دادگاه سانحه هواپیمای اوکراینی برگزار شد

دادگاه رسیدگی به سانحه پرواز pS۷۵۲ اوکراین با حضور متهمان، شکات، خانواده جانباختگان و وکلای آن‌ها به ریاست ابراهیم مهرانفر در دادگاه نظامی استان تهران، برگزار شد.

به گزارش رکنا در ابتدای جلسه دادگاه، قاضی ضمن تسلیت شهادت جانباختگان پرواز pS۷۵۲ اوکراین و طلب مغفرت واسعه الهی برای آن‌ها اعلام کرد: در جریان رسیدگی به پرونده حاضر، متعاقب صدور کیفرخواست از سوی دادسرای نظامی تهران و ارسال پرونده به دادگاه نظامی و ارجاع به این شعبه دادگاه، کلیه مقررات آیین دادرسی کیفری لحاظ شد و هیات دادگاه، پرونده را آماده رسیدگی دانست و جلسه دادگاه و وقت رسیدگی به تمامی اولیای دم ابلاغ شد و به آنها اعلام گردید که می‌توانند در صورت تمایل در جلسات دادرسی حضور به‌هم رسانند و نسبت به طرح شکایت خود اقدام کنند.

قاضی در ادامه بیان داشت: تاکید دادگاه بر رعایت اصول دادرسی منصفانه و رسیدگی عادلانه، شفاف، صریح و قاطع به پرونده حاضر است و امید داریم با یاری خداوند و مساعدت اولیای دم، بتوانیم با دقت و سرعت و جدیت به این پرونده رسیدگی و رأی مقتضی را صادر نماییم.

در ادامه جلسه دادگاه با دستور قاضی فصل اول کیفرخواست قرائت شد.

در این دادگاه ۱۰متهم از رده های نظامی مختلف حضور داشتند.

نماینده دادستان در جریان قرائت کیفرخواست، با ذکر اسامی شکات، خلاصه شکایت و اظهارات شاکیان را مطرح کرد.

وی در ادامه قرائت اظهارات شاکیان پرونده، به بیان درخواست‌های آنها پرداخت و گفت: تحقیقات جامع و بی‌طرفانه دادسرای نظامی برای کشف حقیقت و شناسایی عوامل و اشد مجازات بر اساس نوع مسئولیت آن‌ها؛ تعقیب افراد و عواملی که با عدم اقدام مناسب بعد از وقوع حادثه باعث اخلال در کشف حقیقت شده‌اند؛ شناسایی و تعقیب و مجازات کسانی‌ که اقدام به سرقت اشیا جانباختگان کرده‌اند، مورد توجه بوده است.

در اثنای قرائت کیفرخواست برخی از اولیای‌دم جانباختگان سانحه هواپیمای اوکراینی و تعدادی از وکلای آن‌ها به بیان نقطه نظرات خود در باب فرآیند دادرسی پرداختند و اظهار داشتند که پرونده به سبب اینکه پس از اعلام نظر کارشناسی به شکات و وکلای آن‌ها ابلاغ نشده است واجد نقص می‌باشد.

قاضی در این بخش خطاب به شکات و وکلای آن‌ها تصریح کرد: این ایراد شما وارد است و دادگاه به همین دلیل بخشی از پرونده را برای رفع نقص به دادسرا ارجاع داده است.

سپس برخی از وکلا و اولیای دم جانباختگان بیان داشتند که این دادگاه را به رسمیت می‌شناسیم و به جهت اقدام دادگاه در ارجاع بخشی از پرونده برای رفع نقص به فرآیند دادرسی امیدوار هستیم.

همچنین قاضی در پاسخ به ادعای برخی از وکلای اولیای دم جانباختگان که معتقد بودند تنها کیفرخواست را قرائت کرده‌اند و موفق به مطالعه مجلدات پرونده نشده‌اند، گفت: دادگاه در جریان دو دوره  ۱۰ روزه به شکات و وکلای آن‌ها وقت داد تا ایرادات خود به نواقص پرونده را اعلام کنند و در موارد دیگر نیز به وکلای جانباختگان ابلاغ شد که برای مطالعه پرونده به شعبه دادگاه مراجعه نمایند که اگر این کار را نکرده‌اند نمی توان این امر را ناشی از کوتاهی دادگاه دانست.

