ورزش اولین انتخاب برای درمان «افسردگی» است؟

محققان دانشگاه استرالیای جنوبی (UniSA) باور دارند که ورزش باید به‌عنوان اولین درمان برای افسردگی و دیگر مشکلات رایج روانی درنظر گرفته شود. به گزارش ساینس آلرت، براساس جامع‌ترین مطالعه‌ی مروری که تاکنون انجام شده است، فعالیت بدنی می‌تواند علائم خفیف تا متوسط افسردگی، اضطراب و آشفتگی روانی را کاهش دهد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که ورزش، ۱٫۵ برابر موثرتر از مشاوره و بهترین داروهای موجود در بازار عمل می‌کند.

مطالعه‌ی جدید ثابت می‌کند که مداخلات ورزشی ۱۲ هفته‌ای یا کوتاه‌تر از آن قادر است علائم اختلالات سلامت روان را کاهش دهد. بن سینگ، نویسنده‌ی اصلی مقاله و فیزیولوژیست ورزش بالینی UniSA می‌گوید:

مهم‌تر از همه این تحقیقات نشان می‌دهد که برای ایجاد تغییرات مثبت در سلامت روان شما، ورزش زیادی نیاز نیست.-

اختلالات سلامت روان عامل اصلی مشکلات سلامت در سراسر جهان به‌شمار می‌روند. به‌طور کلی می‌توان گفت که سلامت روانی ضعیف، برای افراد و جامعه هزینه‌بر است و یک نفر از هر ۸ نفر را در سال ۲۰۱۹ تحت‌تاثیر قرار داده است. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که یک نفر از هر ۵ نفر، در سنین میانسالی سطوح بالاتری از پریشانی روانی را تجربه می‌کند.

براساس مطالعات قبلی پژوهشگران، فعالیت بدنی برای بیمارانی که از افسردگی، اضطراب یا سایر اشکال پریشانی‌ روانی رنج می‌برند درست به اندازه‌ی روان‌درمانی و درمان‌های دارویی مفید است. به عقیده‌ی سینگ، باوجود کمک بسیار زیاد فعالیت‌های بدنی به بهبود سلامت روان، شواهد بیانگر این موضوع هستند که این روش تاکنون به‌عنوان گزینه‌ی درمانی اول مورد استفاده قرار نگرفته است.

با توجه به اینکه مطالعات فردی، طیف وسیعی از انواع فعالیت‌های بدنی را از نظر شدت، زیرگروه‌های جمعیت و گروه‌های مقایسه‌ای مختلف، مورد بررسی قرار می‌دهند، ممکن است درک شواهدی که نقش ورزش را روی سلامت روان تایید می‌کنند برای روان‌شناسان بالینی دشوار باشد. با درنظرگرفتن این موضوع، سینگ و همکارانش در UniSA، نوع دیگری از بررسی به‌نام «مرور چتری» را مورد استفاده قرار دادند. هدف آن‌ها از انجام این بررسی، ارزیابی چگونگی اثرگذاری فعالیت‌های بدنی روی افسردگی، اضطراب و پریشانی روانی در بزرگسالان بود.

مرور چتری (umbrella review) به‌جای انجام مطالعات فردی، مجموعه‌ای از پژوهش‌ها را بررسی می‌کند تا تصویری کلی از نتایج تحقیقات را در مورد یک موضوع خاص ارائه دهد. به زبان ساده می‌توان گفت که مرور چتری تمام شواهد موجود را در رابطه با یک موضوع خاص پوشش می‌دهد.

تیم تحقیقاتی، تمام مطالعات مرتبط تا قبل از سال ۲۰۲۲ را از ۱۲ پایگاه داده‌ی اینترنتی استخراج کرد و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داد. داده‌های استخراج‌شده توسط این تیم، به ۹۷ مرور مطالعاتی مربوط می‌شد و شامل ۱۰۳۹ کارآزمایی با بیش از ۱۲۸ هزار و ۱۱۹ شرکت‌کننده بود. نتایج بررسی‌های این تیم نشان می‌داد که ورزش و فعالیت بدنی علائم افسردگی، اضطراب و ناراحتی روانی را ۱٫۵‌ برابر بیشتر از مشاوره و درمان دارویی بهبود می‌بخشد.

