انواع اسانس و کاربرد آن ها

استفاده از اسانس‌ها در صنایع مختلف به طور روزافزونی اهمیت یافته است. این اسانس‌ها در انواع و اقسام مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شوند. اسانس‌های خوراکی عمدتاً در صنایع غذایی به کار می‌روند، در حالی که اسانس‌های صنعتی در حوزه‌هایی مانند تولید عطر و صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد دارند. این اسانس‌ها با رایحه‌های متعدد، شامل عطرهای گیاهی و میوه‌ای، در دسترس قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که برخی از این اسانس‌ها به صورت طبیعی تولید می‌شوند، در حالی که تعدادی دیگر به صورت مصنوعی ساخته می‌شوند. شرکت‌های متعددی در زمینه تولید اسانس‌ها فعالیت دارند و قیمت این محصولات تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

اسانس چیست؟

اسانس به عنوان ماده‌ای موثر و معطر در گیاهان تعریف می‌شود که به صورت ترکیب‌های روغنی استخراج می‌گردد. این ترکیبات که به راحتی در دماهای معمولی تبخیر می‌شوند، از گیاهان و میوه‌های مختلف به دست می‌آیند. به دلیل ویژگی فرار این اسانس‌ها، معمولاً آن‌ها را با موادی مانند ترکیبات اتری و استری یا روغن‌های فرار ترکیب می‌کنند تا از میزان تبخیر آن‌ها کاسته شود. استخراج اسانس‌ها به ویژه از میوه‌ها و گیاهان، معمولاً با استفاده از روش تقطیر با آب انجام می‌گیرد، اما روش‌های دیگری نیز برای این کار وجود دارد که در ادامه بررسی خواهد شد.

از جمله اسانس‌های پرکاربرد می‌توان به اسانس گل محمدی، نعناع، و وانیل اشاره کرد. این اسانس‌ها به طور گسترده در صنایع غذایی و آرایشی به کار می‌روند. رایحه و طعم‌های دلپذیر که در محصولات غذایی و عطرها مشاهده می‌شود، عمدتاً ناشی از وجود این اسانس‌هاست. به طور کلی، استفاده از چنین ترکیباتی تأثیر بسزایی در افزایش جذابیت و فروش محصولات دارد و به همین دلیل، تولیدکنندگان توجه ویژه‌ای به کیفیت و نوع اسانس‌های به کار رفته در محصولات خود دارند.

انواع اسانس

• اسانس خوراکی
• اسانس صنعتی
• اسانس شوینده

اسانس خوراکی

اسانس خوراکی، که به عنوان عطر مایه یا اسانس روغنی نیز شناخته می‌شود، یکی از افزودنی‌های پرکاربرد در صنایع غذایی است. این اسانس‌ها از گیاهان، میوه‌ها و خشکبار استخراج می‌شوند و به عنوان طعم‌دهنده در محصولات غذایی مختلف، به ویژه در تولیدات کارخانه‌ای، به کار می‌روند. اسانس‌هایی مانند نعناع، دارچین، گل محمدی، پرتقال و لیمو از جمله اسانس‌های محبوب در این دسته هستند.

اسانس صنعتی

در مقابل، اسانس‌های صنعتی برای مصارف غیر خوراکی و به ویژه در صنایع شیمیایی و آرایشی تولید می‌شوند. این اسانس‌ها می‌توانند از منابع طبیعی یا غیرطبیعی تهیه شوند و در محصولات آرایشی و بهداشتی به کار می‌روند تا بوی مواد شیمیایی را بپوشانند و رایحه‌ای خوشایند ایجاد کنند. به عنوان مثال، در تولید صابون‌ها، شامپوها و کرم‌های آرایشی، از این اسانس‌ها بهره می‌برند. همچنین، صنایع دارویی نیز از خواص این اسانس‌ها استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که اسانس‌های صنعتی قابل خوردن نیستند و تنها برای ایجاد عطر و رایحه دلپذیر در محصولات طراحی شده‌اند.

خواص اسانس صنعتی

اسانس‌های صنعتی، ترکیباتی بی‌رنگ هستند که تحت تأثیر نور خورشید و اکسیژن به سرعت تغییر رنگ می‌دهند. به همین دلیل، نگهداری این مواد در ظروف تیره بسیار حائز اهمیت است. یکی از ویژگی‌های بارز این اسانس‌ها، فرار بودن آن‌هاست که به راحتی در دمای محیط و در معرض هوا تبخیر می‌شوند. این ترکیبات عمدتاً از ترپن‌ها تشکیل شده‌اند و ترکیب شیمیایی آن‌ها بسته به نوع گیاه، روش استخراج و شرایط محیطی متغیر است.