در این جلسه‌ دادگاه، اظهارات و شکایت شکات و وکلای آن‌ها به مدت بیش از دو ساعت از سوی قاضی استماع شد و هیچ محدودیتی برای شنیدن اظهارات شکات و اولیای دم و وکلای آن‌ها و متهمان و وکلای آن‌ها وجود نداشت.

در بخش اول کیفرخواست نماینده دادستان نظامی تهران گفت: ۱۰۳ نفر از اولیای دم ضمن مراجعه به دادسرا یا مراجعه وکلایشان شکایت خود را تنظیم کردند.

افراد و عواملی که با اعث اخلال در کشف حقیقت واقدام به سرقت اشیا جانباختگان کرده  بودند شناسایی  و تحت تعقیب قرار گرفتند.

در پایان این جلسه، قاضی اعلام کرد زمان جلسه بعدی دادگاه متعاقباً اعلام خواهد شد.

در سقوط هواپیمای اوکراین چه گذشت؟

یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی اوکراین، چهارشنبه ۱۸ دی ماه پس از پرواز از فرودگاه امام خمینی(ره) دچار نقص فنی شد و سقوط کرد. این هواپیما که عازم کی‌یف پایتخت اوکراین بوده است ۱۶۷ مسافر و ۹ خدمه داشته است.

روز ۱۸ دی ماه، پنج روز پس از ترور سردار سلیمانی و ساعاتی بعد از حمله موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد، خبر سقوط هواپیمای اوکراینی تیتر یک اخبار روز شد. همه سرنشینان این هواپیما از جمله خلبان و خدمه آن در این سانحه جان خود را از دست دادند. فهرست‌های منتشر شده از سوی مراکز دانشگاهی ایران و رسانه‌های کانادا نشان می‌داد شماری از جان‌باختگان را کارشناسان و نخبگان علمی تشکیل می‌دادند.

اولین واکنش‌های مقامات کشور به سقوط هواپیمای اوکراینی

«قاسم بی‌نیاز»، سخنگوی وزارت راه و شهرسازی، صبح روز چهارشنبه اعلام کرد که علت سقوط آتش سوزی در قسمت موتور هواپیما بوده است. «حسن رضایی‌فر»، رئیس کمیسیون بررسی سوانح هوایی سازمان هواپیمایی اعلام کرد هر دو جعبه سیاه هواپیما در محل حادثه پیدا شده است. «علی عابدزاده»، مدیر سازمان هواپیمایی، با اشاره به کشف جعبه سیاه این پرواز، تاکید کرد که اطلاعات پرواز تنها در ایران بررسی خواهد شد اما عابدزاده روز بعد اظهارت خود را تکذیب و آن را «برداشت اشتباه خبرنگار» توصیف کرد.

خیلی زود در شبکه‌های مجازی عکسی دست به دست می‌شد که نشان از قطعات موشک در میان لاشه هواپیما داشت اما حسن رضایی‌فر، رئیس کمیسیون بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری، این موضوع را تکذیب کرد.

ابوالفضل شکارچی، سخنگوی نیروهای مسلح ایران، نیز این ادعا را «دروغ محض» خواند.

خطای انسانی در سقوط هواپیمای اوکراین

پس از سه روز تکذیب و تائید، علت سقوط هواپیما اعلام شد؛ علت سقوط دلخراش این هواپیما نه نقض فنی و نه خطای خلبان بلکه خطای انسانی بود. ستاد کل نیروهای مسلح ایران در بیانیه‌ای به‌طور رسمی اعلام کرد که هواپیمای اوکراینی پرواز تهران-کی‌یف، «به‌دلیل خطای انسانی مورد اصابت» موشک پدافند هوایی قرار گرفته است.

حسن روحانی در بیانیه‌ای نوشت: «ساعاتی قبل از نتیجه تیم تحقیقاتی ستاد کل نیروهای مسلح مربوط به سانحه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی مطلع شدم. در فضای تهدید و ارعاب رژیم متجاوز آمریکا علیه ملت ایران پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی و به منظور دفاع در برابر حملات احتمالی ارتش آمریکا، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در آماده باش صددرصد قرار داشتند که متأسفانه خطای انسانی و شلیک اشتباه، به یک فاجعه بزرگ منجر شد و دهها انسان بی‌گناه قربانی شدند. جمهوری اسلامی ایران از این اشتباه فاجعه بار بسیار متأسف است.»

