منتظر این 3 روز مهم سیاسی برای ایران و جهان باشید

سه روز مهم پیش روی ایران و جهان است .

۱۱ سپتامبر: برنامه هسته ای ایران در نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) در 11 تا 15 سپتامبر در وین، در دستور کار قرار خواهد گرفت. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته ای ایران نظارت دارد. همانطور که در اینجا نوشتیم، ایران به دنبال عادی سازی برنامه هسته ای غیرنظامی خود بوده است. گزارش آژانس نشان خواهد داد که آیا واقعاً پیشرفتی در زمینه پادمان صورت گرفته است یا خیر، و اینکه آیا غنی سازی اورانیوم، محدود به زیر 60 درصد شده است (و شاید حتی آنطور که رسانه ها گزارش کرده اند، ایران اقدام به رقیق سازی اورانیوم غنی شده خود کرده باشد).

۱۹ سپتامبر: انتظار می رود ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران، در نشست های مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شود و ریاست هیات ایرانی را بر عهده داشته باشد.

۱۸ اکتبر: این ممکن است مهم ترین تاریخ در اینجا باشد. طبق برجام، «روز انتقال»، تاریخی است که سازمان ملل قرار است محدودیت های تحقیق، توسعه و تولید موشک های بالستیک ایران و واردات و صادرات فناوری های مرتبط با موشک ها و پهپادها را لغو کند. ایران در ازای آن، قرار است «پروتکل الحاقی» را که به آژانس اجازه می دهد بازرسی و نظارت بیشتری بر برنامه های هسته ای این کشور داشته باشد، برای تصویب به پارلمان خود ارائه کند. همانطور که در اوایل این ماه نوشتیم، هیچ کدام از این موارد انجام نخواهد شد، یا حداقل آنطور که مشخص شده پیش نخواهد رفت. ایالات متحده این هفته بار دیگر به ایران هشدار داد که موشک های بالستیک در اختیار روسیه قرار ندهد، کاری که ایران تاکنون انجام نداده است. اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده است که تحریم های موشکی ایران را حفظ خواهد کرد.  ایالات متحده که دیگر عضو برجام نیست، ممکن است از شرکای اروپایی خود که همچنان عضو برجام هستند بخواهد که در مورد اوکراین به تهران فشار بیاورند تا درباره موضوع حمایت ایران از روسیه، امتیازات بیشتری بگیرند.

علاوه بر این بازگشت چهار امریکایی زندانی در ایران، در ازای انتقال وجوه مسدود شده ایران در بانک های کره جنوبی، پیشاهنگ تغییر در روابط ایران و امریکا خواهد بود.

المانیتور در مطلبی به قلم اندرو پاراسیلیتی که سایت انتخاب آنرا بازتاب داده  نوشت: رویکرد دولت بایدن در قبال ایران، منعکس کننده یک واقع گرایی است که برای ماهیت چالشِ مدیریت شده، اما حل نشده ی ایران ضروری است. ممکن است این رویکرد، نتیجه بدهد.

انتظار می رود چهار امریکایی که در ایران بازداشت شده اند، ظرف چند هفته آزاد شوند. گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد ایران، غنی سازی اورانیوم خود را زیر 60 درصد نگه داشته و تاکنون از ارائه موشک های بالستیک به روسیه خودداری کرده است. به نظر می رسد تفاهمی، اگر نگوییم «توافق»، در حال شکل گیری است که در آن ایران به محدودیت های برنامه هسته ای خود تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی پایبند باشد و در عین حال مکانیسم های جدیدی برای کاهش تنش تعیین شود. ایالات متحده با توافق عربستان سعودی و ایران برای عادی سازی روابطشان که با میانجی گری چین در ماه مارس به دست آمد، مخالفت نکرد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، در جریان سفر هفته جاری خود به ریاض، با شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، همتای سعودی خود دیدار کرد و گفت، روابط ایران و عربستان در مسیر درستی قرار دارد.

