جزئیات پیشنهاد اتحادیه اروپا در مذاکرات اخیر وین | ایران موافق است؟
روزنامه وال استریت ژورنال در مطلبی اختصاصی گزارش داده است که دیپلمات‌های اروپایی برای شکستن بن‌بست مذاکرات احیای برجام، در آخرین دور گفتگوهای وین، امتیازات جدیدی را به تهران پیشنهاد کردهاند تا طرفین بتوانند با یکدیگر به توافق برسند.
روزنامه وال استریت ژورنال در مطلبی اختصاصی گزارش داده است که دیپلمات‌های اروپایی برای شکستن بن‌بست مذاکرات احیای برجام، در آخرین دور گفتگوهای وین، امتیازات جدیدی را به تهران پیشنهاد کردهاند تا طرفین بتوانند با یکدیگر به توافق برسند.
به نوشته وب سایت فارسی یورونیوز در این گزارش با اشاره به اختلاف نظر طرفین بر سر مسائل پادمانی و برنامه‌های پیشین هستهای تهران آمده است: اسرائیل و مقام‌های غربی ادعا می‌کنند که مواد هستهای کشف شده و از پیش اعلام نشده در سال ۲۰۱۹ در ایران، شواهدی است که نشان می‌دهد تهران زمانی برنامه مخفیانه تسلیحات اتمی داشته است؛ چیزی که جمهوری اسلامی، مدت‌هاست آن را رد می‌کند و می‌گوید همواره برنامه صلح آمیز هستهای خود را دنبال کرده است.
ایران دست‌کم از ماه مارس تلاش داشته تا به تحقیقات در این پرونده پایان دهد. در همین حال مقام‌های آمریکایی و اروپایی گفته‌اند که درباره تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی با تهران مذاکره نخواهند کرد چرا که از نظر آنها، این موضوعی غیرمرتبط با برجام است. با این حال بر اساس پیش نویس توافقی که از سوی اتحادیه اروپا ارائه شده و از سوی وال استریت ژورنال هم مشاهده شده، آمده است در صورتی که تهران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی همکاری کند، ایالات متحده و سایر طرفهای مذاکره از شورای حکام خواهند خواست که به تحقیقات خود پایان دهند.
در این پیشنویس از ایران خواسته شده تا به پرسش‌های آژانس با هدف شفاف‌سازی پاسخ دهد و به «پرداختن به نگرانی‌های آژانس، پیش از اجرایی شدن برجام» موافقت کند.
تیم اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات را بر عهده دارد و پیشنویس توافق را تهیه کرده، می‌گوید که این متن نهایی برای احیای توافق هستهای است و درباره تمام موضوعات قابل مذاکره، گفتگو شده است.
وال‌استریت ژورنال می‌گوید که اگر طرفین با این توافق، موافقت کنند، آژانس بینالمللی انرژی اتمی در شرایط دشواری قرار می‌گیرد چرا که اجرای توافق تا حد زیادی به ارزیابی آژانس از همکاری با تهران متکی خواهد بود. سخنگوی آژانس از اظهارنظر در این خصوص خودداری کرده است. پیشتر اما رافائل گروسی، رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکید کرده است که این نهاد تا زمانی که ایران پاسخ ندهد مواد هستهای کشف شده از کجا آمده‌اند و اکنون کجا هستند، تحقیقات خود را رها نخواهد کرد.
پس از ارائه پیشنهادهای اروپا، ایالات متحده و همچنین دیپلمات‌های اروپایی اعلام کردند که مذاکرات دیگر پایان یافته است. دو منبع نزدیک به منابع غربی به وال‌استریت ژورنال گفته‌اند که اتحادیه
اختلاف بر سر مسائل پادمانی به یکی از اصلی‌ترین بن‌بست‌ها میان طرفین بدل شده، در واقع به پیشینه برنامه هستهای ایران می‌پردازد. تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی باید تضمین دهد که مواد هستهای در ایران و یا دیگر کشورهای عضو با اهداف نظامی مورد استفاده قرار نگرفته است.