وی در تماس تلفنی با ولودیمیر زلینسکی با اشاره به اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح ایران گفت: «در این بیانیه اعلام شد که خطای انسانی موجب این سانحه بوده و افرادی که در این حادثه دخالت داشته‌اند به مقامات قضایی تحویل داده می شوند.»

محمدجواد ظریف در توئیتی «خطای انسانی در لحظات بحرانی ناشی از ماجراجویی آمریکا» را دلیل سقوط این هواپیما دانست و اظهار تاسف و همدردی خویش را اعلام کرد.

نمایندگان مجلس دهم نیز با صدور بیانیه‌ای سقوط هواپیمای اوکراینی را «اشتباه یک عضو خانواده نامیدند» و اعلام کردند اجازه نمی‌دهند، دشمن از این موضوع سوء استفاده کند. پیگیری جدی علل حادثه نیز درخواست «علی لاریجانی»، رئیس مجلس، بود.

امیرعلی حاجی‌زاده،  در شب حمله به پایگاه‌های نظامی آمریکا بود، همه مسئولیت این سانحه را بر عهده گرفت و گفت: «موقعی که اطمینان پیدا کردم این اتفاق افتاده واقعاً برای خودم آرزوی مرگ می‌کردم.» او توضیح داد به دلیل تهدید آمریکا مبنی بر هدف قرار دادن ۵۲ مرکز فرهنگی ایران، «همه یگان‌های آفندی و پدافندی در آماده باش صددرصد» بوده‌اند و به دلیل اعلام وضعیت جنگی اپراتور سامانه پدافند هوایی «هواپیما را موشک کروز تشخیص می‌دهد».

این هواپیما ۱۷۶ نفر سرنشین داشته که شامل ۷۰ مرد، ۸۱ زن، ۱۵ کودک و یک نوزاد و ۹ خدمه پرواز شامل شش مهماندار و سه خلبان بوده‌اند.

 بیشتر مسافران این هواپیما ایرانی بودند، با این حال برخی از اتباع خارجی نیز در این پرواز حضور داشته‌اند، منابع مختلف تأیید کردند که حداقل ۱۳۹ نفر در این هواپیما، ایرانی بودند که بیشتر آن‌ها پس از تعطیلات زمستانی از طریق اوکراین به کانادا بازمی‌گشتند. نخست‌وزیر کانادا گفت از ۱۶۷ مسافر، ۱۳۸ نفر قصد سفر به کانادا داشته‌اند.

بسیاری از مسافران ایرانیان کانادایی بودند که به عنوان دانشجو یا محقق دانشگاه‌های کانادا برای تعطیلات زمستانی به ایران سفر کرده بودند، به همین دلیل این سقوط، بزرگترین تلفات جانی کانادا در صنعت هوانوردی از زمان بمب‌گذاری سال (۱۹۸۵ پرواز شماره ۱۸۲ خطوط هوایی هند) است.

در پرونده شلیک به هواپیمای اوکراینی نام ۱۷۶ کشته ثبت شده است. نفر ۱۷۷ کودک هفت ماهه‌ای بود که نامش را هوگر گذاشته بودند و پیش از آمدن به دنیا، از دنیا رفت. سن ۲۸ نفر از سرنشینان این هواپیما زیر ۱۸ سال بود.

کوچک‌ترین مسافر این هواپیما، کوردیا مولانی، یک سال داشت و همراه پدر و مادرش، هیوا مولانی و اوین ارسلانی پس از سفری یک ماهه به ایران، در حال بازگشت به کانادا بودند.

تجمع خانواده‌های قربانیان سقوط ۷۵۲ در تهران

کانال تلگرامی روزآروز با انتشار تصاویری نوشت: گروهی از خانواده‌های جان‌باختگان هواپیمای مسافری اوکراینی در برابر محل برگزاری نخستین جلسه دادگاه این پرونده تجمع کردند.

این خانواده‌ها خواستار رسیدگی دقیق به این پرونده شدند.