برای نجات خودمان آستین بالا بزنیم

یک مثل و جمله ناب قدیمی ها که در دوره و زمانه خودشان مثل مُسکِن عمل کرده و روزهای سخت روزگار را با آن از رو برده و هنگام مشکلات مدام آن را به هم تعارف زده اند، این است که: اگر دنیا به تو اخم کرد، هُرّی دلت نریزد؛ بخند تا دنیا به تو بخندد...و حالا این جمله برای ما عجیب شده و گاهی حتی حرص و لج آدم را هم در می آورد. کافی است کسی این جمله را به ما بگوید تا فهرستی از بدبختی و مشکلاتمان را برایش ردیف کنیم تا متوجه شود شوخی جالبی نکرده  و نسخه خوبی برایمان نپیچیده است. به قول معروف این واقعیت کفِ بازار زندگی ما و واقعیت رفتار ما در چنین مواقعی و کاملاً هم بدون سانسور است.

تجربه اما ثابت کرده هر وقت با این دست فرمان، قطار زندگی را رانده ایم، دست آخر یک روزی، یک جایی دنیا ما را به زانو درآورده و زورش را به ما چربانیده است. درست همان جا تصمیم گرفته ایم چه به اختیار چه از سر ناچاری بلند شویم، لباسمان را بتکانیم و دوباره شروع کنیم. چند بار به آخر خط رسیده ایم و سعی کرده ایم دوباره خودمان را نجات دهیم...نشان به همین نشان ها که این گفته قدیمی، امروز هم به کار می آید.

یوگا به سبک شعر مولانا

وقتی دنیا به ما سخت می گیرد، چاره چیست؟ دیر یا زود باید آستین بالا بزنیم برای نجات خودمان. بسیاری اوقات به امید بهبود، دست به دامن شیوه هایی مثل «یوگا»، «مدیتیشن»، «تمرکزگرایی» و «شگرکزاری عرفانی» به شیوه دستورالعمل های غیربومی می شویم. شیوه هایی که با اداهایی کمی بیش از همان جمله نغز خودمانی، فولکلوریک و بی ادای قدیمی هایمان که در بالا گفتیم، می خواهند بگویند بزرگترین انتقامی که از روزهای سخت می توان گرفت حفظ آرامش، نشاط درونی و خندیدن به مشکلات است. این خندیدن حتماً که از سر دلخوشی نیست اما دلخوشی می آورد به کدام سند؟ امام علی(ع) می فرمایند: «شادی مؤمن در چهره او، و اندوهش در دلش پنهان است...» ادبیات معنوی و دینی ما، سرچشمه اشعار زیبا از جمله درباره شادی هم است، مثلاً مولانا  سروده: «خوش باش که هر که راز داند/ داند که خوشی، خوشی کشاند...

ما اگر از دیدن یک بیت شعر فارسی حک شده روی بدن سلبریتی های خارجی یا دیدن عبارات، اشعار و احادیث دینمان بر سر در عمارت ها، در دل تابلوهای بزرگ شهری یا قاب دیوار خانه های ینگه نشینان دنیا، خوش می شویم و افتخار می کنیم که فرهنگمان تا کجا رفته اما خودمان چرا کم توجه باشیم به آن؟  این گزارش را با کمک «نفیسه حسن زاده» مشاور خانواده و شغلی تهیه کرده ایم که تمرینی برای تمدد آرامش به سبک بومی و ایرانی است. تکنیک هایی که خنده روح، رایگان و کاربردی هستند.

دستور قدیمی؛ نسخه جدید درمان

یکی از اصلی ترین شیوه ها برای درمان افسردگی که امروز در بهترین کلینیک های روح و روان جهان توصیه می شود، «مراقبه شبانه» است. یعنی شب قبل از خواب تمام کارهای روز را طی 10، 15 دقیقه مرور کنیم. برای نقاط قوت شکرگزاری کنیم و برای نقاط منفی به جای محاکمه درونی از خداوند عذر و توفیق جبران بخواهیم طوری که این جبران در اولویت فهرست کارهای روزانه روز بعد باشد. این تکنیک به نحوی خودسازی و نه گفتن! به انباشت درونی حس های منفی است که گذشت زمان آن ها را به «سوهان روح» و عامل فرتوتی روحیه تبدیل می کند. حالا شاید بد نباشد بدانیم این مراقبه یکی از اصلی ترین توصیه های اسلام و اهل بیت(ع) به ما بوده در هزاران سال قبل؛ همان جمله معروف «حاسبوا انفسکم قبل ان تحاسبوا...»

