رپورتاژ

آشنایی با کابردهای گوناگون سیترات سدیم در صنایع

سیترات سدیم به عنوان نمک سدیم اسید سیتریک در نظر گرفته می شود. این ترکیب دارای فرمول Na۳C۶H۵O۷ بوده و به صورت پودر کریستال سفید رنگ و گرانوله در بازار مواد شیمیایی معامله می شود

سیترات سدیم چیست؟

سیترات سدیم در آب محلول سیترات سدیم دو شکل تری سدیم سیترات دی هیدرات (TSC) و تری سدیم سیترات بی آب (TSA) در دسترس است که هر دو تحت عنوان سیترات سدیم شناخته می شوند. کریستال های TSA دارای یک ماتریکس متخلخل هستند که می تواند به عنوان حامل برای مواد مایع مانند سورفکتانت ها استفاده شود. علاوه بر این، TSA قابل تراکم است و می توان از آن در در صنعت داروسازی استفاده کرد.

همانطور که گفته شد در جهان شیمی سدیم سیترات، به عنوان نمک اسید سیتریک در نظر گرفته می شود

. اسید سیتریک یک اسید تری کربوکسیلیک بسیار پرکاربرد است که در مرکبات یافت می شود. این ترکیب پایداری مواد فعال را حفظ می کند و به عنوان نگهدارنده استفاده می شود.

اسید سیتریک به دلیل طعم اسیدی و ترش، اغلب به عنوان طعم دهنده و نگهدارنده - به ویژه در نوشیدنی ها و آب نبات ها استفاده می شود.

عوارض جانبی جدی مصرف زیاد اسید سیتریک و نمک آن یعنی سیترات سدیم شامل گرفتگی عضلات، تورم یا افزایش وزن، ضعف، نوسانات خلقی، تنفس سریع و کم عمق، ضربان قلب سریع، بی قراری، مدفوع سیاه یا خونی، اسهال شدید و تشنج است.

اسید سیتریک آبدار

اسید سیتریک مونوهیدرات به صورت بلورهای بی رنگ یا شفاف یا به صورت یک پودر سفید و کریستالی وجود دارد. این ماده فاقد بو است و طعم اسیدی قوی دارد. ساختار بلوری آن ارتورومبیک است. بلورهای مونوهیدرات در هوای خشک یا در دمای ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد آب تبلور را از دست می دهند. اسید سیتریک مونوهیدرات در دمای ۷۵ درجه نرم می شود و تقریبا در دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد ذوب می شود.

اسید سیتریک خشک

اسید سیتریک خشک یا اسید سیتریک انهیدرات (بی آب) یک اسید آلی ضعیف است و برای افزودن طعم ترش به نوشیدنی ها و غذاها استفاده می شود. باز مزدوج اسید سیتریک، سیترات است که یک واسطه مهم در چرخه اسید سیتریک در بیوشیمی است.

ویژگی های سیترات سدیم
• ظاهر فیزیکی: سیترات سدیم یک پودر کریستالی یا گرانوله سفید رنگ است که در مواجهه با هوا تا حدودی آب می شود.
• نقطه جوش: با قرار گرفتن در معرض حرارت بالا تجزیه می شود.
• نقطه ذوب: طبق برگه اطلاعات ایمنی مواد، نقطه ذوب آن ۳۰۰ درجه سانتی گراد است. اما طبق کارت های ایمنی شیمیایی بین المللی (ICSC)، نقطه ذوب آن > ۳۰۰ درجه سانتی گراد است.
• pH: با توجه تحقیقات اتحادیه اروپا pH آن بین ۷.۵ تا ۹.۰ است.
• چگالی: چگالی آن ۱.۷ گرم بر سانتی متر مکعب است.
• حلالیت: این ترکیب در هوای خشک پایدار است. هنگامی که در دمای ۱۵۰ درجه سانتی گراد قرار می گیرد دهیدراته می شود. ۱.۳ قسمت در آب و ۰.۶ قسمت در آب جوش محلول است. در الکل محلول نیست. حلالیت آن طبق برگه های اطلاعات ایمنی مواد ۲۹ گرم در لیتر و کارت های ایمنی شیمیایی بین المللی ۴۲.۵ (ICSC)گرم در ۱۰۰ میلی لیتر در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد است.

آشنایی با کابردهای گوناگون سیترات سدیم در صنایع

کاربرد سیترات سدیم

سیترات سدیم به عنوان افزودنی غذایی E331 در صنایع غذایی استفاده قرار می شود. این ماده همچنین کاربردهای فنی مختلفی به ویژه به عنوان بافر، جداکننده یا امولسیفایر در صنایع دارد. سدیم سیترات یک عامل بافر و کیلیت کننده عالی است و در طیف وسیعی از محصولات مراقبت شخصی مانند ژل های دوش، شامپوها و کرم های پوست استفاده می شود. کلسیم، منیزیم و همچنین آهن و سایر یون های فلزی با تری سدیم سیترات کمپلکس های پایداری را تشکیل می دهند. سدیم سیترات در ترکیب با اسید، نوسانات pH را خنثی می کند و در نتیجه ماندگاری محصولات را طولانی تر می کند.

کاربردهای پزشکی سیترات سدیم در آزمایشگاه

سیترات سدیم به طور گسترده ای برای مطالعات انعقادی استفاده می شود. این ترکیب به شکل محلول، کلسیم را کیلیت کرده و یون های کلسیم را غیر فعال می کند. لوله سیتراته در آزمایشگاه و مراکز تحقیقاتی برای جمع آوری خون جهت انجام مطالعات انعقادی کاربرد دارد. این لوله ها اغلب حاوی درصد مشخصی از سیترات سدیم به عنوان ضد انعقاد هستند. سیترات سدیم برای جلوگیری از لخته شدن خون اهدایی در بانک خون نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

شربت سیترات سدیم

شربت سیترات سدیم یک ترکیب دارویی است که برای درمان اسیدوز توبولار کلیوی و سنگ کلیه استفاده می شود. هنگامی که اسید توسط کلیه ها از طریق ادرار دفع نمی شود، مشکل اسیدوز توبولار کلیوی رخ می دهد. به دلیل عدم دفع اسیدها، خون بیش از حد اسیدی می شود. سنگ کلیه در واقع رسوبات سختی هستند که در داخل کلیه تشکیل می شوند و از مواد معدنی و نمک تشکیل شده اند. سنگ کلیه به دلیل شرایط پزشکی مختلف از جمله اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب و غیره ایجاد می شود.

ترکیب شربت سیترات سدیم با کاهش اسیدیته ادرار به درمان اسیدوز کلیه و سنگ کلیه کمک می کند. با کمک این شربت، دفع یون های بی کربنات افزایش می یابد. PH ادرار نیز با مصرف این شربت افزایش می یابد.

آشنایی با کابردهای گوناگون سیترات سدیم در صنایع

کاربرد سیترات سدیم در صنایع غذایی

سیترات سدیم به عنوان یک تنظیم کننده اسیدیته در غذاها و نوشیدنی ها و همچنین به عنوان امولسیفایر روغن ها استفاده می شود. این ماده در تولید پنیر نیز کاربرد دارد و اسیدیته غذا را کاهش می دهد.