مسیر احیای برجام هموار می‌شود؟

برجام و سرانجام این توافق دوباره به صدر اخبار سیاست خارجی بازگشته است. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران یک روز پس از توضیحات مفصل حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه درباره چند و چون مذاکرات وین برای احیای برجام، در نشست خبری هفتگی با خبرنگاران رسانه‌های داخلی و خارجی باز هم توپ تصمیم‌گیری را به زمین واشنگتن انداخت و تاکید کرد که اگر فضا برای رسیدن به یک توافق خوب مهیا شود، هیات مذاکره‌کننده ایران آماده بازگشت به وین در کوتاه‌ترین زمان ممکن خواهد بود. 

جدا از پرونده مذاکرات وین و اختلاف یا اختلاف‌های باقیمانده میان تهران و واشنگتن، روز گذشته موج خبری درباره سفر برخی مقام‌های ارشد چند کشور منطقه‌ای به تهران در روزهای آتی و همچنین آزادسازی بخشی از اموال ایران در خارج از کشور هم به راه افتاد. 

شنیده‌های «اعتماد» از چند منبع آگاه در صبح روز دوشنبه حاکی از آن بود که وزیر خارجه عمان به دعوت همتای ایرانی روز سه‌شنبه در تهران خواهد بود. نام عمان در فضای رسانه‌ای ایران با مساله مذاکرات محرمانه تهران و واشنگتن در مسقط، پیام‌رسانی مسقط میان این دو کشور، کمک‌رسانی سلطنت عمان به تبادل زندانیان میان ایران و امریکا و همچنین ایران و برخی کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا گره خورده است. شنیده‌های «اعتماد» حاکی از آن بود که بحث درباره سازوکار آزادسازی بدهی کره‌جنوبی به ایران و همچنین تبادل زندانیان میان ایران و ایالات متحده در قالب بسته پیشنهادی از سوی واشنگتن در زمره دستورکارهای سفر وزیر خارجه عمان به تهران است. 

همزمان «اعتماد» مطلع شد که یک مقام قطری نیز از دوحه در راه تهران است که بخشی از ماموریت او هم گفت‌وگو با ایران درباره سازوکار پرداخت بدهی کره‌جنوبی است. به گفته سعید خطیب‌زاده، فواد حسین وزیر خارجه عراق نیز تا اواخر هفته به ایران سفر خواهدکرد. مجموع این اخبار از ترافیک دیپلماتیک در تهران در هفته جاری حکایت داشت. 

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه روز یکشنبه در حاشیه یک نشست پیرامون فعالیت‌های وزارت خارجه در حوزه دیپلماسی اقتصادی برای چندمین‌بار تاکید کرد که اگر ایالات متحده در مذاکرات حسن‌نیت دارد به جای افزودن بر لیست تحریم، مجوز آزادسازی بخشی از اموال ایران در خارج از کشور را صادر کند یا با یک فرمان اجرایی از لیست تحریم‌های تحمیل‌شده بر تهران بکاهد. شنیده‌های «اعتماد» در ۱۱ ماه اخیر حاکی از آن است که با توجه به بیم سئول از تنبیه توسط واشنگتن به دلیل نقض تحریم ایران، کره‌جنوبی برای نقل‌وانتقال این پول به مجوز خزانه‌داری و چراغ سبز امریکا نیاز دارد که واشنگتن این آزادسازی را منوط به آزادی زندانیان دوتابعیتی ایرانی- امریکایی از سوی تهران کرده و البته این بسته را بخشی از مذاکرات برجام می‌داند که در صورت احیای توافق هسته‌ای قابل انجام باشد. اکنون به نظر می‌رسد که با تطویل مذاکرات وین و حاشیه‌های تاثیرگذار بر آن از جمله جنگ اوکراین، واشنگتن درصدد حل‌وفصل این پرونده با تهران با محوریت آزادی زندانیان دوتابعیتی باشد. 

