مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر یک اقدام جنجالی باکو

ارمنستان روز جمعه آذربایجان را به پیگیری سیاست «پاکسازی قومی» در منطقه ناگورنو-قره‌باغ متهم کرد. این منطقه در چند دهه اخیر مرکز مناقشات دو کشور بوده است.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان با متهم کردن باکو به این که از روز پنجشنبه تردد وسایل نقلیه در کوریدور لاچین، تنها راه ارتباطی ارمنستان به مناطق قره‌باغ را مسدود کرده است، گفت: «وضعیت بشردوستانه در قره‌باغ به شدت وخیم‌تر شده است. رساندن مواد غذایی به قره‌باغ عملا غیرممکن است و بیماران نمی‌توانند برای درمان به بیمارستان‌های ارمنستان مراجعه کنند. این اقدام باکو ثابت می‌کند که آذربایجان به دنبال سیاست پاکسازی قومی در قره‌باغ است.»

آذربایجان در ۲۳ آوریل در ورودی کوریدور لاچین نخستین ایست بازرسی مرزی را مستقر کرد. این تصمیم از سوی ایروان «غیرقابل‌ قبول» خوانده شد. با کو تاکید کرد که این اقدام برای جلوگیری از انتقال تسلیحات ضروری است.

ایروان می‌گوید پیش از این آذربایجانی‌هایی که خود را فعال محیط زیست می‌خواندند برای چند ماه این کریدور را مسدود کرده بودند و این اقدام آن‌ها سبب کمبود مواد غذایی و قطعی برق و درنتیجه بروز بحران انسانی در منطقه شد.  

نگرانی جدی ایروان از احتمال اقدام باکو برای «پاکسازی قومی» در قره باغ

وزارت خارجه ارمنستان نگرانی جدی این کشور را نسبت به آنچه احتمال زمینه‌سازی جمهوری آذربایجان برای اقدامات تهاجمی جدید و پاکسازی قومی منطقه قره باغ کوهستانی خواند، اعلام کرد.

این وزارتخانه در بیانیه‌ای با ابراز نگرانی جدی ایروان نسبت به این موضوع، ادامه داد: وزارت دفاع جمهوری آذربایجان چندی است اخبار جعلی در مورد نقض آتش بس توسط ارتش دفاع قره باغ کوهستانی را در منطقه‌ای که مسئولیت آن با حافظان صلح روسیه است، منتشر می‌کند.

این بیانیه ادامه می‌دهد: این در حالیست که در گزارش‌های منتشر شده توسط حافظان صلح روسیه از این منطقه، تنها موارد ثبت شده از نقض آتش بس از طرف جمهوری آذربایجان بوده است.

وزارت خارجه ارمنستان خاطرنشان می‌کند: با در نظر گرفتن تجربه‌های قبلی، جمهوری آذربایجان پیش از اقدام برای اعمال نیرو، «حمایت اطلاعاتی» با هدف مسئول جلوه دادن طرف مقابل برای اقدامات خود را فراهم می‌کند. جمهوری ارمنستان نگرانی جدی دارد که جمهوری آذربایجان برخلاف تعهدات خود در حال زمینه‌سازی برای تهاجم‌های جدید و پاکسازی قومی در قره باغ کوهستانی است.

ایروان در این بیانیه از نیروهای حافظ صلح فدراسیون روسیه می‌خواهد تا با ادامه نظارت بر اجرای آتش بس، به طور جدی تمام وقایع عنوان شده از طرف باکو را مورد بررسی قرار داده و شرایط میدانی را به طور کامل برای عموم ارائه کند.

ارمنستان بار دیگر بر ضرورت پرداختن به مسائل حقوقی و امنیتی ساکنان منطقه قره باغ در چارچوب مکانیزم بین‌المللی گفت‌وگوهای باکو-استپاناکرت و ارسال یک تیم حقیقت‌یاب به منطقه قره باغ کوهستانی برای جمع‌آوری و ارائه اطلاعات قابل اطمینان و بی‌طرفانه درباره شرایط فعلی خط درگیری طرفین و وضعیت انسانی در منطقه تاکید کرد.

تارنمای دانشنامه بریتانیکا (britannica) درباره پاکسازی قومی آورده است: در حالی که برخی پاکسازی قومی را چندان متفاوت از نسل کشی نمی‌دانند، برخی دیگر با اشاره به هدف اصلی نسل کشی که می‌تواند در چارچوب نابودی یک قوم، دین و یا نژاد تعریف شود، هدف اصلی پاکسازی قومی را ایجاد سرزمین‌های همگن قومی از راه‌های متعدد که تنها یکی از آن‌ها نسل‌کشی است، عنوان می‌کنند.

پیش‌تر در روز ۲۲ فوریه دیوان بین‌المللی دادگستری، نهاد قضایی اصلی سازمان ملل متحد به آذربایجان دستور داد تا حرکت آزادانه در کوریدور لاچین را تضمین کند. 

در روز ۲۴ مه ارمنستان از دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست کرد آذربایجان را به گشودن این کریدور ملزم کند.

این دو جمهوری شوروی سابق در طول بیش از سی‌سال درگیری بر سر کنترل منطقه ناگورنو-قره‌باغ دو جنگ خونین را پشت سر گذاشته‌اند.

نخستین بار با فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، جدایی‌طلبان ارمنی قره‌باغ از آذربایجان اعلام استقلال کردند. درگیری‌های متعاقب این جدایی حدود ۳۰ هزار کشته برجای گذاشت و به پیروزی ارمنستان ختم شد.

آذربایجان در پاییز ۲۰۲۰ برای بازپس گیری این مناطق با ارمنستان وارد جنگ شد. این جنگ که به کشته شدن بیش از ۶۵۰۰ نفر انجامید با میانجی‌گری روسیه به آتش‌بس ختم شد و درنتیجه آن باکو موفق به بازپس‌گیری بسیاری از بخش‌های منطقه اکثرا ارمنی‌نشین ناگورنو-قره باغ شد.