«درنگ» و تنفس عمیق مطلوب

 و اما راه های دیگر. وقتی روز سختی را گذرانده ایم در اولین فرصت می توان تمرین های بدنی انجام داد که انرژی منفی را تخلیه کرد. حسن زاده می گوید که خودش یک نام برای این لحظات ساخته؛ «درنگ روحی»: «در مکانی آرام مثل نمازخانه اداره، کنج خانه یا یک گوشه خلوت که رفت و آمد نیست و تهویه هوای خوبی دارد به پشت دراز بکشید، چشمهایتان را ببندید. 10 مرتبه «نفس عمیق مطلوب» بکشید یعنی دم از بینی و بازدم از بینی. اگر استرس زیادی دارید دم از بینی و بازدم با فشار اما با آرامش از راه دهان. بعد نفس عمیق را متوقف کنید. دقایقی تنفس عادی داشته باشید. در ادامه دوباره ده نفس عمیق بکشید و بعد دقایقی تنفس عادی داشته باشید این چرخه را 5 تا 10 دقیقه انجام دهید. حرکت  بعدی، قرار دادن کف دست، زانو ها، نوک انگشتان و پیشانی روی زمین و ترجیجاً روی زمین بدون پوشش است. این همان حالت سجده در نماز است که خون رسانی به مغز را افزایش می دهد بنابراین مغز اکسیژن بهتر و بیشتری دریافت می کند. استرس عملکرد مغز را ضعیف می کند با این کار و خون رسانی صحیح به مغز، آرامش نسبی پیدا می کنید. تمرکز و راندمان مغز حفظ می شود.»

پناه ببر به آغوش قوی ترین

این مشاور جوان بعد از مرحله تخلیه انرژی منفی و پایدارسازی حالت روحی هنگام سختی ها چند شیوه برای افزایش نشاط درونی پیشنهاد می کند. شیوه هایی که به قول خودش «امتحان پس داده» هستند: «با طبیعت در تماس باشید، برگ یک گل، تنه یک درخت را لمس کنید. به یک گلدان تشنه آب بدهید، برگ های زرد و پوسیده آن را بچینید. غبار روی برگ ها را پاک کنید. جایی بروید که صدای پرنده ها را بشنوید. پیاده روی در مسیر یک بوستان و تنفس عمیق واقعاً کمک می کند. روزهای سخت، طوری برنامه ریزی کنید 10 دقیقه تا یک ساعت از مسیرتان را پیاده روی کنید. خودتان و دیگران را ببخشید و دنبال جبران صحیح باشید. حتماً مناجات کنید این غیر از دستورات دینی و نماز پنجگانه است. موقع یورش های عصبی ذکر بگویید، به خدا پناه ببرید و همه چیز را به او بسپارید حتی غیر مسلمان ها هم خوب می دانند قدرت تامّ عالم، خداست پس خود را در پناه او قرار دهید.»

"خندیدن به زندگی در روزهای سخت، سخت است اما شدنی. از یک لبخند کوچک، عادت های خوب کوچک و شکرگزاری شروع می شود و به تغییرات بزرگ می رسد؛ داشتن احساس رضایت از خود و زندگی حتی در اوج سختی ها. به قول قدیمی ها: خنده تیغ روزگار را کُند می کند..."

درمانگران کوچک خانواده

اگر فرزند کوچکی در خانواده دارید حتماً از وقت گذراندن با او استقبال کنید. دنیای بکر و معصومانه بچه ها آدم را سرحال می آورد. گاهی تلفظ اشتباه و نمکین یک کلمه توسط کودک شما را تا یک هفته شارژ می کند، حتماً تجربه اش را داشته اید یا از دیگران شنیده اید. طولانی مدت در یک محیط نمانید اگر شاغل هستید ساکن دائم نباشید به بهانه نوشیدن چای، باز کردن پنجره یا آب دادن گلدان تحرک کنید. هر ساعت حداقل 2 تا 5 دقیقه چشم از مانیتور بدزدید و به منظره پشت پنجره نگاه کنید یا اگر پنجره نیست، چشمتان را ببندید و موسیقی هایی از جنس طبیعت مثل صدای باد، آبشار و آب با چشمان بسته گوش کنید. قرآن، کتاب یا شعر بخوانید. خلاصه اینکه سکون جسمی و بینایی را از بین ببرید.

یادبگیر تا فرسوده نشوی

اما چه کارهای کوچک اما موثر دیگری می توان انجام داد، «حسن زاده» می گوید که این کارهای کوچک مثل یک درمانگر کاربلد، حرفه ای و بی ادعا عمل و حال فرد را خوب می کنند، اگر منظم و به موقع انجام شوند! او راه های دیگری هم پیشنهاد می دهد: «از 7 روز هفته دست کم 2 روز یا 4 وعده گیاه خواری کنید، شله زرد، حلیم بدون گوشت، انواع آش، سوپ یا... غذاهای سبک خام را هم امتحان کنید مثل لقمه نان وخرما، پنیر و سبزی. سالاد سبزیجات، ساندویچ های سبز و...  معجزه یادگیری را فراموش نکنید.