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه کمتر از ۲۴ ساعت پس از صدور بیانیه ۲۵۰ نماینده مجلس شورای اسلامی درباره نحوه پیشبرد مذاکرات که به تذکر شبیه بود در پاسخ به سوالی در این باره گفت: صدای نمایندگان ملت طی مذاکرات ۱۱ ماه گذشته همواره شنیده شده است. متنی نهایی نشده که درباره آن صحبت کنیم. البته روشن است که با راهبری شورای عالی امنیت ملی و اجرای وزارت خارجه، خطوط قرمزی که مشخص شده طابق النعل‌بالنعل تا به امروز رعایت شده است و اگر مواردی هنوز به نتیجه نرسیده دلیل اصلی آن است که طرف مقابل پاسخی که ما در چارچوبی که تعیین کرده‌ایم، نداده است. اگر قرار بود خطوط قرمز را رد کنیم توافق چندین ماه قبل به دست می‌آمد. متاسفانه امریکا انرژی و وقت همه را مصروف این کرده که اجزا و عناصری از فشار حداکثری که مخالفان اولیه توافق هسته‌ای در این فشارها اعمال کردند را حفظ کند. آنچه برای ما حائز اهمیت است انتفاع اقتصادی و انتفاع قطعی مردم ایران از رفع تحریم‌هاست.

به گزارش «اعتماد»، همزمان با تطویل توقف در مذاکرات وین رسانه‌های امریکایی به نقل از مقام‌های این کشور ادعا کردند که گره اصلی باقیمانده میان تهران- واشنگتن، درخواست ایران برای خارج کردن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست گروه‌های تروریستی ایالات متحده است. در داخل ایالات متحده، جمهوری‌خواهان و بخشی از دموکرات‌های کنگره مخالفت خود را با اجابت مطالبه ایران از سوی کاخ سفید اعلام کرده‌اند. 

روز گذشته خطیب‌زاده درباره اظهارات مقامات امریکایی درباره خروج نام سپاه پاسداران از لیست گروه‌های تروریستی این کشور گفت: تمامی اجزای فشار حداکثری و عناصر آن باید برداشته شود. آنهایی که عناصر مختلفی را در فشار حداکثری تعبیه کردند به این خاطر بود که انتفاع ملت ایران از ابعاد مختلف تحت‌تاثیر قرار بگیرد. اما آنچه باقی مانده، بیش از یک موضوع بین ما و امریکا است و محوریت آن‌هم این است که تمامی اجزای فشار حداکثری باید برداشته و انتفاع اقتصادی ملت ایران از برجام لحاظ شود. تا آن روز منتظر تصمیم واشنگتن و کاخ سفید می‌مانیم. اینکه بایدن امروز یا فردا می‌خواهد تصمیم بگیرد و اینکه چرا چند ماه با تاخیر به وین آمده و ماه‌ها تصمیمات سیاسی را به عقب انداخته چیزی است که امریکا باید به تاریخ جواب دهد. ما در چارچوب منافع قطعی ملت ایران حرکت می‌کنیم و از آن‌هم کوتاه نمی‌آییم.

سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوال سی.ان.ان درباره اظهارات اروپایی‌ها درخصوص سپاه پاسداران و اینکه خروج سپاه از لیست تروریستی از ابتدا در برجام نبوده و اصرار ایران به چه خاطر است، گفت: نمی‌دانم از کدام اروپایی‌ها صحبت می‌کنید و نمی‌دانم منابع سی.ان.ان چه کسانی هستند. جمهوری اسلامی ایران در نقطه‌ای قرار گرفته که منافع خود را به دقت تشخیص می‌دهد. ما اعلام کردیم تمامی پایه‌های مقوم منفعت و انتفاع ملت ایران از رفع تحریم‌ها باید لحاظ شود و تمامی اجزای فشار حداکثری که امریکا اعمال کرده برای اینکه انتفاع اقتصادی ایران از بین برود و فشار حداکثری ادامه یابد، باید برداشته شود. آنهایی که آگاهانه اینها را گذاشتند برای همین امروز اینها را تعبیه کردند و موضع و منطق و استدلالات ما کاملا روشن و مشخص است و ما باید به روزی برگردیم که آن روز انتفاع اقتصادی ملت ایران از برجام در برجام مکتوب لحاظ شود./ اعتماد