سید محمد صدر کیست؟ حلقه وصل دو مرجع تقلید بدنبال جانشینی رئیسی

روزنامه اعتماد از آمادگی چهره‌های اصلاح‌طلب برای ورود به انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو خبر داده و از سورپرایز انتخاباتی اصلاح‌طلبان رونمایی کرده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که احتمالا سیدمحمد صدر به‌عنوان کاندیدای جبهه اصلاحات ایران در انتخابات ۸ تیر معرفی خواهد شد. اما سید محمد صدر کیست و چه سوابقی دارد؟

سیّد محمّد صدر (زادهٔ ۱۲ مردادِ ۱۳۳۰) سیاستمدار ایرانی، و دارای دکترای داروسازی از دانشگاه تهران است. وی مدیرکل امور اروپا آمریکای وزارت خارجه دولت رجایی، مشاور سابق سید محمد خاتمی و مشاور سابق محمدجواد ظریف بوده است. او در حال حاضر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌باشد. وی فرزند سید رضا صدر و برادرزاده سید موسی صدر است.

اعتماد  روزنامه نوشت:یکی از سورپرایزهای قطعی انتخابات چهاردهم بدون تردید سیدمحمد صدر است. نامی که این روزها به کرات در ارزیابی‌های تحلیلی مرتبط با انتخابات شنیده می‌شود. اخبار حاکی از آن است که صدر در بسیاری از لیست‌ها به عنوان نامزد مطلوب اصلاح‌طلب مطرح شده است.

خبرنگار اعتماد دیروز در جریان تماس با صدر درباره این گمانه‌زنی‌ها نظر او را جویا شد، صدر با اشاره به اینکه او هم این اظهارات را شنیده، اعلام کرد که هنوز هیچ تصمیمی برای حضور یا عدم حضور در انتخابات نگرفته و موضوع را به آینده موکول کرد.

برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که صدر ۷۳ ساله تاییدیه بسیاری از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلب، ازجمله سید محمد خاتمی را برای حضور در انتخابات گرفته است.

او ، در رابطه با خبر کاندیداتوری خود در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ و دیدار با سیدمحمد خاتمی گفت: من اخیرا با سیدمحمد خاتمی دیدار داشتم و ایشان به دلیل لطفی که به من داشتند پیشنهاد کاندیداتوری دادند. 

محمد صدر افزود: هنوز تصمیم قطعی نگرفته ام و در حال بررسی هستم.

سیدمحمد صدر از دیپلمات هایی است که سابقه مشاور رئیس جمهور و مشاور ارشد وزیر امور خارجه، و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه خود دارد. 

محمد صدر در سیاست خارجی چهره مورد اعتمادی است و در عرصه سیاست داخلی نیز، چهره بی‌اطلاعی نیست. حضور در وزارت کشور و وزارت خارجه، از صدر چهره یک دیپلمات برجسته ساخته است.

افرادی که به دنبال نامزدی صدر هستند، همچنین اعتقاد دارند او می‌تواند اجماعی در میان نیرو‌های اصلاح‌طلب به وجود بیاورد. دوره قبل هم بحث نامزدی صدر بسیار جدی مطرح شد، اما در نهایت او حاضر به نامزدی در انتخابات نشد.

بیوگرافی سید محمد صدر

سیدمحمد صدر در مردادماه سال ۱۳۳۰ در قم متولد شد. او فرزند سید رضا صدر، عالم دینی شیعه و نوه آیت‌الله صدرالدین صدر، مرجع تقلید است.

عموی او امام موسی صدر، روحانی اصلاح‌گرای مشهور است که در دهه ۵۰ در لبنان نقش مهمی در حمایت و حفاظت از اقلیت شیعه این کشور داشت.

خانواده صدر به عنوان یکی از خانواده‌های ریشه‌دار مذهبی شیعی رابطه درهم‌تنیده‌ای با خانواده‌های طباطبایی و خمینی دارند. پسر عمه آقای صدر، صادق طباطبایی از چهر‌ه‌های مشهور ابتدای انقلاب بود که خواهرش همسر سید احمد خمینی بود.

خود آقای صدر پدرزن سید یاسر خمینی، نوه آیت‌الله خمینی است.

محمد صدر خاندان شناخته‌شده‌ای هم در ایران و هم در لبنان دارد. پیوند‌های خانوادگی او با بین بنیانگذار انقلاب اسلامی به صدر کمک می‌کند تا بین اقشار مذهبی‌تر جامعه بیشتر شناخته شود.

او دکترای داروسازی دارد و در سال ۱۳۵۵ از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شده است.

سمت‌ها

سید محمد صدر در دوران نخست وزیری شهید رجایی وارد وزارت امور خارجه شد و از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ مدیرکل امور اروپا – آمریکای وزارت‌خارجه بود.