منابع نزدیک به مذاکرات، به وال استریت ژورنال گفته‌اند که این امتیاز (تعهد به بستن پرونده تحقیقات آژانس در صورت همکاری ایران با این نهاد) به پیشنهاد و ابتکار اتحادیه اروپا ایجاد شده است.
جزییات توافق از نظر یک نشریه آمریکایی و واکنش رابرت مالی
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت که توافقی در ارتباط با مسأله هستهای ایران صورت نگرفته است و چنین توافقی تا زمانی که تمامی مسائل حل و فصل نشود، وجود نخواهد داشت.
طبق ادعای پولتیکو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران ایران با هدف احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ کم‌رنگ می‌شود و راه را برای تهران هموار می‌کند تا از بررسی بیشتر سایت‌های هستهای که مشکوک خوانده می‌شود، خودداری کند.
نشریه پولتیکو در گزارش خود با انتشار جزئیاتی از متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام که به تازگی به ایران و آمریکا ارائه داده است، ادعا کرد که طبق این پیشنویس شهروندان غیرآمریکایی اجازه خواهند داشت با شرکت هایی که با سپاه پاسداران معاملات اقتصادی دارند، تجارت کنند.
بر اساس گزیده‌هایی از متن پیشنویس پیشنهادی اتحادیه اروپا که پولتیکو ادعا می‌کند به آن دست یافته است، تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران ایران با هدف احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ کم‌رنگ می‌شود و راه را برای تهران هموار می‌کند تا از بررسی بیشتر سایت‌های هستهای که مشکوک خوانده می‌شود، خودداری کند.
پولتیکو در ادامه با ادعای اینکه جزئیات این پیشنویس دوشنبه گذشته در جریان مذاکرات وین نهایی شده است، نوشت: از آنجایی که اتحادیه اروپا در هماهنگی نزدیک با واشنگتن روی این پیشنویس کار کرده است، به نظر می‌آید که دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده آماده است تا امتیازات بیشتری از آنچه انتظار می رفت برای حصول توافق – به ویژه با کاهش فشار بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بدهد. سازمانی که ایالات متحده در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ آن را به عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد.
هرچند، راب مالی، نماینده اصلی آمریکا در مذاکرات وین پس از انتشار این گزارش در بیانیه‌ای به پولتیکو، هر گونه تغییر استانداردها یا قوانین آمریکا در اجرای تحریم‌های ایران را تکذیب کرد.
وی در این باره گفت: به‌طور واضح می‌گویم؛ ما در هیچ مذاکره‌ای درباره تغییر رویکرد خود یا استانداردهای انطباق با تحریم‌های ایالات متحده و تحریم‌هایی که تا زمان بازگشت متقابل به اجرای کامل [توافق هستهای] باقی می‌مانند، شرکت نکرده‌ایم. هر گزارشی که بر خلاف آن باشد، کاملاً اشتباه است.
نشریه پولتیکو با اشاره به اینکه حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی آمریکا یکی از موضوعات اصلی مورد بحث در مذاکرات احیای برجام بوده است، نوشت: اگرچه متن پیشنهادی اروپا با میانجی‌گری جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و با هماهنگی نزدیک با مقامات آمریکایی، تحریم‌های سپاه را به خودی خود لغو نمی‌کند اما اثربخشی آنها را به شدت محدود می‌کند.
به نوشته پولتیکو، بر اساس متن پیشنهادی، اروپاییها و سایر غیرآمریکایی‌ها می‌توانند بدون ترس از اعمال تحریم‌های آمریکا با نهادهای ایرانی که در معاملات با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درگیر هستند، تجارت کنند، به شرط آن‌که شریک تجاری اصلی آنها در فهرست تحریم‌های آمریکا نباشد.
