چگونه اعتماد به نفس‌تان را تقویت کنید!

اعتماد به نفس به معنای قدرت نمایش توانایی‌ها توسط فرد در حد نیاز و خواسته اوست. البته اعتماد به نفس تعاریف دیگری نیز دارد، مثلا در یک تعریف اعتماد به نفس یا self-confidence به معنای نگرش و قضاوتی است که شما درباره خودتان دارید. اعتماد به نفس همچنین به این معناست که معتقدید از عهده هر آنچه در مقابل شما قرار بگیرد برآمده و اقدامات لازم و مناسب را انجام می‌دهید.

در یک معنی دیگر اعتماد به نفس به معنای خودشناسی، احترام به خود و ارزش قائل بودن برای خود است؛ در واقع حس ارزشمند بودن ناشی از مجموع افکار، احساسات و عواطفی‌ست که نسبت به خود در طول زندگی به دست می‌آورید.

اعتماد به نفس پایین باعث می‌شود که افراد واکنش دیگران را به عنوان توجیهی برای عدم انجام کار توسط خودشان به کار می‌برند. این افراد باید بدانند که ما در نظر دیگران چندان هم مهم نیستیم، رسیدن به این آگاهی باعث می‌شود که چنین افرادی راحت‌تر بتوانند اعتماد به نفس را در خود پرورش بدهند.

با این حال به نظر می‌رسد استفاده از اصطلاح اعتماد به نفس میان روانشناسان چندان رایج نیست چرا که اعتماد به نفس، مشخص نمی‌کند که دقیقاً چه حوزه‌ای را مدنظر دارد. آلبرت بندورا معتقد بود اعتماد به نفس باید در حوزه‌های مختلف سنجیده شود. مثلاً میزان اعتماد به نفس فرد در یک کار خاص مانند سخنرانی یا ورزش حرفه‌ای در یک رشته خاص سنجیده شود. مثلا بپرسیم اعتماد به نفس تو در عکاسی کردن چقدر است؟

بنابراین باید به این نکته توجه کرد که هرگز از واژه اعتماد به نفس به صورت مبهم و کلی استفاده نکرده و میزان اعتماد به نفس را در یک زمینه خاص مورد بررسی قرار بدهید مثلا بگویید اعتماد به نفس من در نوشتن بالاست.

ابعاد مختلف اعتماد به نفس

اعتماد به نفس رفتاری: این نوع از اعتماد به نفس به معنای توانایی عمل کردن و انجام دادن کارهاست.

اعتماد به نفس احساسی و عاطفی: این نوع اعتماد به نفس به معنای توانایی، تسلط و کنترل داشتن بر دنیای احساسات و عواطف‌تان است. یعنی باید باید معنای احساسات خود را درک کرده و بر اساس آن انتخاب‌های احساسی درستی بکنید، به این شیوه می‌توانید از خود در آلام روحی و آسیب‌های احساسی مراقبت کنید.

اعتماد به نفس معنوی: اگر به جهان هستی اعتماد داشته باشید به این باور می‌رسید که برای هدف مهمی به دنیا آمده‌اید و باید توان خود را به کار بگیرید تا بتوانید چیزی بهتر در جهان خلق کرده و شرایط مساعدی را هم برای زندگی خود فراهم کنید و در صورت لزوم زندگی‌تان را آنگونه که می‌خواهید تغیید دهید.

تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس

اعتماد به نفس در واقع یکی از مولفه‌های عزت نفس است این حس وقتی به عزت نفس کمک می‌کند که با احساس ارزشمندی همراه باشد؛ بنابراین اعتماد به نفس باید در حوزه‌هایی سنجیده شود که برای فرد دارای ارزش است. در واقع فردی که نسبت به توانایی‌ها و استعداد‌های خود باور و آگاهی دارد اما احساس ارزشمند بودن ندارد از توانایی‌هایش برای دفاع از هویت و اثبات ارزشمندی خود استفاده می‌کند نه برای رشد و ارتقا شخصی.

اعتماد به نفس در واقع به معنای نحوه نگرش ما به توانایی‌هایمان است در حالی که عزت نفس همان نگرش و احساس ما نسبت به خودمان و نحوه تعامل ما با جهان پیرامون‌مان است. اگر تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس را ندانیم، ممکن است در توانایی‌ها و موفقیت‌هایمان عزت نفس را جستجو کنیم.

