آخرالزمان اینترنتی در راه است؟ طوفان خورشیدی اینترنت را نابود می کند؟

چند وقتی است که در فضای مجازی درباره آخرالزمان اینترنتی و قطعی چندماهه اینترنت بحث‌هایی مطرح است. نگرانی‌ها دراین‌باره پس از انتشار اخباری درباره وقوع طوفان‌های خورشیدی شکل گرفت داستان‌هایی درباره یک "آخرالزمان اینترنتی" قریب‌ الوقوع در هفته‌های اخیر در سراسر رسانه‌ های اجتماعی دست به دست می ‌شود که ظاهرا با گزارش‌ های گمراه‌ کننده درباره ارسال کاوشگر ناسا به منظور جلوگیری از طوفان ویرانگر خورشیدی و همچنین تفسیرهای نادرست از مقاله منتشر شده توسط آن آژانس فضایی آغاز شده است. ناسا اما کاوشگر خورشیدی پارکر را در واقع برای مطالعه خورشید راه اندازی کرده نه آن که گوشی های تلفن همراه ما را از خورشید نجات دهد. در واقع، وقوع یک آخرالزمان اینترنتی برای ویران کردن ارتباطات آنلاین مان در حال حاضر به اندازه انتشار آلبوم دیگری از ریحانا نزدیک نیست! به نوشته "واشنگتن پست" درجاتی از تداخل ارتباطی آسمانی یک احتمال واقعی است و از نظر فنی می ‌تواند در نتیجه یک "طوفان خورشیدی قوی که به زمین برخورد کند" در آینده ایجاد شود.

چنین رویدادی تنها یک بار در هر نیم هزاره رخ می‌دهد. اما آیا واقعاً اتفاقاتی که در خورشید می‌افتد می‌تواند منجر به «آخرالزمان اینترنتی» شود؟

«آخرالزمان اینترنتی» چیست؟

سال ۲۰۲۱ میلادی یک محقق از دانشگاه کالیفرنیا در مقاله‌ای به بررسی پدیده «ابر طوفان خورشیدی» که به طور بالقوه می‌تواند باعث «قطع اینترنت در سراسر جهان شود» پرداخت.

او در این مقاله نوشت که چنین طوفان‌های خورشیدی «یکی از بزرگترین خطراتی است که اینترنت را تهدید می‌کند».براساس این پژوهش، خروج جرم از تاج خورشیدی احتمالا باعث ایجاد جریان‌های مغناطیسی می‌شود که می‌تواند به «کابل‌های مسافت طولانی که ستون‌های اصلی اینترنت را تشکیل می‌دهند» آسیب برساند.

این محقق با استناد به تحقیقات قبلی می‌گوید که احتمال وقوع چنین پدیده‌ای بین ۱.۶ تا ۱۲ درصد در هر دهه پیش‌بینی می‌شود.

در سطح خورشید چه می‌گذرد؟

تا کنون گزارش‌ها حاکی از آن بود که تغییرات در فعالیت‌های خورشیدی (تعداد لکه‌ها و روشنایی خورشیدی) در سال‌های اخیر بسیار کم بوده و انتظار می‌رفت که اوج فعالیت لکه‌های خورشیدی در این چرخه ( بیست و پنجمین چرخه خورشید) در سال ۲۰۲۵ اتفاق بیفتد.

اما در اوایل ماه جاری میلادی محققان دریافتند که این چرخه «بسیار سریع‌تر» از آنچه در ابتدا تصور کرده بودند، آنهم با «لکه‌ها و فوران‌های خورشیدی بسیار بیشتر از آنچه کارشناسان پیش‌بینی کردند» در حال رخ دادن است.

با این وجود محققان می‌گویند که انتظار دارند چرخه فعلی خورشیدی در مقایسه با چرخه‌های خورشیدی در قرن گذشته ضعیف‌تر باشد.

آیا واقعاً فعالیت خورشیدی می‌تواند باعث قطع اینترنت جهانی شود؟

اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده (NOAA) می‌گوید با طوفان‌های ژئومغناطیسی شدید «برخی سیستم‌های شبکه ممکن است دچار فروپاشی یا خاموشی کامل شوند؛ سامانه ماهواره‌ای ممکن است برای روزها و سامانه رادیویی با فرکانس پایین ممکن است برای ساعت‌ها از کار بیفتند».

