گاندی ترکیه کیست؟

قلیچ‌داراوغلو کیست؟

اپوزیسیون ترکیه پس از مشاجره فراوان بالاخره هفته گذشته کمال قلیچ‌داراوغلو را به عنوان نماینده خود برای رقابت با رجب طیب اردوغان در انتخابات آتی برگزید. در این گزارش به معرفی او پرداخته‌ایم، از جمله اینکه چرا او را «گاندی ترکیه» می‌نامند.

پایگاه خبری ایندین اکسپرس در گزارشی به معرفی کمال قلیچ‌داراوغلو، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری آتی ترکیه پرداخته است: «کمال قلیچ‌داراوغلو، رهبر بزرگترین حزب اپوزیسیون ترکیه، یعنی حزب مردم جمهوری‌خواه نماینده ائتلاف شش حزب اپوزیسیون این کشور در رقابت با رجب طیب اردوغان در انتخابات ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت) خواهد بود. تقویم انتخاباتی از ۱۰ مارس آغاز شده و او نامزدی‌اش را دوشنبه (۶ مارس) اعلام کرد.

در سال‌های گذشته از قلیچ‌داراوغلو به عنوان معادل مهاتما گاندی در سیاست امروز ترکیه یاد شده است. گاهی او را «گاندی کمال» یا «گاندی ترکیه» می‌نامند. رویترز در گزارشی دلیل این نام‌گذاری را شباهت ظاهری او به مهاتما گاندی معرفی کرد که او هم فردی ریز اندام بود. پولیتیکو نیز در گزارشی نوشت که سبک و سیاق سیاستمداری او مانند گاندی «افتاده و فروتن» است.

حزب چپ‌گرای میانه‌روی مردم جمهوری‌خواه که او ریاستش را برعهده دارد، توسط «مصطفی کمال آتاتورک» بنیان‌گذار ترکیه مدرن تاسیس شد و قدیمی‌ترین حزب سیاسی این کشور است.

جان دوندار، روزنامه‌نگار تبعیدی ترکیه و دبیر سابق روزنامه «جمهوریت» که از ۲۰۱۶ در آلمان زندگی می‌کند در ۲۰۱۷ در مقاله‌ای در واشنگتن‌پست نوشت که انتخاب عنوان گاندی برای قلیچ‌داراوغلو که از ۲۰۱۰ آغاز شده، بیش از آنکه از شباهت او به انقلابی‌گری یا پیشینه گاندی ربط داشته باشد، صرفا از شباهت ظاهری‌اش به این انقلابی هندی ناشی می‌شود.

زمانی که «انیس بربراوغلو» معاون رسانه‌ای قلیچ‌داراوغلو که مدت‌هاست هدف حملات اردوغان قرار دارد، به ۲۵ سال حبس به اتهام جاسوسی محکوم شد، قلیچ‌داراوغلو یک راهپیمایی اعتراضی ۴۵۰ کیلومتری از استانبول به آنکارا را آغاز کرد و بسیاری از طرفدارانش هم او را همراهی کردند. این اقدام او را در اذهان عمومی به عنوان یکی از چهره‌های اپوزیسیون ثبت کرد.

جان دوندار در مقاله‌اش در ۲۰۱۷ نوشت: برخی این راهپیمایی او را با «رژه نمک» ۳۸۵ کیلومتری گاندی در ۱۹۳۰ مقایسه می‌کنند که در اعتراض به سلطه بریتانیا بر نمک هند برگزار شد. راهپیمایی گاندی به بازداشت کوتاه مدت ۶۰ هزار شرکت‌کننده منجر شد که در نهایت همه آن‌ها آزاد شدند. اما در ترکیه ۲۰۰ هزار تن زندانی داریم و همه ۳۷۲ زندان این کشور تکمیل ظرفیت هستند.

آمار دقیقی درباره زندانیان سیاسی ترکیه در دست نیست، اما مقامات مسئول در فوریه ۲۰۲۲ اعلام کردند که تعداد زندانیان ۳۰۹ هزار و ۵۵۸ تن است.

قلیچ‌داراوغلو چه پیشینه‌ای دارد؟

کمال مردی ۷۵ ساله است که سال‌ها ریاست تامین اجتماعی ترکیه را برعهده داشت و بعد از بازنشستگی‌اش بود که وارد سیاست شد. او در ۱۹۴۸ در شرق ترکیه به دنیا آمد و خانواده‌اش از اقلیت مسلمان علوی در این کشور هستند.

او در آکادمی علوم اقتصادی و بازرگانی آنکارا – که حالا به دانشگاه غازی تغییر نام داده – اقتصاد خواند و پس از آن به مناصب عالی‌رتبه‌ای در سازمان‌های دولتی و خصوصی اقتصاد ترکیه رسید.

