رپورتاژ
پی‌آر‌پی زانو چیست؟
درمان با پلاسمای غنی از پلاکت یا همان پی‌آر‌پی ، یکی از روش‌های نوین و در حال گسترش در حوزه پزشکی بازساختی و ارتوپدی است که طی چند سال اخیر به‌ویژه در درمان دردهای مزمن زانو، آسیب‌های ورزشی و آرتروز خفیف تا متوسط توجه زیادی به خود جلب کرده است.
درمان با پلاسمای غنی از پلاکت یا همان پی‌آر‌پی ، یکی از روش‌های نوین و در حال گسترش در حوزه پزشکی بازساختی و ارتوپدی است که طی چند سال اخیر به‌ویژه در درمان دردهای مزمن زانو، آسیب‌های ورزشی و آرتروز خفیف تا متوسط توجه زیادی به خود جلب کرده است. برخلاف بسیاری از روش‌های درمانی که به دارو یا جراحی متکی هستند، پی‌آر‌پی بر پایه استفاده از قابلیت‌های ترمیمی طبیعی بدن خود فرد طراحی شده است. این روش که تحت عنوان درمان بیولوژیکی نیز شناخته می‌شود، بر اساس تحریک فرایندهای ترمیمی بافت از طریق تزریق پلاسمای غنی از پلاکت به ناحیه آسیب دیده انجام می‌گیرد.
پی‌آر‌پی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
پلاکت ها یکی از اجزای اصلی خون هستند که عمدتاً با نقش آن‌ها در فرایند انعقاد خون شناخته می‌شوند. اما عملکرد آن‌ها به این نقش محدود نمی‌شود. پلاکت‌ها منبعی غنی از فاکتورهای رشد مانند PDGF، TGF-β، VEGF و IGF هستند که در تحریک تقسیم سلولی، تولید کلاژن، آنژیوژنز (رشد عروق خونی جدید) و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده نقش کلیدی دارند. در روش PRP، پس از نمونه‌گیری خون از بیمار، آن را در دستگاه سانتریفیوژ قرار می‌دهند تا پلاسمای حاوی غلظت بالای پلاکت جدا شود. این محلول سپس در محل آسیب‌دیده – مانند مفصل زانو – تزریق می‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که تزریق PRP باعث کاهش سطح سایتوکین‌های التهابی در مایع مفصلی شده و هم‌زمان موجب افزایش سنتز هیالورونیک اسید و حفظ غضروف باقی‌مانده می‌شود. به عبارت دیگر، پی‌آر‌پی نه تنها در کاهش التهاب مؤثر است، بلکه به بازسازی و حفظ ساختارهای حیاتی مفصل زانو نیز کمک می‌کند.
پی آر پی در درمان آرتروز زانو
یکی از شایع ترین موارد استفاده از PRP، درمان آرتروز زانو (استئوآرتریت) است. آرتروز زانو بیماری ای است که در آن غضروف مفصلی به تدریج دچار تخریب شده و باعث درد، تورم، کاهش دامنه حرکت و در نهایت محدودیت‌های جدی در عملکرد فرد می‌شود. درمان‌های سنتی شامل استفاده از داروهای ضدالتهاب، تزریق استروئید، فیزیوتراپی و در مراحل پیشرفته، تعویض مفصل است. با این حال، بسیاری از بیماران به دلایل مختلف، مانند سن پایین، عدم تمایل به جراحی، یا بیماری‌های زمینه‌ای، گزینه‌های تهاجمی را نمی‌پذیرند.
در چنین شرایطی ، پی‌آر‌پی می‌تواند به‌عنوان روشی ایمن، مؤثر و کم تهاجمی در کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی مورد استفاده قرار گیرد. مطالعات متعددی، از جمله تحقیقات منتشرشده در مجله American Journal of Sports Medicine، نشان داده‌اند که درمان با PRP می‌تواند به طور معنی داری شدت درد، خشکی مفصل و محدودیت عملکردی را در بیماران دچار آرتروز کاهش دهد.
تفاوت PRP با سایر تزریقات داخل مفصلی
درمان‌های تزریقی متعددی برای زانو وجود دارند که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. تزریق کورتون، اگرچه در کاهش سریع التهاب مؤثر است، اما استفاده مکرر از آن ممکن است به تحلیل رفتن غضروف و ضعیف شدن ساختار مفصل منجر شود. تزریق اسید هیالورونیک نیز با هدف افزایش لغزندگی مفصل و کاهش اصطکاک انجام می‌شود، اما اثر آن معمولاً کوتاه مدت بوده و نیازمند تکرار مداوم است.
در مقابل، PRP روشی بیولوژیک با اثرات چندگانه است: کاهش التهاب، تحریک بازسازی و حفظ بافت غضروفی. به همین دلیل بسیاری از متخصصان ارتوپدی آن را برای مراحل اولیه تا متوسط آرتروز توصیه می‌کنند.
درمان آسیب‌های ورزشی زانو با PRP
ورزشکاران حرفه‌ای و آماتور همواره در معرض آسیب‌های مزمن یا حاد مفصل زانو قرار دارند. آسیب‌هایی مانند پارگی جزئی رباط صلیبی قدامی ، التهاب تاندون کشکک ، یا آسیب های منیسک از جمله مواردی هستند که ممکن است عملکرد و حتی آینده حرفه‌ای ورزشکار را تهدید کنند.
در این موارد، درمان با PRP به دلیل ماهیت بیولوژیکی، ایمن بودن و امکان بازگشت سریع تر به تمرینات ورزشی، به عنوان گزینه ای مؤثر شناخته می‌شود. همچنین استفاده از اولتراسوند هنگام تزریق، موجب دقت بالای محل ورود سوزن به ناحیه آسیب دیده می‌شود.
موارد منع مصرف و احتیاطات
اگرچه PRP روش ایمنی است، اما در برخی شرایط نباید مورد استفاده قرار گیرد. بیماران با اختلالات انعقادی ، سرطان فعال، عفونت سیستمیک یا موضعی، یا افرادی که داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنند، کاندید مناسبی برای PRP نیستند. همچنین توصیه می‌شود در زنان باردار یا شیرده تنها با تأیید پزشک متخصص انجام شود.
در طول فرآیند درمان، بیماران باید از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا دیکلوفناک خودداری کنند، چرا که این داروها ممکن است تأثیر فاکتورهای رشد موجود در پلاکت را کاهش دهند.
اثربخشی و نتایج در دراز مدت
نتایج درمان با PRP معمولاً پس از چند هفته ظاهر می‌شود و در بیشتر بیماران، بهبود قابل توجهی در علائم درد، سفتی مفصل و عملکرد گزارش شده است. در مطالعات طولی، مشخص شده که اثر PRP می‌تواند تا ۱۲ ماه یا بیشتر باقی بماند، البته این مدت زمان به شدت آسیب و پاسخ فردی بستگی دارد. تکرار سالانه یا شش‌ماهه تزریق برای برخی بیماران با آرتروز متوسط، توصیه می‌شود.
درمان با پی‌آر‌پی به عنوان یکی از روش های نوین و علمی در حوزه درمان های بیولوژیک، توانسته جایگاه ویژه‌ای در مدیریت دردهای زانو، به‌ویژه آرتروز و آسیب‌های ورزشی، پیدا کند. برای امور درمانی مثل تزریق ژل زانو و پی آر پی زانو در تهران و سایر نقاط ایران ، حتما به سابقه پزشک متخصص در این امور و میزان رضایتمندی بیماران ، توجه داشته باشید.
ارسال نظر