این نشریه آمریکایی همچنین مدعی شد: بنابراین، اروپاییها قادر خواهند بود تجارت بسیار گسترده ای در سراسر ایران انجام دهند، جایی که تعامل تجاری با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تقریباً اجتناب ناپذیر است، به ویژه در زمینه تجارت. یکی از دیپلمات‌ها که این پرونده را دنبال می‌کند، در این باره گفت که نهادهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌توانند صرفاً با انجام تجارت خود از طریق شرکت‌های جانشین و پوسته‌ای که درجه‌ای از جدایی ایجاد و محدودیت‌های ایالات متحده را برای شرکت‌ها و افراد غیرآمریکایی بی‌معنا می‌کنند، به دنبال دور زدن تحریم‌های ایالات متحده باشند.
به ادعای پولتیکو، متن پیشنهادی اروپا علاوه بر برداشتن فشار بر سپاه پاسداران، این امکان را برای تهران فراهم می‌کند تا به سرعت بن بست کنونی با دیده‌بان هستهای سازمان ملل بر سر سایت های هستهای شناخته شده در سال ۲۰۱۹ را حل‌وفصل کند.در ادامه این گزارش آمده است: با قرار گرفتن موضوع تحقیقات آژانس روی میز در متن پیشنهادی اتحادیه اروپا، یک دیپلمات ابراز نگرانی کرد که آمریکا و اروپاییها نه تنها با این خطر مواجهند که نشان دهند اجازه خواهند داد این موضوع برای دستیابی به یک توافق بسته شود، بلکه به سیاسی کردن ماموریت آژانس در ایران متهم شوند.
با این حال، طرفهای مذاکرهکننده در وین که شامل ایران و سایر اعضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به‌علاوه آمریکا می‌شود، به‌ویژه تهران و واشنگتن می‌بایست درباره پیشنویس ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا که به گفته جوزپ بورل متن نهایی ممکن است، تصمیم‌گیری کنند.
معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور خبر داد: بررسی پیشنهادها درباره مذاکرات وین ادامه دارد.
به نقل از فارس، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور در واکنش به گمانه زنی‌های رسانه‌ای در مورد نهایی شدن تصمیم ایران درباره پیشنهاد اروپا در مذاکرات وین، تاکید کرد که بررسی پیشنهادها ادامه دارد.
محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور در توئیتی نوشت: طبعا من نمی توانم درباره محتوا یا صحت متن منتشر شده اخیر در رسانه‌ها درباره مسائل پادمانی اظهارنظر کنم اما اینگونه درزهای خبری هماهنگ کننده نشان می دهد که کدام طرف تحت فشار است و نیازمند به توافق فوری است. بررسی ها ادامه دارد.
گفتنی است اخیرا در برخی رسانه ها و فضای مجازی اخباری درباره مسائل پادمانی و متن پیشنهادی توافق منتشر شد.
توافقی در ارتباط با مسأله هستهای ایران صورت نگرفته است
به نقل از ایلنا، «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت که توافقی در ارتباط با مسأله هستهای ایران صورت نگرفته است و چنین توافقی تا زمانی که تمامی مسائل حل و فصل نشود، وجود نخواهد داشت.
وی بدون اشاره به بدعهدی‌های کشورش در قبال برجام، مدعی شد که موضع آمریکا روشن است؛ در صورت تصمیم آمریکا برای بازگشت به تعهدات برجامی خود، ما آماده بازگشت به توافق هستیم.
مالی افزود که برای ما این بازگشت به لحاظ تسهیل‌هایی که باید در تحریم‌ها صورت بگیرد و گام‌هایی که ایران باید برای محدود کردن برنامه هستهای خود بردارد، کاملا مشخص است.