بنابر اظهارات سینگ، محققان پس از این بررسی‌ها دریافتند که تمام انواع فعالیت‌های ورزشی، ازجمله ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، تمرینات مقاومتی، پیلاتس و یوگا، برای بهبود علائم اختلالات روانی مفید هستند. نتایج تحقیقات حاکی از این بود که انواع تمرینات ورزشی، روی گونه‌های خاصی از اختلالات روانی تاثیرگذاری بیشتری دارند. به‌عنوان مثال یوگا و سایر تمرینات ذهنی‌بدنی تاثیر بسیار زیادی در کاهش اضطراب افراد داشتند؛ درحالی‌که تمرینات مقاومتی بیشترین کمک را به افسردگی کردند.

سینگ در بخشی از صحبت‌های خود می‌گوید: «ورزش سنگین کوتاه‌مدت یا میان‌مدت، در مقایسه با تمرینات طولانی‌مدت و با شدت کمتر، بهبودی بیشتری را برای بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب به‌همراه داشت.»

پذیرش این موضوع که تمرینات کوتاه‌مدت در مقایسه با مداخلات ورزشی طولانی‌مدت نتایج بهتری به‌همراه داشتند، کار دشواری است. نویسندگان مقاله در توضیح این موضوع می‌گویند که احتمالا رعایت برنامه‌های طولانی‌مدتی که مزایای روان‌شناختی به‌همراه دارد برای افراد کار دشواری است و همین موضوع نیز باعث می‌شود تا برنامه‌های کوتاه‌مدت، عملکرد بهتری داشته باشند.

زنان باردار یا افرادی که به تازگی زایمان کرده‌ بودند، بیماران مبتلا به افسردگی، اچ‌آی‌وی، بیماری‌های کلیوی و حتی افراد سالم از نظر جسمی، گروه‌هایی بودند که در این بررسی بیشترین بهره را از برنامه‌های ورزشی کوتاه‌مدت بردند. به باور محققان، این موضوع ممکن است منعکس‌کننده‌ی گروه‌هایی با علائم شدیدتر اختلالاتی مانند افسردگی یا اضطراب و سطوح پایین‌تر فعالیت بدنی باشد که در مقایسه با جمعیت غیربالینی، فضای بیشتری برای بهبودی داشتند.

لازم به ذکر است که بیشتر شواهد موجود، توصیف‌کننده‌ی افسردگی خفیف تا متوسط بودند و بررسی‌های کمتری در مورد اضطراب و پریشانی روانی انجام شده بود؛ بنابراین انجام تحقیقات بیشتر در زمینه‌های مختلف سلامت روان می‌تواند نتایج محکم‌تری را به‌همراه داشته باشد.

باید توجه داشت که یافته‌های اخیر این موضوع را رد نمی‌کنند که مشاوره و درمان دارویی، نقش بسیار مهمی در بهبود بیماری‌های مربوط به روان ایفا می‌کنند؛ بلکه روی این موضوع تاکید دارند که ورزش نیز درمان بسیار مهم و مفیدی است که باید تمرکزی بیشتری روی آن داشت.

در نهایت نویسندگان مقاله این‌طور نتیجه‌گیری کرده‌اند که فعالیت بدنی برای بهبود علائم افسردگی، اضطراب و پریشانی روانی بسیار مفید است. آن‌ها در ادامه روی این نکته نیز تاکید می‌کنند که بهبودهای موردنظر، روی طیف وسیعی از جمعیت بزرگسال ازجمله جمعیت عمومی، افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان و مبتلایان به بیماری‌های مزمن مشاهده شده است.

نتایج مطالعه در مجله‌ی پزشکی‌ورزشی بریتانیا منتشر شده است.