پشت پرده ارسال اف-16های آمریکایی به تنگه هرمز! /تقابل نظامی روی می دهد؟

یکی از مقام های ارشد دفاعی ایالات متحده مدعی شده که این کشور در تلاش برای استقرار جنگده های اف-16 اطراف تنگه استراتژیک هرمز است تا بدین طریق از امنیت کشتیرانی در برابر تهدیدهای( ادعایی) ایران حراست کند. به ادعای این مقام فعال در وزارت دفاع آمریکا(پنتاگون)، قرار بر آن است که واشنگتن اواخر هفته جت های جنگده اف-۱۶ را در منطقه خلیج فارس مستقر کند تا بدین طریق بتواند توان جنگده های های ای-۱۰ را که بیش از یک هفته است در این منطقه گشت زنی می کند را تقویت کند.

در همین راستا الجزیرهبه نقل از خبرگزاری آسوشیدتدپرس نوشت که افزایش تجهیزات نظامی واشنگتن در منطقه در حالی انجام می شود که ایران هفته گذشته دو نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز را توقیف کرد. این مقام نظامی آمریکایی که نخواست نامش فاش شود بدون اشاره به جزئیات عملیات فوق مدعی شد که اف -۱۶ ها عبور کشتی ها از این آبراه ها را پوشش هوایی داده و همزمان به ایالات متحده فرصت می دهد تا فعل و انفعال ها در منطقه را رصد کرده و در قامت قدرت بازدارنده فعالیت داشته باشد.

 رحمن قهرمان پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این در باب احتمال افزایش سطح تنش میان تهران و واشنگتن در میانه رایزنی های غیر مستقیم دو کشور ضمن اشاره به عدم اطلاع از جزئیات ارسال اف-16 ها و تاکید بر این که ممکن است که این جنگده ها با هدف انجام ماموریت های دوره ای ارسال شوند، گفت، سیاست ایالات متحده در خاورمیانه تغیر نکرده و حول محور کاهش تنش ها تعریف شده است. با این همه این کشور در تلاش برای احیای امنیت آبراه ها جهت حرکت و تردد آزادانه کشتی ها در خلیج فارس است.

رحمن قهرمانپور در ادامه تاکید کرد که این همان سیاستی است که واشنگتن در منطقه اسیا-پاسفیک نیز از آن پیروی می کند.از همین رو نمی توان قاطعانه گفت که هدف از ارسال اف-16 تلاش برای وقوع تقابل احتمالی نظامی یا خیز جهت افزایش تنش ها است.

تاثیر اف-16 ها بر فرایند رایزنی تهران و واشنگتن

قهرمان پور در ادامه این گفتگو با اشاره به فرایند رایزنی های غیر مستقیم میان تهران و واشنگن به اقتصاد نیوز گفت که شواهد نشان می دهد که رایزنی ها آنگونه که پیش بینی می شد به خوبی پیش نمی رود. این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در ادامه با اشاره به موضع گیری اخیر آنتونی بلینکن؛ وزیر خارجه ایالات متحده به این گزاره اشاره کرده و مدعی شده که گفت‌وگوها در حد مطلوب جریان ندارد. قهرمان پور در ادامه گفت، فارغ از این که فعلا جزئیات رایزنی های احتمالی در دسترس نیست، می توان این گزاره را در نظر گرفت که پشت پرده مذاکرات، یکی از دو طرف، ایالات متحده یا ایران، یا هر دو طرف خواسته ای بیش از معمول داشته است. همین مقوله موجب شده تا طرف مقابل بخواهد برای به دست آوردن امتیازهای بیشتر با داشتن دست بالا به اهرم فشار متوسل شود.

تلاش واشنگتن برای به دست آوردن کارت های تو جیب؟

 با این همه محمد بیات، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی از منظری متفاوت این خبر را تحلیل کرد و در گفت‌وگو با اقتصاد نیوز گفت: بازگرداندن اف-16 ها به منطقه خلیج فارس و تنگه استراتژیک هرمز را باید از منظر امنیتی تبیین کرد. از منظر بیات، انفعال ایالات متحده در حراست از متحدان و شرکای سنتی اش موجب ایجاد سردی روابط میان طرفین شد؛ به باوراو این سردی در سفر جو بایدن به عربستان و حضورش در شورای همکاری خلیج فارس  کاملا ملموس بود. در چنین شرایطی ایالات متحده به این باور رسید که شرکای راهبردی اش که اصطلاحا از آنها تحت عنوان کارت های تو جیب هم یاد می شوددر حال دور شدن از این بازیگر و تنوع بخشیدن به متحدان راهبردی شان هستند.