او سپس از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۸ معاون سیاسی و اجتماعی وزیر کشور بود و در سال های ۱۳۶۹ و ۱۳۷۰ معاونت سیاست خارجی و روابط بین الملل مرکز تحقیقات استراتژیک را بر عهده داشت. 

آقای صدر در سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ معاون امور کشورهای عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه بود.

او همچنین از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ مشاور رئیس جمهور وقت، سید محمد خاتمی و از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ مشاور وزیر امور خارجه بود. در سال‌های بعد نیز به‌عنوان مشاور در کنار جواد ظریف حضور داشت.

در مرداد ماه در سال ۱۳۹۶ سید محمد صدر با حکم آیت‌الله خامنه‌ای به مدت ۵ سال به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمد. 

شایان ذکر است که سیدمحمد صدر از اعضای مؤسس جبهه مشارکت ایران اسلامی است.

محمد صدر در انتخابات مجلس هشتم تایید صلاحیت شد. در آن دوره، به جز صدر، مجید انصاری و اسحاق جهانگیری هم در فهرست اصلاح‌طلبان بودند. اما همگی آن‌ها در پیروزی در انتخابات ناکام ماندند.

سال ۱۴۰۰ نیز او در فهرست اولیه احزاب اصلاح‌طلب قرار داشت، اما در نهایت حاضر به ثبت‌نام برای حضور در انتخابات نشد. در آن انتخابات اصلاح‌طلبان ۱۴ نامزد اولیه داشتند که ۵ نفر ثبت‌نام کردند و مابقی رد صلاحیت شدند.

سایر سوابق اجرایی سید محمد صدر

عضو ستاد تبلیغات جنگ تحمیلی ۱۳۶۸ – ۱۳۶۴

عضو شورای مشورتی سیاسی مقام معظم رهبری ۱۳۷۳ – ۱۳۶۹

عضو شورای سیاستگزاری صدا و سیما سال ۱۳۷۲ – ۱۳۷۰

صاحب امتیاز و مدیر مسئول ماهنامه (علمی اجتماعی) رازی از سال ۱۳۶۸ تاکنون

دیدگاه‌ها

مطالباتِ سیاسیِ مردم

او معتقد است موضوعاتی چون آزادی رسانه‌ها، پایان دادن به ردصلاحیت‌های گسترده و پایان دادن به مسدودسازی اینترنت، به رسمیت شناختن حق اعتراض مردم و… در زمره مهم‌ترین مطالبات مردم قرار دارند.

بازداشت‌های سیاسی

از نظر صدر با زور نمی‌توان مملکت را اداره کرد و غیر از اینکه دستگیری دانشجویان اشتباه است، دستگیری امثال سید مصطفی تاج‌زاده و محمدرضا جلایی‌پور نیز اشتباه است و هیچ‌کدام از این بازداشتها به نفع نظام نیست.

لایحه حجاب و عفاف

صدر معتقد است این لایحه اگر به اجرا گذاشته شود نارضایتی‌های مردم به ویژه بخش زنان که نیمی از جامعه ما هستند بیشتر می‌شود و در نهایت با خطرات جدی مواجه می‌شویم. از نظر او چنین ایده‌های ضداسلام و ضد جمهوری اسلامی (منظور لایحه حجاب و عفاف است) از طریق برخی افراد تندرو که عقل کامل ندارند به نظام تحمیل می‌شود.

مسایل اقتصادی

صدر معتقد است، توسعه یعنی پیشرفت اقتصادی کشور که به نفع مردم خواهد بود و ایدئولوژی [دین] با چنین مسائلی مخالفت ندارد. او با ذکر این جمله از پیامبر اسلام که «از دری که فقر وارد می شود ایمان از بین می‌رود» به این نتیجه می رسد که جامعه فقیر نمی‌تواند جامعه‌ای ایدئولوژیک [دینی] باشد.

از نظر او اگر روند افزایش قیمت‌ها ادامه یابد و اوضاع اقتصادی بهبود پیدا نکند چه بسا در آینده اعتراضات اقتصادی در ارتباط با حقوق، بیکاری و تورم را خواهیم داشت که جدا خطرناک است. صدر معتقد است با تحریم و عدم تصویب گروه ویژه اقدام مالی، دیپلماسی اقتصادی نمی‌تواند موفق باشد. از نظر او امروز تمام تمرکز دیپلماسی اقتصادی بر فروش نفت ایران به چین است که با تخفیف‌ها و مشکلات بسیار انجام می‌شود. او می‌گوید که سیاست داخلی با سیاست خارجی و سیاست خارجی با مسائل اقتصادی و حل مشکلات اقتصادی با جذب سرمایه و نرخ تورم همه باهم مرتبط است و بدون خارج شدن از انزوایی که ایران دارد نمی‌توان مسائل اقتصادی را حل کرد.