به تعبیر کریستوفر مراک، در چنین شرایطی توانمندی‌های فرد برای پر کردن خلاء‌های خود در حوزه احساس ارزشمندی پر می‌شود نه برای تعادل و تعامل با جامعه و در روابط فرد.

علائم اعتماد به نفس در فرد

داشتن اعتماد به نفس در زندگی یک ضرورت غیرقابل اجتناب است، فردی که دارای اعتماد به نفس است نشانه‌هایی دارد که به برخی از موارد آن اشاره می‌کنیم:

- به راحتی با دیگران ارتباط برقرار می‌کند

- موفقیت در تحصیل و شغل

- مورد تحسین و تمجید دیگران است

- رضایت از خود

- آرامش روانی

- دوست داشتن خود

- توانایی نه گفتن

- مشاهده و پذیرش نقاط قوت و ضعف خود

- عدم تاثیر تجربیات و اتفاقات منفی بر دیدگاه کلی فرد نسبت به خودش

- توانایی ابراز نیاز‌های خود در موقعیت‌های مختلف

نشانه‌های اعتماد به نفس پایین

همانگونه که اعتماد به نفس علائمی دارد نبود آن نیز نشانه‌هایی دارد که می‌تواند فرد را در زندگی با مشکلات متعددی مواجه کند. اعتماد به نفس پایین می‌تواند زمینه‌ساز آسیب‌های روحی و روانی به فرد شود. برخی علائم اعتماد به نفس پایین شامل این موارد است:

- دیدگاه منفی نسبت به خود

- ناتوانی در ابراز نیاز‌ها

- تمرکز روی نقاط ضعف خود

- خود انتقادگری زیاد

- احساس شرم و اضطراب زیاد

- تاثیرپذیری زیاد از نظرات منفی دیگران نسبت به خود

- ترس شدید از شکست

اعتماد به نفس چیست

نخستین قدم برای تقویت اعتماد به نفس تلاش برای ساختن آینده ضمن پذیرش گذشته و عبرت گرفتن از آن است. در این راه باید تلاش خود را معطوف تغییر و خلق مواردی کنید که توانایی آن را دارید. برای ساختن آینده و تقویت اعتماد به نفس باید به این نکات توجه کنید:

اهداف خود را بدانید: اهداف شما باید واقعی و معقول بوده و شما توانایی دسترسی به آن را داشته باشید.

توانایی تصمیم‌گیری را تمرین کنید، تصمیم‌گیری به شما کمک می‌کند تا به قدرت و توان فکری و عملی خود اطمینان بیشتری کرده و در نتیجه اعتماد به نفس‌تان افزایش می‌یابد.

آگاهی کسب کنید: آگاهی عمومی یکی از توانایی‌های افراد است که در زندگی و روابط فرد تاثیرگذار است. همچنین دانستن این نکته که درباره مسائلی آگاهی دارید که دیگران درباره آن چیزی نمی‌دانند به شما اعتماد به نفس می‌دهد.

رسیدن به ظاهر: به خودتان اهمیت بدهید و در بهترین حالت خود ظاهر شوید، خوب بپوشید، بهترین‌ها را برای خود بخرید و از آن‌ها لذت ببرید. برای خودتان بیش از هرکسی احترام قائل باشید، محکم و جسورانه صحبت کنید. حق خود را بگیرید و در عین حال رفتاری محترمانه داشته باشید. به این مساله باور داشته باشید که سخنان‌تان باارزش است، اندیشه منفی نسبت به خود را کنار بگذارید و مثبت‌نگر باشید. از شکست نترسید و بدانید موفق شدن جزیی از برنامه شماست.

تغییر در زبان و تصویر بدنی خود: حالت بدن، لبخند، تماس چشمی و نحوه صحبت کردن شما با دیگران از اهمیت بسیاری برخوردار است به عنوان مثال اگر شانه‌های خود را به سمت عقب بکشید این حس را به دیگران القا می‌کنید که شما فردی دارای اعتماد به نفس هستید. برقراری ارتباط چشمی با سایرین نیز نشان‌دهنده اعتماد به نفس شماست. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که آرام و شمرده صحبت می‌کنند از اعتماد به نفس بیشتری برخوردارند.