جدی بگیرید! استرس پیرتان می‌کند

یک باور رایج وجود دارد که استرس می‌تواند باعث پیری زودرس شود، اما تا همین اواخر هم این موضوع قابل برآورد نبود.

ساعت‌های اپی ژنتیک، که سن بیولوژیکی یک موجود زنده را بر اساس متیلاسیون DNA آن مشخص می‌کنند، در دهه گذشته ساخته شده اند.مطالعات متعدد نشان می‌دهند که استرس پیری بیولوژیکی را تسریع می‌کند و می‌تواند بر متابولیسم تأثیر بگذارد.اکنون، محققان نشان می‌دهند، در حالی که استرس پیری بیولوژیکی را تسریع می‌کند، می‌توان آن را با تنظیم هیجانی و خودکنترلی تعدیل کرد.جامعه پزشکی پی برده است که DNA هسته‌ای با هر تقسیم سلولی و نشانگرهای ژنتیکی مختلف می‌تواند برای تعیین سن یک موجود زنده استفاده شود. این‌ها شامل طول تلومرها و میزان متیلاسیون DNA در نقاط خاص است.

متیلاسیون زمانی اتفاق می‌افتد که یک گروه متیل، غالباً در طول ترمیم DNA، به DNA اضافه می‌شوند. در طی چند سال گذشته، دانشمندان مدل‌هایی به نام ساعت‌های اپی ژنتیک توسعه داده‌اند تا ببینند آیا می‌توانند پیری بیولوژیکی را با بررسی میزان متیلاسیون در مکان‌های خاصی روی DNA اندازه‌گیری کنند یا خیر.

GrimAge یکی از موفق‌ترین ساعت‌های اپی ژنتیکی است که برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ ایجاد شد و می‌تواند به طور دقیق افت بیولوژیکی را پیش‌بینی کند.

در حالی که برخی از مطالعات نشان می‌دهند که مدل GrimAge می‌تواند تأثیر استرس را در افراد مبتلا به بیماری‌های روانی پیش‌بینی کند، هیچ‌یک به این موضوع توجه نکرده‌اند که آیا می‌تواند تأثیر استرس را بر جمعیت عمومی پیش‌بینی کند یا خیر.اکنون گروهی از محققان در دانشکده پزشکی ییل آمریکا جزئیات یک کارآزمایی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد GrimAge می‌تواند برای اندازه گیری تأثیر استرس بر پیری بیولوژیکی تسریع شده در افراد سالم ۱۸ تا ۵۰ ساله استفاده شود.

دکتر «زاخاری هاروانک»، سرپرست تیم تحقیق، در این باره می‌گوید: «پیری اپی ژنتیکی یکی از بهترین نشانگرهایی است که ما برای پیری در افراد نسبتاً جوان و نسبتاً سالم داریم.»محققان دریافتند؛ تنظیم هیجانی اثر استرس را بر روند پیری تسریع می‌کند و همچنین مشخص شد که خودکنترلی رابطه بین استرس و مقاومت به انسولین را تعدیل می‌کند.

استرس و پیری

شاید فکر کنید استرس چه نقشی در پروسه‌ی پیری دارد. اگر به عکس‌های روسای جمهور سابق ایالات متحده آمریکا نگاه کنید و ظاهر آنها را با قبل از رئیس جمهور شدن‌شان مقایسه کنید، خواهید دید بعد از دچار شدن به چالش‌‌های اداره‌ی یک کشور، چقدر پیر شده‌اند. این نشان می‌دهد استرس باعث تسریع پروسه‌ی پیری هم در سطح ظاهری و هم عمیق‌تر از آن، در سطح سلولی می‌شود.

یکی از راههایی که استرس مزمن می‌تواند پروسه‌ی پیری را تسریع کند، افزایش استرس اکسیداتیو است؛ یعنی تولید رادیکال‌های آزاد که به سلول‌ها و ماده ژنتیکی داخل‌شان به نام DNA آسیب می‌‌زنند. استرس اکسیداتیو، التهاب برانگیز است و ما می‌دانیم التهاب تا چه اندازه می‌تواند به سلول‌ها و بافت‌ها آسیب برساند.

مثلا استرس اکسیداتیو و التهاب می‌توانند به دیواره‌ی داخلی رگهای خونی آسیب زده و ریسک پارگی پلاک خونی و نتیجا ایجاد لخته را افزایش داده و محرکی برای حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی باشند. برخی از کارشناسان باور دارند در سبب شناسی بیماری‌های قلبی و عروقی، التهاب مهمتر از کلسترول است. بنابراین اگر استرس مزمن، التهاب برانگیز بشود، به احتمال زیاد، ریسک بیماری‌های مزمنی را که التهاب در آنها نقش دارد، بالا خواهد برد.

درست مانند جنبه‌های ظاهری پیری، مانند چین و چروک‌‌ها و افزایش وزن، استرس مزمن هم در اینجا نقش مهمی دارد. التهاب به پروتئین‌ها، کلاژن و الاستین که پوست شما را سفت و محکم نگه می‌دارند آسیب می‌‌زند. ضمنا، استرس مداوم باعث افزایش کورتیزول می‌شود که حساسیت به انسولین را کاهش داده و ذخیره‌ی چربی در ناحیه‌ی شکم را راحت‌تر می‌کند. استرس مزمن و کورتیزول می‌توانند ساختار بدن را تغییر داده و منجر به افزایش ذخیره‌ی چربی در اطراف شکم و از دست دادن بافت عضلانی شوند. بنابراین ساکروپنیا یا از دست دادن بافت عضلانی که بیماری مرتبط با افزایش سن است، شتاب خواهد گرفت.