌برداری اسرائیل قرار گرفته است. بر اساس اعلام کابینه بنت، گاز لویاتان و حوزه گازی «تامار» که نزدیک یکدیگر هستند، نه‌تنها برای تأمین نیاز گاز اسرائیل در درازمدت کافی است، بلکه اسرائیل قراردادهای متعددی با کشورهای همسایه و نیز اروپا برای صادرات گاز امضا کرده است.

معافیت از  تحریم

پیش از این عنوان شده بود که صادرات گاز از مصر به لبنان به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه بشار اسد در سوریه با موانعی روبه‌رو خواهد شد. دولت دمشق آمادگی خود برای مشارکت در این طرح را اعلام کرده و دولت لبنان نیز از واشنگتن خواسته بود تا برای اجرای این طرح، سوریه را از بخشی از تحریم‌ها معاف کند. در همین ارتباط شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل اعلام کرده دولت جو بایدن، سوریه را که همچنان مورد تحریم‌ها بر اساس «قانون سزار» است، به خاطر همکاری در انتقال گاز اسرائیلی به لبنان، از بخشی از تحریم‌ها معاف کرده است. مقام‌های آمریکا، اسرائیل، لبنان، سوریه و همچنین حزب‌الله لبنان هنوز به این گزارش‌ها واکنش نشان نداده‌اند اما ولید فیاض وزیر انرژی در دولت لبنان در روزهای گذشته و بدون اشاره به اسرائیل گفته بود لبنان روی انتقال گاز مصر به لبنان از طریق اردن و سوریه، حساب ویژه‌ای باز کرده است. او ابراز امیدواری کرد که از این طریق گاز مورد نیاز برای تولید ۴۵۰ مگاوات برق در یکی از نیروگاه‌های شمال لبنان را هم دریافت کند؛ «این امکان نیز وجود دارد که پس از تعمیر بخشی از شبکه انتقال برق که در طول جنگ آسیب دیده است، بتوانیم از طریق خاک سوریه از اردن نیز برق وارد کنیم». دولت آمریکا هم اخیرا اعلام کرد از طریق مذاکره با مصر و اردن و بانک جهانی تلاش می‌کند برای بحران انرژی در لبنان راه‌حلی پیدا کند. «عبدالله بوحبیب» وزیر خارجه لبنان نیز گفته بود آمریکا به مصر اطمینان داده است که لبنان را با هدف تأمین سوخت و گاز، از بخشی از تحریم‌ها معاف می‌کند. لبنان در سال‌های اخیر در سخت‌ترین بحران اقتصادی خود قرار دارد و این وضعیت بعد از انفجار مرگ‌بار در بندر بیروت در آگوست ۲۰۲۰ و سپس همه‌گیری کرونا تشدید شده است. به دلیل کاهش شدید سوخت وارداتی و بحران انرژی در لبنان، زندگی روزمره مردم و فعالیت‌های اقتصادی در این کشور فلج شده است. ناتوانی لبنان در تأمین انرژی مورد نیاز یکی از پیامدهای بحران اقتصادی است که به دلیل اختلافات سیاسی گروه‌های رقیب و ناکارآمدی سیاست‌مداران لبنان تشدید شده است. نرخ تورم و بی‌کاری در لبنان در سال‌های اخیر به‌شدت افزایش یافته و پوند لبنان حدود ۹۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است.