با گذشت زمان، اسانس‌های صنعتی ممکن است خواص خود را از دست بدهند؛ بنابراین، هنگام خرید این محصولات، توجه به تاریخ تولید آن‌ها بسیار ضروری است. این اسانس‌ها به دلیل ویژگی‌های خاص خود، دارای خواص ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتی اکسیدانی هستند که می‌تواند به بهبود سلامت انسان کمک کند. همچنین، برخی از آن‌ها اثرات ضد سرطانی نیز دارند که این ویژگی‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کاربرد اسانس صنعتی

اسانس‌های صنعتی در صنایع متنوعی کاربرد دارند. این اسانس‌ها به بهبود عطر و بوی محصولات صنعتی کمک می‌کنند و در نتیجه می‌توانند کیفیت نهایی محصول را افزایش دهند و فروش آن را بهبود بخشند. برخی از کاربردهای این اسانس‌ها شامل موارد زیر است:

- تولید خوشبوکننده‌های خانگی و صنعتی

- استفاده در صنایع تولید عطر و ادکلن

- کاربرد در تولید پلاستیک

- استفاده در صنایع شوینده و تولید محصولات تمیزکننده

- تولید انواع صابون

- بو زدایی از محصولات مختلف در صنایع تولیدی

- کاربرد در صنایع پتروشیمی

- تولید خوشبوکننده‌ها

- کاهش بوی چرم در صنعت چرم‌سازی

- تولید پارچه‌های معطر

- استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی

- تولید عطر

- بوزدایی از پلاستیک

- رایحه درمانی

- کاربرد در شمع‌سازی

این تنوع کاربردها نشان‌دهنده اهمیت اسانس‌های صنعتی در بهبود کیفیت محصولات و رضایت مصرف‌کنندگان است.

اسانس شوینده

اسانس شوینده به ترکیبی پیچیده از مواد مصنوعی که عمدتاً از مواد نفتی یا قطران زغال سنگ به دست می‌آید، اطلاق می‌شود. این اسانس‌ها به منظور پوشاندن بوی ناخوشایند سورفکتانت‌ها به مواد شوینده افزوده می‌شوند. حتی در شوینده‌های حساس یا گیاهی که حاوی مقدار کمی سورفکتانت هستند، ممکن است مقداری اسانس وجود داشته باشد. هدف اصلی مواد شوینده از بین بردن بوی آلودگی و کثیفی است و اسانس‌ها در این زمینه به خوبی عمل می‌کنند.

اسانس‌های موجود در مواد شوینده به طور معمول دارای فرمولاسیون‌های خاص و کم‌خطر هستند و از مواد منحصر به فردی ساخته می‌شوند که ماندگاری مطلوبی دارند. در گذشته، بیشتر از اسانس‌های طبیعی که با روش‌های تقطیری و کمپرس سرد استخراج می‌شدند، استفاده می‌شد. اما با افزایش تقاضا برای محصولات بهداشتی و آرایشی، تولید اسانس به شکل صنعتی گسترش یافت. این اسانس‌های صنعتی به عنوان محصولات ضروری برای استفاده در صنایع مختلف و همچنین در خانه‌ها به شمار می‌روند. امروزه، استفاده از اسانس‌ها در شوینده‌ها و محصولات بهداشتی به جزء جدانشدنی از این صنعت تبدیل شده است.

کاربردهای اصلی اسانس شوینده شامل تولید انواع شوینده‌ها، مایع ظرفشویی و صابون است که نشان‌دهنده اهمیت و نقش کلیدی این ترکیبات در بهبود کیفیت و کارایی محصولات بهداشتی به شمار می‌رود.

نکاتی که در مورد مصرف اسانس ها باید رعایت کرد

مصرف اسانس‌ها به رغم مزایای فراوانی که دارند، نیازمند رعایت نکات مهمی است. یکی از اثرات جانبی ناشی از استفاده نادرست از این مواد، بروز حساسیت‌های پوستی می‌باشد که شایع‌ترین نوع حساسیت‌ها محسوب می‌شود. همچنین، سر درد نیز یکی از عوارض رایج استفاده نادرست از اسانس‌ها به شمار می‌آید. به ویژه، توصیه می‌شود که زنان باردار، کودکان و افرادی که دارای محدودیت‌های غذایی هستند، از استفاده از اسانس‌ها خودداری کنند.

برای استفاده بهینه از اسانس‌ها، معمولاً به صورت قطره‌ای مصرف می‌شوند.

ترکیبات شیمیایی اسانس ها

ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس‌ها شامل مواد مؤثری همچون تیمول، آلفا پینن، بتا پینن، کارواکرول، لینالول، ژر ماکرن و کومین آلدهید است. این ترکیبات به دلیل خواص خاص خود، می‌توانند اثرات مثبت و منفی مختلفی بر روی بدن داشته باشند، بنابراین آگاهی از نحوه صحیح استفاده از آنها بسیار حائز اهمیت است.