همچنین انتظار می‌رود که این اتفاقات به طور متوسط چهار بار در هر چرخه خورشیدی روی دهد.سال ۱۸۵۹ میلادی جهان شاهد بزرگترین طوفان خورشیدی بود که در چند صد سال گذشته روی داده و ناسا ساینس می‌گوید یک روز پس از این رویداد «سیستم‌های تلگراف در سرتاسر جهان از کار افتاده‌اند».

این حادثه حتی در برخی نقاط باعث آتش گرفتن کاغذ‌های تلگراف شده بود.به گفته ناسا ساینس، در آن زمان حتی زمانی که باتری‌های تغذیه‌کننده خطوط تلگرافی را قطع کردند، جریان‌ الکتریکی ناشی از شفق قطبی در سیم‌ها جریان داشت.

وبسایت اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده می‌گوید اگر امروز چنین رویدادی رخ دهد، می‌تواند به ماهواره‌ها آسیب جدی برساند و ارتباطات تلفن، رادیو و تلویزیون را از کار بیندازد و باعث خاموشی برق در تمام قاره‌ها شود و رفع آن نیز «ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد».

با این وجود به گفته این وبسایت، طوفان‌های خورشیدی به بزرگی سال ۱۸۵۹ میلادی، فقط هر ۵۰۰ سال یک بار اتفاق می‌افتد.

مسئولان برای جلوگیری از آن چه می‌کنند؟

در سال ۲۰۱۸ میلادی ناسا کاوشگر خورشیدی پارکر خود را به سمت خورشید پرتاب کرد. 

این کاوشگر از آن زمان در جو خورشید سفر می‌کند و داده‌هایی را در مورد بادهای خورشیدی، ذرات و مناطق دیگر جمع آوری می‌کند که می‌تواند درک بشر از خورشید را بیشتر کند. 

هرچه اطلاعات درباره خورشید افزایش یابند، محققان بهتر می‌توانند اتفاقات آینده را پیش‌بینی کنند.

ارسال کاوشگربه‌سمت بادهای خورشیدی

ناسا کاوشگر خورشیدی پارکر را برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه پیدایش بادهای خورشیدی راهی یک ماموریت جدید کرده است. بادهای خورشیدی با تاثیر روی میدان مغناطیسی زمین، می‌توانند باعث شوند که اینترنت کل جهان برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها قطع شود. خورشید اغلب جریان‌های شدیدی از پلاسما را به‌شکل بادهای خورشیدی به‌سوی زمین می‌فرستد که این جریانات با تاثیرگذاری روی میدان مغناطیسی زمین، ممکن است یک آخرالزمان اینترنتی به‌وجود بیاورد و اینترنت کل جهان را برای مدت‌ها به‌طور کامل قطع کند؛ ظاهرا این یک احتمال جدی است و رخ دادن آن دور از ذهن نیست.

در همین راستا، دانشمندان ناسا کاوشگر خورشیدی پارکر را برای نزدیک شدن تا فاصله ۶.۵ میلیون کیلومتری خورشید طراحی و تولید کرده‌اند؛ این نزدیک‌ترین فاصله‌ای است که تاکنون یک فضاپیما یا کاوشگر می‌تواند به خورشید نزدیک شود. کاوشگر پارکر در ماموریت جدید خود از بین فواره‌هایی از مواد بسیار پرانرژی با الگوی مشخص و ثابت که مربوط به میدان مغناطیسی زمین می‌شوند، عبور کرده و دانشمندان نیز با استفاده از داده‌های آن توانسته‌اند ردیابی منشا بادهای خورشیدی را تا سطح خورشید با موفقیت انجام دهند.

طبق مطالعات انجام شده، بادهای خورشیدی توسط فرایند اتصال مجدد مغناطیسی تولید می‌شوند. وقتی میدان‌های مغناطیسی با جهت مخالف از کنار هم به داخل و خارج از سطح خورشید حرکت می‌کنند، میدان‌های مغناطیسی شکسته و سپس مجددا به یکدیگر متصل می‌شوند و ذره‌های باردار را از خورشید دور می‌کنند.