بیات در ادامهگفت که رسانه ای شدن خبر تلاش امارات و عربستان و ایران جهت تعریف ائتلاف امنیتی، غرب بالاخص ایالات متحده را به هراس انداخت. از همین رو بعد از آن شاهد آن بودیم که کشورهای غربی با اشاره به توقیف نفتکش‌ها در آبراه های منطقه ای تلاش داشتند تا تهران را به گونه تهدیدی علیه امنیت قلمداد کنند.بیات در ادامه افزود که که از منظر مقام‌های واشنگتن هم صدایی اعراب و ایران شاید زمینه را برای کم رنگ تر شدن حضور آمریکا در منطقه را هموار و شاید این کشور را ناچار کند تا به حضور ناوگان پنجم خود در منطقه پایان دهد. بیات در ادامه تاکید کرد که ارسال اف-16 های آمریکایی به منطقه خلیج فارس را شاید بتوان فعلی هوشمندانه قلمداد کرد، اینگونه واشنگتن به متحدانش حضور خود و قدرتش را یاداوری می کند.

اعراب با کارت ایران بازی می کنند؟

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به سوال اقتصاد نیوز در باب چرایی هراس غرب از نزدیکی ایران و عربستان در حالی که غرب اینگونه نشان می دهد که احیای روابط دیپلماتیک دو بازیگر را به واسطه مشکلات عمیق چندان جدی نگرفته گفت: بله، غرب بالاخص ایالات متحده به خوبی می داند که ایران و عربستان رقبای جدی هستند. با این همه گزاره ای که باید لحاظ کرد، بازی عربستان با کارت هایی است که در اختیار دارد. ریاض به تهران نزدیک شد تا از یک طرف سطح تنش ها را در راستای منافع شخصی کاهش دهد و از طرفی دیگر عامل محرکی را فعال کرده که به واسطه اش ایالات متحده را به فعل بیشتر وادارد.

به باور بیات، عربستان و سایر کشورهای عربی از  کارت ایران برای کاهش تهدیدهای امنیتی و به دست آوردن تضمین های امنیتی استفاده می کنند.

صادات نفت ایران هدف تازه منتقدان بایدن

محمد بیات در پاسخ به سوال دیگراقتصاد نیوز در باب این که آیا نامه ارسالی هشت نفر از سناتورهای جمهوری خواه سنا در باب افزایش فشار بر ایران جهت جلوگیری از فروش نفت این کشور به چین، می تواند نوعی مانع در مسیر رایزنی های غیر رسمی قلمداد شود گفت: فعلا رایزنی ها میان ایران و آمریکا حداقل در ارتباط با مبادله زندانی ها جریان دارد. با این همه گفت‌وگوها منتقدان بسیاری دارد. به همین دلیل به باور بیات، طبیعتا این نامه با هدف فشار بر دولت بایدن جهت متوقف کردن رایزنی ها با ایران روی میز گذاشته شده است.

این تحلیلگر سیاست خارجی تاکید داشت که طبیعتا نمی توان نقش گروه های نزدیک به اسرائیل در تدوین چنین نامه ای را نادیده گرفت.

آنگونه کهالمانیتورنوشته، هشت سناتور آمریکایی با انتشار نامه ای از آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و جانت یلن، وزیر خزانه داری خواستند تا راهبرد دولت بایدن در ارتباط با صنایع پتوشیمی ایران را تغییر دهند.براساس نامه ارسالی از دولت بایدن خواسته شده تا افراد حقیقی و نهادهای چینی که درگیر تجارت نفت و گاز ایران هستند را هدف تحریم ها قرار بگیرند.

صادرات نفت ایران در سال 2023 از زمانی که دونالد ترامپ از برجام خارج شد به بالاترین سطح خود رسیده است. به نوشته المانیتور، ایران ماه گذشته روزانه حدود 3.01 میلیون بشکه نفت خام تولید می کند که بالاترین میزان در قیاس با پنج سال گذشته است. در این میان صادرات نفت به چین، بازیگری که بزرگ ترین خریدار نفت ایران است، به تهران کمک کرده تا اقتصاد خود را بعد از پایان برجام تحت کنترل داشته باشد. به همین دلیل جمهوری خواهان سنا در نامه خود مدعی شده اند که دولت بایدن باید دور تازه ای از مجازات ها را بر شبکه فعال در هنگ کنگ، سنگاپور و امارات متحده که در حوزه صادرات نفت و گاز ایران فعال هستند، تعریف کند.

پلن «سی» جمهوری خواهان در غیاب توافق

محمد بیات می گوید که این نامه نشان از آن دارد که مخالفان رایزنی ها به دنبال آن هستند تا اهرم فشار را در دست گرفته تا حداقل در جریان رایزنی ها امتیازهای بیشتری را از آن خود کنند. هنری روم، کارشناس ارشد فعال در موسسه واشنگتن باور دیگری دارد و به المانیتور گفته که دولت بایدن تحریم های گازی ایران را کنار گذاشته، با این همه شواهد نشان می دهد که مخالفان رایزنی با ایران به دنبال آن هستند تا فرایند فروش نفت و گاز ایران و انتقال پول را پیچیده تر کنند. از منظر روم این تلاش ها را می توان در قاب پلن سی در غیاب نبود توافق  تبیین کرد.