او در سیاست چه کرده است؟

قلثیچ‌داراوغلو در ۲۰۰۲ به عنوان یکی از نمایندگان استانبول وارد پارلمان ترکیه شد، در همان سالی که حزب عدالت و توسعه اردوغان برای نخستین بار به قدرت رسید.

او به یکی از چهره‌های برجسته مبارزه با فساد در ترکیه بدل شده و در ۲۰۰۷ بار دیگر به پارلمان راه یافت. در ۲۰۰۹ در رقابت شهرداری استانبول شکست خورد و در ۲۰۱۰ با رسوای اخلاقی رئیس وقت حزب مردم جمهوری‌خواه، به ریاست این حزب رسید.

او در زمان معارفه به عنوان رئیس جدید در گردهمایی حزبش به عنوان فردی «صادق و سالم» معرفی شد و به طرفداران خود گفت: ما به قدرت می‌رسیم تا از حقوق فقرا، سرکوب‌شدگان و کارگران حمایت کنیم.

با این حال، این حزب در ریاست قلیچ‌داراوغلو موفقیت چندانی در انتخابات نداشته و اردوغان در یک دهه گذشته اجازه عرض اندام به اپوزیسیون را نداده است. میزان محبوبیت حزب مردم جمهوری‌خواه در نظرسنجی‌ها هرگز از ۲۵ درصد فراتر نرفته است. بزرگترین موفقیت این حزب در ۲۰۱۹ حاصل شد، یعنی زمانی که نمایندگان این حزب در انتخابات شهرداری پنج استان از ۶ استان بزرگ ترکیه پیروز شدند، از جمله استانبول و ترکیه.

فارغ از عملکرد انتخاباتی این حزب، «موفقیت» قلیچ‌داراوغلو را باید در اصلاحات خاموشی دنبال کرد که در حزبش ایجاد کرده است. در دوره ریاست او رویکرد‌های سفت و سخت پیروان «کمالیسم» یا «آتاتورکیسم» رفته‌رفته جای خود را به رهبرانی داده است که به ایده‌آل‌های سوسیال دموکرات اروپای امروز نزدیکتر هستند.

در برابر اردوغان چه در چنته دارد؟

او علاوه بر حزب خود، از حمایت پنج اپوزیسیون اصلی ترکیه هم برخوردار است. در ششم مارس این شش حزب بالاخره توافق کردند که قلیچ‌داراوغلو را به عنوان نماینده ائتلاف «میز شش نفره» در برابر اردوغان انتخاب کنند.

مرال آکشنر، رهبر حزب «خوب» که در این ائتلاف حضور دارد، ابتدا با قلیچ‌داراوغلو مخالف بود و سعی داشت اکرم امام‌اوغلو و منصور یاواش، شهردار‌های استانبول و آنکارا را نماینده اپوزیسیون کند. اما در نهایت به این رضایت داد که در صورت پیروزی قلیچ‌داراوغلو، امام‌اوغلو و یاواش معاونان او باشند. حزب «خوب» یکی از مهره‌های قدرتمند اپوزیسیون است و تحلیلگران بر این باورند که این سه بازیگر (قلیچ‌داراوغلو، امام‌اوغلو و یاواش) نماینده سه دیدگاه و پایگاه حمایت مردمی متفاوت هستند و در نتیجه، اگر یاواش و امام‌اوغلو در دولت حضور داشته باشند، آکشنر موضع قدرتمندتری در ائتلاف با آنان خواهد داشت.

قلیچ‌داراوغلو پس از اعلام نامزدی خود گفت: ما ترکیه را با رایزنی و ازخودگذشتگی رهبری خواهیم کرد. ما در کنار هم حاکمیت اخلاق و عدالت را برپا می‌کنیم.

تحلیلگران بر این باورند که شرایط اقتصادی بد ترکیه که شاهد کاهش شدید ارزش لیر بوده و وضعیت ناخوشایند رسیدگی به زلزله اخیر که آمار کشته‌هایش به ۵۰ هزار تن نزدیک شده، می‌توانند قلیچ‌داراوغلو را در این انتخابات یاری دهند.

رویترز در مقاله‌ای نوشت که مخالفان قلیچ‌داراوغلو می‌گویند که او توانایی اردوغان در به حرکت درآوردن مردم و جذب مخاطبان را ندارد و چشم‌انداز شفافی هم از دوران پسا-اردوغان ارائه نکرده، اما حامیانش تاکید دارند که او یک بروکرات اخلاق‌مدار و مردی صادق است.

بر اساس نتایج نظرسنجی‌ها باید انتظار رقابتی تنگاتنگ در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری و پارلمانی باشیم و هیچ‌کس نمی‌تواند کاریزما و شگرد‌های اردوغان را نادیده بگیرد. او از ۲۰۰۳ ابتدا نخست‌وزیر سپس رئیس‌جمهوری ترکیه بوده و قصد ندارد به این آسانی‌ها قدرت را ترک کند.»