روابطِ بین‌الملل

صدر اعتقاد دارد که اگر رابطه گسترده‌ای با کشورها نداشته باشیم اصلاً قدرت مانور حاصل نمی‌شود و این نکته ای است که متأسفانه اکنون به آن گرفتار هستیم و به گونه ای در حال حرکت هستیم که تا حدودی حالت انزوا پیدا کرده‌ایم و اگر این سیاست‌ها اصلاح نشود، ممکن است که این انزوا افزایش یابد.

از نظر صدر اصل کلی این است که به غیر از اسرائیل که به رسمیت نمی‌شناسیم با تمام کشورها رابطه داشته باشیم، البته آمریکا سابقه خاصی دارد و اینگونه نیست که اگر رابطه با آمریکا برقرار شود همه مشکلات حل شود اما می‌شود از موضع عزت و قدرت با آمریکا هم رابطه برقرار کرد که شرط آن احترام متقابل و منافع مشترک است و این موضوع نه تنها در گفته بلکه در عمل هم باید به آن توجه شود که اگر عملی شود رابطه با آمریکا مسئله خاصی ایجاد نمی‌کند.

وی معتقد است که دولت روسیه باید بابت موضع‌گیری اخیر خود درباره ایران (موضوع جزایر سه گانه) معذرت‌خواهی کند و به مسکو تذکر داده شود که این نوع رفتار نشان‌دهنده زیرپا گذاشتن منافع ایران و جمهوری اسلامی ایران است.

دولتِ خاتمی

صدر ایران را تا سال ۱۳۸۴ دارای یک موقعیت بین‌المللی بسیار مناسب و خوبی ارزیابی می‌کند که آن را نتیجه ۸ سال فعالیت‌های دولت اصلاحات می‌داند. او معتقد است حتی آمریکا دشمنی‌های خود را نسبت به ایران در صحنه عمل کاهش داده بود. در آن زمان رابطه با سازمان ملل عالی بود و طرح گفتگوی تمدن‌ها در این سازمان به پیشنهاد ایران تصویب شده بود. صدر معتقد است ایران بهترین رابطه با کشورهای منطقه و جهان را در زمان دولت سید محمد خاتمی داشته است و می‌گوید در دوران خاتمی تا مرحله نزدیکی و رابطه با آمریکا پیش رفتیم اما فشارهای داخلی به دولت مانع برقراری این رابطه شد.

دولتِ احمدی‌نژاد

محمد صدر از منتقدان اصلی سیاست خارجی دولت محمود احمدی‌نژاد بود و اظهار داشته که چون کشورهای خارجی آقای احمدی‌نژاد را غیرقابل پیش‌بینی می‌دانستند توجهی به نامه‌های او به رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌کردند و این اقدامات موجب ذلت ملت ایران شد. صدر معتقد است در سیاست خارجی نباید التماس کرد اما احمدی‌نژاد این کار را انجام داد. او می‌گوید که یکی از بدترین روزهای زندگی او روزی بود که احمدی‌نژاد پای سخنرانی جورج بوش در سازمان ملل متحد نشست در حالی که جورج بوش هیچگونه توجهی به وی نکرد.وی معتقد است یک سری مسائل غیراخلاقی به ویژه دروغ، ریاکاری و غیره وارد دولت وی شد و ضربات زیادی به کشور وارد کرد.

دولتِ رئیسی

صدر معتقد است سرمایه‌گذاری خارجی در دولت ابراهیم رئیسی اصلاً وجود نداشته و سرمایه‌گذار داخلی هم مشکل پیدا کرده و کشور با خروج سرمایه مواجه است. از نظر او دولت سیزدهم موفقیتی در سیاست خارجی و اقتصادی ندارد و فشارها بر روی مردم روز به روز افزایش پیدا می‌کند.

یکدستیِ حاکمیت

او عقیده دارد یکدست کردن حکومت از پایه و اساس اشتباه است چون همین تفکرات یکدست به مرور زمان تغییر می‌کند و اختلاف نظرها پدیدار می‌شوند که نمونه‌اش در دولت آقای احمدی‌نژاد اتفاق افتاد. بنابراین یکدست کردن حاکمیت اساسا ممکن نیست و تلاش برای یکدستی حاکمیت فقط مملکت را از حضور بعضی نیروهای مفید محروم می‌کند نه اینکه باعث یکدستی و خلوص شود. از نظر صدر هنرمند واقعی آن کسی است که به تقسیمات فکری احترام بگذارد. او معتقد است که باید با تشکیل احزاب، امکان معرفی افکار به مردم به وجود بیاید و مردم هر طیف و جناحی را که پذیرفتند آن گروه دولت و مجلس را مدیریت کند