انسان هوشمند است یعنی زمانی که از توانایی های خود درست استفاده نکند یا به روز نشود حس رخوت و خمودگی پیدا می کند. همیشه در حال یادگیری باشیم چه یادگیری نحوه دوخت یا یک کوک گلدوزی یا یادگیری یک ترفند رایانه ای یا بازی جدید یا شیوه ساخت کاردستی...»

...قارون کند گدا را

حسن زاده دباره کارهایی که حس خوب مضاعف یا به تعبیری «سینرژی روحی» دارند، می گوید: «در حق دیگران کار نیک انجام دهیم بدون منت. اگر فکر می کنیم به منت گذاشتن، ریا یا آفت های بعدی دچار می شویم کمک های ناشناس بهترین شیوه هستند. آزار نرساندن به دیگران و بالابردن آستانه درک و نرنجیدن از دیگران هم خیر خالص و نعمت بزرگی است به تعبیر مردِخدا، مرحوم حاج «اسماعیل دولابی» رمز و راز زندگی این است: «مرنج و مرنجان!» یا به تعبیر حافظ علیه الرحمة: «آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است/ با دوستان مروّت با دشمنان مدارا...» لسان الغیب ثمره این بیت را چند بیت بعد این طور می سراید: «هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی/ کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را...»

زنگ تفریح خانه را تو بزن!

قدرت لبخند را جدی بگیریم به دیگران با اخم و عصبی یا کنجکاوانه نگاه نکنیم تا دست کم اگر لبخند دریافت نمی کنیم، انرژی منفی هم نگیریم.این توصیه جهانی است و حسن زاده برای خندیدن در روزهای سخت که ساده هم نیست، راهکاری دارد: «فایل ها، جملات خنده دار و برنامه های شاد را دنبال کنیم. غم برک نزنیم میان فهرست آهنگ های غمگین، پست های درناک اینستاگرامی یا... موقعیت خنده نداریم؟ بسازیم. بدون بهانه کمی تخمه، شکلات یا هرچه در توان داریم به خانه ببریم و اسم این دورهمی را بگذاریم «ساعت خنده» یا «زنگ تفریح». اجازه بدهیم بچه ها در آن ساعت شیطنت و بازیگوشی کنند. فاصله گرفتن از تلفن همراه، دلتنگی برای خانواده، تجربه کردن حس علاقمندی و ارزشمندی برای خانواده و تقویت عزت و اعتمادبنفس سالم از برکت های همین اوقاتی است که شما بانی رقم خوردن آن شده اید.»

دعای خیر به جای ناله

او راهکارهای دیگری هم برای ارتقای نشاط درونی دارد: «دعای خیر در حق دیگران به خصوص آن هایی که در حق ما بدی می کنند به مراتب موثر و آرامشبخش تر از نفرین و ناله است. نقاشی، آشپزی و عکاسی معمولاً حال آدم را خوب می کند. آراسته باشید، شلختگی خانه و ظاهر، پرش فکر می آورد. معمولاً این تجربه را داریم که وسیله ای در خانه شلوغ گم  و اعصاب همه برای دقایقی خرد می شود. با افراد مثبت اندیش بیشتر در تعامل باشیم، منفی باف ها انرژی آدم را کم می کنند. جایی که پشت دیگران حرف می‌ زنند، نمانیم. رضایت خدا با این محفل ها نیست از طرفی حس بی اعتمادی، ناامنی و منفی بینی را تشدید می کند.»

آدم شاکر بدبخت نمی شود

در کنار شکرگزاری بدبختی غیرممکن است. جمله درخور توجهی است و مشاور درباره آن می گوید: «شکرگزاری از شکر برای چیزهای بزرگ شروع می شود و به لذت بردن و خوشحالی حتی برای چیزهایی کوچک ختم می شود یعنی همان حالِ خوبِ زندگی. فرد شکرگزار اهل گله و ناله نیست و انرژی خود را به باد انتقاد و ناامیدی نمی دهد. به مرور تبدیل می شود به مصداق: شکر نعمت، نعمتت افزون کند/کفر، نعمت از کفت بیرون کند...» خندیدن به زندگی در روزهای سخت، سخت است اما شدنی. از یک لبخند کوچک، عادت های خوب کوچک و شکرگزاری شروع می شود و به تغییرات بزرگ می رسد؛ داشتن احساس رضایت از خود و زندگی حتی در اوج سختی ها. به قول قدیمی ها: خنده تیغ روزگار را کُند می کند...