ماجرای ساخت پهپاد جدید ایران که مشابه پهپاد روس است

 «ایران از یک پهپاد مشابه نمونه روسی رونمایی کرده، اما این به این معنا نیست که مسکو فناوری تولید پهپاد مشترک با تهران دارد.» پل ایدون تحلیلگر ارشد سیاست و تاریخ خاورمیانه ۲۹ آوریل در مجله فوربس نوشت: رسانه‌‌‌های ایرانی با اشاره به شباهت خفیف پهپاد ایرانی به پهپاد لانست روسیه، که از زمان ورود به خدمت در سال ۲۰۲۰ در سوریه و اوکراین مورد استفاده قرار گرفته است، هفته گذشته از ساخت یک مهمات سرگردان جدید - که در فضای عمومی به عنوان پهپادهای انتحاری یا کامیکاز شناخته می‌شود- خبر دادند.

 وجود این پهپاد که هنوز نام رسمی آن مشخص نیست، در روزهای پایانی هفته گذشته در گزارش خبرگزاری تسنیم فاش شد. در انتهای این گزارش آمده است: «با فرض اینکه مهمات سرگردان جدید ساخته شده توسط سپاه الهام گرفته از لانست ساخت روسیه باشد، این پهپاد باید دارای استقامت پرواز ۳۰ تا ۶۰ دقیقه باشد و محموله ۳ تا ۶ کیلوگرمی را در برد ۴۰ کیلومتری حمل کند.»

استفاده از کلمه «الهام گرفته» قابل‌توجه است. این پهپاد مطمئنا مشابه لانست نیست، اما به نظر می‌رسد طراحی اولیه مشابهی دارد و همان‌طور که تسنیم اشاره می‌کند، به احتمال زیاد برد و بار قابل مقایسه دارد. در نبرد اوکراین، لانست‌‌‌ها با نابود کردن چند هدف با‌ارزش - از تانک‌‌‌های لئوپارد و هویتزرهای غربی گرفته تا دفاع هوایی و جت‌‌‌های جنگنده دوران شوروی - مایل‌‌‌ها پشت خط مقدم، اعتبار خود را نشان دادند که باعث شد اوکراین به میزان خطرناک و دشوار بودن آنها برای مقابله اذعان کند. در حالی که این رکورد بدون شک چشمگیر است، اما هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که علاقه ایران به خرید لانست را جلب کرده باشد. تهران تا به امروز به طور انحصاری هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه صادر کرده است.

حتی قبل از اینکه روسیه و ایران همکاری‌‌‌های فنی و دفاعی بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ ایجاد کنند، در اوایل اوت ۲۰۱۹ این مسکو بود که به هواپیماهای بدون سرنشین تهران علاقه نشان داد، نه برعکس. فوربس در ادامه ادعا می‌کند: از سال ۲۰۲۲، ایران هزاران مهمات شاهد ۱۳۱ و شاهد ۱۳۶ را به روسیه تحویل داده است. این کشور همچنین به روسیه اجازه داد تا انواع این پهپادها را در کارخانه هواپیماهای بدون سرنشین Yelabuga در منطقه ویژه اقتصادی آلابوگا جمهوری تاتارستان در ۵۶۰ مایلی شرق مسکو مونتاژ کند. مسکو هزینه بسیاری از این پهپادها را از طریق طلا پرداخت کرد و همچنین طبق گزارش‌‌‌ها، موشک‌‌‌های ضد تانک و ضد هوایی استینگر آمریکایی قابل حمل را به ایران فرستاد که تهران به احتمال زیاد از این فرصت برای مهندسی معکوس استفاده خواهد کرد.