جیمز دریک، استاد دانشگاه مریلند که یکی از دانشمندان حاضر در این مطالعه است می‌گوید در صورتی که دو میدان مغناطیسی در جهت مخالف وجود داشته باشد، آنها همدیگر را از بین می‌برند و انرژی مغناطیسی آزاد می‌کنند که منجر به تولید ذرات پرانرژی می‌شود.

حالا دانشمندان ناسا با ماموریت جدید کاوشگر پارکر در تلاش هستند تا مانع از وقوع پدیده آخرالزمان اینترنتی که در اثر طوفان‌های خورشیدی به‌وجود می‌آید، شوند. بر اساس اطلاعات حیاتی که این کاوشگر درباره طوفان‌های خورشیدی کسب کرده، این احتمال وجود دارد که شاید ما مجبور باشیم برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون اینترنت زندگی کنیم. به‌همین دلیل است که دانشمندان ناسا سخت در تلاش هستند تا آثار طوفان‌های خورشیدی را کاهش دهند و از آسیب رسیدن به شبکه‌های ارتباطی و قطع شدن کل اینترنت جهانی جلوگیری کنند.

گفتنی است کاوشگر خورشیدی پارکر در سال ۲۰۱۸ توسط ناسا برای فرو رفتن در جو خورشید به فضا پرتاب شد. البته این ماموریت بسیار سخت خواهد بود، چرا که دمای سطح خورشید تا بیش از ۵۵۰۰ درجه سانتی‌گراد نیز افزایش پیدا می‌کنند و دمای اتمسفر آن می‌تواند تا ۳۰۰ برابر گرم‌تر شود. این کاوشگر تاکنون پانزده بار به نزدیکی خورشید رفته و در اول تیرماه امسال راهی ماموریت بعدی خود خواهد شد. هر ماموریت این کاوشگر تقریبا دوازده روز به‌طول می‌انجامد.

طوفان خورشیدی چیست؟

، طوفان خورشیدی هنگامی رخ می ‌دهد که خورشید انفجارهای عظیمی از انرژی را در قالب شراره‌ های خورشیدی و پرتاب توده ‌های تاجی منتشر می ‌کند. این پدیده‌ها جریانی از بارهای الکتریکی و میدان‌ های مغناطیسی را با سرعتی در حدود سه میلیون مایل در ساعت به سمت زمین می‌ فرستند.

هنگامی که مواد خورشیدی از خورشید به "مغناطیس کره" زمین برخورد می کنند دارای این ظرفیت بالقوه می باشند که به اصطلاح طوفان های ژئومغناطیسی قوی ایجاد کنند که باعث خاموشی و شکست شبکه در زمین می شود. برای مثال،  در سال 1859 میلادی یک طوفان شدید خورشیدی موسوم به "کارینگتون"  برخورد تشعشاتی از انفجارهای سطحی خورشید را موجب شد. آن طوفان شدید خورشیدی  تقریبا انرژی ‌ای معادل 10 میلیارد بمب اتمی یک مگاتونی را آزاد کرد. جریان قدرتمند ذرات خورشیدی پس از برخورد به زمین سیستم‌های تلگراف را در سراسر جهان سوزاند و باعث شد شفق‌ هایی درخشان‌ تر از نور ماه کامل تا جنوب کارائیب ظاهر شوند. سال‌ ها بعد در سال 1989 میلادی یک اختلال خورشیدی مشابه باعث قطعی برق 12 ساعته در کبک در کانادا شد که به تعطیلی مدارس و مراکز کسب و کار انجامید.

امروزه وقوع یک طوفان خورشیدی چگونه می تواند ما را تحت تاثیر قرار دهد؟

ناسا اعلام کرده با توجه به ماهیت به هم پیوسته دنیای بسیار دیجیتالی مان طوفان خورشیدی کارینگتون در سال 2023 میلادی "تاثیرات شدیدتری خواهد داشت" مانند "وقفه های گسترده الکتریکی، خاموشی مداوم و قطعی در ارتباطات جهانی". "آشوب تکنولوژیکی ناشی از آن می تواند اقتصادها را فلج کند و امنیت معیشت مردم را در سراسر جهان به خطر بیاندازد. بر اساس برآوردهای ناظر اینترنت Net Blocks یک روز از دست دادن اتصال ممکن است بیش از 11 میلیارد دلار برای ایالات متحده هزینه داشته باشد.

