سخنی با والدین؛ به فرزند خود بر چسب خجالتی بودن نزنید

دکتر مونا فلسفی روان شناس، علل خجالتی بودن کودکان را بررسی می‌کند.

یکی از مشکلات بسیاری از کودکان خجالتی و کم رو بودن آن‌هاست؛ مشکلی که اغلب بچه‌ها با ورود به اجتماع به ویژه مهد کودک و مدرسه بیشتر با آن مواجه می‌شوند. البته هر کودکی خصوصیات مخصوص خود را دارد. اما این حق همه کودکان است که بتوانند با شور و اشتیاق بیشتری از بازی با بچه‌های دیگر لذت ببرند.

 یکی از دلایل مهم احساس خجالتی یا کم رو بودن کودکان ناشی از احساس ناخوشایند آن‌ها در مورد خودشان است؛ نوعی ترس در برابر قضاوت دیگران که می‌تواند توانایی آن‌ها را برای انجام کار یا صحبت کردن در جمع کاهش دهد.

خجالتی و کم رو بودن ممکن است تا بزرگسالی نیز با فرد همراه باشد و باعث کاهش عزت نفس و ایجاد اضطراب اجتماعی در او شود؛ بنابراین بهتر است از همان دوران کودکی با آن مقابله شود.

اضطراب غریبگی

دکتر مونا فلسفی، روان شناس کودک و نوجوان در مورد بروز خجالت در کودکان کم رو می‌گوید: «کودکان به طور طبیعی در هشت ماهگی در روند رشد شناختی خود دچار نوعی اضطراب غریبگی می‌شوند. در واقع ما زمانی متوجه این موضوع می‌شویم که می‌بینیم قبل از آن راحت به همه لبخند می‌زنند، ولی بعد از آن شروع به غریبگی می‌کنند که کاملاً طبیعی هم هست. همان گونه که حدود سه تا چهار سالگی هم به مرور با مفهوم شرم و خجالت آشنا می‌شوند.»

چطور یخ کودکان خجالتی آب می‌شود

به گفته دکتر فلسفی، اگر کودکان کم رو و خجالتی دچار اضطراب اجتماعی نباشند، بعد از مدتی یخشان باز می‌شود و می‌توانند کم کم با افراد ارتباط می‌گیرند.

در واقع خجالتی بودن به نوعی ویژگی شخصیتی است. در صورتی گاهی به اشتباه بچه‌هایی هم که دچار اضطراب اجتماعی هستند خجالتی نامیده می‌شوند. اما فرق آن‌ها با کودکان خجالتی در این است که آن‌ها معمولاً ترس از مسخره شدن وقضاوت دیگران دارند، از ارتباط گرفتن و حتی سلام کردن به دیگران مضطرب می‌شوند و نمی‌توانند حق خود را بگیرند و حتی توانایی دوست یابی هم ندارند؛ مشکلاتی که بسیار فراتر از خجالتی بودن است؛ بنابراین نباید آن‌ها را با هم اشتباه گرفت.

ریشه کم رویی و خجالتی بودن کودکان

فلسفی، مهم‌ترین ریشه کم رویی کودکان را نداشتن اعتماد به نفس می‌داند. البته ژنتیک، وراثت و رفتار والدین هم تأثیر زیادی در شدت بخشیدن به آن دارد.

یعنی هنگامی که والدین نمی‌توانند با شجاعت و به موقع پاسخ دیگران را بدهند و حق خود را از آن‌ها بگیرند و مدام شکایت دارند که دیگران مقصر هستند، بچه‌ها هم از آن‌ها الگو برداری و تبعیت می‌کنند و رفتاری مشابه آن‌ها خواهندداشت.

البته این فقط یکی از دلایل خجالتی بار آمدن کودکان است و لزوماً پدر و مادر کودکان خجالتی هم کم رو و خجالتی نیستند.

والدین چگونه می‌توانند مانع از خجالتی شدن فرزندان خود شوند

دکتر فلسفی می‌گوید رفتار والدین و نوع مواجهه آن‌ها با خجالتی بودن فرزندانشان موضوع بسیار مهمی است. بعضی پدر و مادر‌ها کم رویی فرزند خود را امری کاملاً طبیعی می‌دانند و در واقع به خجالتی بودن کودک دامن می‌زنند.

به این ترتیب به کودک کمک نمی‌کنند تا بتواند بر ترسش غلبه کند. می‌توان گفت بی‌اهمیت یا بی‌تفاوت بودن پدر و مادر‌ها نسبت به این گونه رفتار فرزندشان به نوعی آن‌ها را تشویق می‌کند تا نتوانند بر کم رویی خود غلبه کنند.

به گفته این روان شناس یکی از کار‌های مهم والدین در مورد کودکان خجالتی این است که به آن‌ها برچسب خجالتی یا کم روبودن نزنند. چنین نام نهادن‌هایی باعث می‌شود خود کودک هم فکر کند که واقعاً چنین خصوصیاتی دارد.

به کودک فشار نیاورید خجالتی نباشد

دکتر فلسفی می‌گوید نباید به زور کودک را وادار به انجام کاری کرد که توانایی انجام آن را ندارد. مثلاً نمی‌توان کودکی را که می‌ترسد در میان جمع صحبت کند به زور وادار کرد چنین کاری انجام دهد.

درواقع باید کودکان را به مرور وارد جمع و اجتماع کنیم. می‌توان این کار را ابتدا از گروه‌های کوچک شروع کرد و به تدریج بچه‌ها را وارد اجتماعات بزرگ‌تر کرد.

بازی کردن کودک با بچه‌های دیگر و همچنین وقت گذراندن بیشتر با آن‌ها باعث می‌شود او به مرور با این فضا‌ها آشنا شود و با توجه به اینکه خودش هم ازبودن با بچه‌ها لذت می‌برد کم کم تمایل او برای برقراری ارتباط با دیگران بیشتر خواهد شد.

البته بعضی اوقات هم کودک با اعمال چنین روش‌هایی باز هم نمی‌تواند با بچه‌های دیگر ارتباط برقرار کند. به این ترتیب در چنین مواقعی باید از متخصصان و مشاوران کمک گرفته شود.