هیچ نشانه‌‌‌ای وجود ندارد که روسیه پهپادهای لانست یا حتی طرح‌‌‌هایی را برای ساخت محلی در ایران به عنوان بخشی از این تراکنش‌‌‌ها ارائه کرده باشد، اگرچه این امر کاملا غیرقابل تصور نیست. یک تحلیلگر دفاعی و امنیتی گفت: «تقریبا هیچ چیز درباره این پهپاد جدید آشکار نشده است و با وجود شباهت آن به لانست، فکر نمی‌‌‌کنم کپی مجوزدار لانست یا مبتنی بر فناوری روسی باشد.» این منبع گفت: «من از طراحی هواپیماهای بدون سرنشین روسی فراتر از لنست که ایران علاقه‌مند به ساخت یا کپی‌برداری از آن باشد، اطلاعی ندارم. ادعا می‌شود که شاهد-۱۳۱/-۱۳۶ ایران بر اساس طرح‌‌‌های قبلی دیگر مانند هارپی/هاروپ اسرائیلی، ASN-۳۰۱ چینی و چین هسیانگ تایوانی ساخته شده‌‌‌اند.»

این کارشناس همچنین خاطرنشان کرد که حزب‌‌‌الله پهپادهای ابابیل-۲ و مرصاد خود را به‌‌‌شدت به «پیکربندی مشابه» تغییر داده و در ماه فوریه از آنها علیه اهدافی در اسرائیل استفاده کرده است. علاوه بر این، یکی از کاربران در شبکه اجتماعی X خاطرنشان کرد که پهپاد ایرانی که نامش فاش نشده است، بیشتر به Hero-۴۰۰ اسرائیل شباهت دارد تا لانست روسی، و این نشان می‌دهد که ایران احتمالا این پهپاد را از نمونه‌‌‌ای شکار شده از اسرائیل، مهندسی معکوس کرده است.

 این منبع مدعی شد: می‌توان حدس زد که پهپاد جدید ایرانی در واقع بر اساس یک نمونه Hero-۴۰۰ است که ممکن است در لبنان/سوریه یا در یکی از حداقل شش کشتی ایرانی که بنا بر گزارش‌ها توسط پهپادهای سرگردان اسرائیل بین سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ آسیب دیده‌اند، کشف شده باشد. ایران در واقع سابقه طولانی در مهندسی معکوس سیستم‌های تسلیحاتی خارجی از جمله هواپیماهای بدون سرنشین دارد. مهم‌تر از همه، ایران یک هواپیمای لاکهید مارتین RQ-۱۷۰ سنتینل را که سال ۲۰۱۱ از افغانستان وارد حریم هوایی ایران شد و سرنگون شد، مهندسی معکوس کرد. اسرائیل یکی از این پهپادها را در سال ۲۰۱۸ رهگیری و تایید کرد که این پهپاد «کپی» از «سنتینل» است.

ایران همچنین دارای سابقه توسعه تسلیحات منحصر به‌فرد در داخل کشور است، مانند موشک پرسه‌زن به نام ۳۵۸ که در اطراف منطقه تعیین شده پرسه می‌زند تا زمانی که پهپادها، بالگردها یا سایر هواپیماهای ارتفاع پایین دشمن را برای رهگیری شناسایی کند. اتفاقا سایر کشورها پهپادهایی ساخته‌اند که به شدت شبیه به سری شاهد ایران است که معلوم نیست از تهران خریداری کرده باشند.

به عنوان مثال، چین اخیرا از پهپاد Sunflower ۲۰۰ رونمایی کرد که شباهت زیادی به شاهد-۱۳۱ دارد، همان‌طور که پهپاد عذاب ترکیه که سال گذشته رونمایی شد، نیز بسیار شبیه است. هر دوی این پهپادها پس از شروع استفاده روسیه از شاهد در برابر اوکراین در سال ۲۰۲۲ رونمایی شدند و هر دو برد مشابهی دارند. ایران احتمالا طراحی و عملکرد لانست را رصد کرده و مهندسان خود را موظف به ساخت یک پهپاد ایرانی با قابلیت‌‌‌های مشابه کرده است، دقیقا مانند چین و ترکیه که به نظر می‌رسد این فرمول را با شاهد انجام داده‌‌‌اند.