آیا ممکن است یک آخرالزمان اینترنتی رخ دهد؟

احتمال آن وجود دارد با این وجود کارشناسان می گویند این احتمال زیاد نیست. علت آن یک مورد است: طوفان های خورشیدی قدرتمند مانند رخداد کارینگتون صرفا انتظار می رود هر 500 سال یکبار رخ دهند.

علاوه بر این، بسیاری از توجهات اخیر به این موضوع در نتیجه مقاله‌ ای که ناسا در ماه مارس منتشر کرد ایجاد شده است. ناسا در آن مقاله  نحوه استفاده از هوش مصنوعی برای پیش ‌بینی "آب و هوای فضایی خطرناک" را برجسته ساخته بود. در آن مقاله به اصطلاح "آخرالزمان اینترنتی" اشاره نشده اما هم به رویداد کارینگتون و هم خاموشی کبک اشاره شده و به پیامدها ممکن در صورت وقوع پدیده ای مشابه آن رخدادها در برهه زمانی فعلی اشاره کرده است. ناسا با بکارگیری هوش مصنوعی امیدوار است بتواند طوفان های خورشیدی را تا 30 دقیقه پیش از وقوع آن رخداد پیش بینی کند و به اپراتورهای شبکه برق و شرکت های مخابراتی زمان بدهد تا سیستم های خود را به وضعیت آفلاین منتقل  کرده و از بروز آسیب بیش تر جلوگیری نمایند.

طبق گفته سایت Space.com اکثر دروغ های آنلاین در مورد امکان وقوع "آخرالزمان اینترنتی قریب الوقوع" به مقاله ماه مارس و هم چنین تحقیقی صورت گرفته در "اوایل سال جاری" اشاره دارند تحقیقی که در آن اشاره شده که خورشید ممکن است به حداکثر خورشیدی خود یا اوج چرخه فعالیت 11 ساله در سال 2024 میلادی برسد که یک سال زودتر از حد انتظار محسوب می شود.

سایت Space.com در این باره می نویسد:"در حالی که دانشمندان در واقع انتظار دارند طوفان های خورشیدی بزرگ پس از رسیدن فعالیت های خورشیدی به اوج خود رخ دهند هیچ مدرکی برای حمایت از شایعات وایرال شده مبنی بر آن که طوفان خورشیدی بزرگ بعدی باعث آفلاین شدن اینترنت شود وجود ندارد".  

هراس آنلاین مشابهی با کار انجام شده توسط کاوشگر خورشیدی پارکر ناسا مرتبط است که به گفته "واشنگتن پست" برای "تحقیق در مورد فیزیک خورشید"  به منظور درک بهتر بادها و طوفان های خورشیدی برنامه ریزی شده و نه به منظور جلوگیری از خاموش شدن اینترنت وای فای آن گونه که برخی از کاربران در تیک تاک می خواهند شما باور کنید!

سایت خبری "یو اس ای تودی" اشاره می کند که ناسا دست کم از سال 2009 میلادی نسبت به اختلال احتمالی ارتباطات ناشی از طوفان ها و بادهای خورشیدی هشدار داده است. بنابراین، در حالی که درجاتی از بروز هرج و مرج اتصال ممکن است با  این وجود، ناسا هنوز به طور رسمی آخرالزمان اینترنتی قریب الوقوع را اعلام نکرده است.

"ویشال اوپندران" ستاره شناس و فیزیکدان می گوید:"اکنون با استفاده از هوش مصنوعی می توان  پیش بینی های جهانی سریع و دقیق انجام داد و در صورت وقوع یک طوفان خورشیدی می توانیم تصمیم گیری کنیم و از بروز تخریب شدید جلوگیری کرده و میزان تخریب را به حداقل رسانده و یا حتی از بروز آن جلوگیری نماییم".

خبرنگار بهاره بختیاری