این ها همه شکننده و غیر قطعی هستند و برخی ممکن است ادعا کنند که با توجه به سوابق ایران، تمام این ها صرفا یک دل خوش کنک هستند و پایه و اساسی ندارند. اما به یاد داشته باشیم که جو بایدن، وارث یک بحران با ایران بود. رئیس جمهور پیش از او، دونالد ترامپ، در می 2018 از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج شد و اجماع بین المللی درباره برنامه هسته ای ایران را که به سختی به دست آمده بود، در هم شکست. ایران به موجب برجام، در ازای لغو تحریم ها، برنامه غنی سازی اورانیوم خود را تحت محدودیت ها و نظارت های شدید بین المللی قرار داده بود. تهران در واکنش به اقدام ترامپ، محدودیت هایی که برجام بر برنامه غنی سازی اش اعمال می کرد را زیر پا گذاشت و در نتیجه، فاصله ایران با تولید بالقوه بمب هسته ای، از چند سال به چند ماه کاهش یافت.

همانطور که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده اخیرا توضیح داد، بایدن پس از وقف دو سال اول ریاست جمهوری اش برای احیای برجام، مسیر خود را به سمت ترکیبی قوی از دیپلماسی، فشار و بازدارندگی تغییر داده است. همانطور که «جرد سوبا» پیشتر گزارش داده است، رویکرد جدید دولت امریکا، به دیپلماسی قاطعانه و زیرکانه از جمله از طریق واسطه های مورد اعتماد، مانند قطر و عمان، و همچنین افزایش بازدارندگی نظامی منطقه ای در خلیج فارس، بستگی دارد.

دولت بایدن با اجتناب از به کار بردن نام «توافق»، می خواهد مانع از اقدام کنگره برای بررسی و بازبینی توافق جدید با ایران شود. هرگونه اشاره ای به دیپلماسی با ایران، به ویژه با توجه به انتخابات ریاست جمهوری 2024، از نظر سیاسی پر هزینه است.

به نظر می رسد حکومت ایران حتی اگر در اعتراضات سال گذشته متزلزل شده باشد، اکنون به خوبی تثبیت شده است. ممکن است نارضایتی طولانی مدت وجود داشته باشد، اما سیاستگذاران ایالات متحده روی تغییر نظام حساب نمی کنند.

بحرانِ مدیریت شده اما حل نشده، به معنای این است که صرفا گزینه ها و انتخاب های سخت و بد(در مقابل بدتر) وجود دارد که نیازمند هوشیاری و آمادگی دیپلماتیک و نظامی است.

بایدن به خاطر بازگرداندن چهار امریکایی بازداشت شده در ایران، شایسته تقدیر است، اگرچه جمهوریخواهان و سایر منتقدان، در حال حاضر دولت را برای آنچه «پرداخت باج» به ایران می نامند، سرزنش می کنند. دولت بایدن در ازای آزادی امریکایی های بازداشت شده، اجازه می دهد ایران به منابع مالی خود در کره جنوبی که به دلیل تحریم های ایالات متحده مسدود شده بود، دسترسی پیدا کند.

کلید سیاست بایدن در قبال ایران، هماهنگی فوق العاده واشنگتن با اسرائیل (علیرغم اصطکاک در بخش های دیگر روابط)، و همچنین بازتنظیم روابط ایالات متحده و عربستان سعودی است. فوریت و ضرورتی که دولت امریکا درباره عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان قائل است، به همان اندازه که با مناقشه اسرائیل و فلسطین ارتباط دارد، با ایران نیز ارتباط دارد. توافق عربستان و اسراییل، اگرچه هنوز با به نتیجه رسیدنش فاصله زیادی داریم، ارزش آن را دارد. ارزش این توافق از نظر تأثیر بالقوه بر امنیت منطقه، تنها با صلح تاریخی اسرائیل و مصر قابل مقایسه است.