راب مالی همچنین درباره گزارش اخیر «وال استریت ژورنال» مبنی بر اینکه در صورت همکاری ایران با آژانس اتمی، آمریکا و اروپا به بسته شدن پرونده تحقیقات این نهاد بینالمللی از چند مکان در ایران کمک خواهند کرد، مدعی شد که ما هیچ فشاری بر آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای کنار گذاشتن این موضوعات باقی مانده وارد نمی‌کنیم و پرونده این مسائل تنها زمانی بسته خواهند شد که ایران از نظر فنی پاسخ‌های معتبری را به آژانس ارائه دهد.
وی افزود که ما هیچگونه مذاکره‌ای در خصوص پایین آوردن استانداردهای خود برای تجارت شرکت‌های اروپایی یا دیگر کشورها با ایران انجام نداده‌ایم و آنها باید به تحریم‌هایی که توسط ما اعمال شده است، احترام بگذارند.
روسیه : ایران فقط با چند کلمه توافق مشکل دارد
در این بین میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بینالمللی وین در یک نشست خبری همزمان با آن‌که گفت متن سند احیای برجام تقریبا به‌طور کامل موردتوافق قرار گرفته، افزود: «ایران تنها در مورد چند کلمه از متن، سوالاتی را مطرح کرده و در مورد بقیه متن می‌توان گفت توافق صورت‌گرفته است.» نماینده روسیه نزد سازمان‌های بینالمللی با بیان اینکه متن ارائه‌شده از سوی طرف غربی برای احیای برجام بد نیست، گفت که تقریبا به‌طور کامل بر سر آن توافق صورت‌گرفته‌‌‌‌‌است.
به نوشته «ایرنا» وی در عین حال تاکید کرد که همین چند کلمه می‌تواند به مانعی برای توافق بدل شود، همان‌گونه که پیش از این هم در جریان مذاکرات وین رخ داده بود. اولیانوف اضافه کرد: «امیدوارم این اتفاق نیفتد، متن بد نیست و یک سازش بسیار معقول است. این گزینه‌ای است که اصولا همه طرف‌‌‌‌‌ها راضی هستند و در عین حال همه نارضایتی خاصی از برخی مفاد پروژه را تجربه می‌کنند.»
پایان مذاکرات نزدیک است
نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بینالمللی در ادامه گفت‌وگوی خود تشریح کرد که طرفین به پایان مذاکرات رسیده‌‌‌‌‌اند؛ یا شکست یا توافق. اولیانوف با بیان اینکه در آینده هیچ مذاکره طولانی‌مدتی وجود نخواهد داشت، تصریح کرد که ایران ممکن است اصلاحاتی را برای متن نهایی به غرب پیشنهاد کند. نماینده روسیه گفت: «این سومین یا چهارمین متن نهایی توافق است که از ماه مارس (اسفند) به این‌سو به یاد دارم. وضعیت قابل‌درک نیست و ممکن است هفته آینده، حتی اوایل همین هفته ایده بهتری به ذهن طرفین برسد.» واسیلی نبنزیا، معاون وزیر امورخارجه روسیه نیز در رابطه با پیشنویس ارائه‌شده، تاکید کرد این بدان معناست که توافق خوب و مناسب در دسترس است.
نوبت تصمیم آژانس است
همچنین وال‌استریت‌ژورنال در گزارش خود تاکید کرد که بر اساس پیشنویس مطرح‌شده در وین اگر تهران همکاری کند، ایالات‌متحده و سایر طرفهای گفتوگو از شورای‌حکام می‌خواهند که تحقیقات را کنار بگذارند. درواقع اگر همه طرفهای توافق یعنی آمریکا، ایران، آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین با متن پیشنهادی موافقت کنند، آژانس بینالمللی انرژی اتمی را در شرایط دشواری قرار می‌دهد و اجرای توافق تا حد زیادی متکی بر ارزیابی این نهاد از همکاری تهران می‌شود.
ضرب‌‌‌‌‌الاجل غیررسمی به طرفین؟
حال مهم‌ترین بخش ماجرا این است که در متنی که وال‌استریت‌ژورنال منتشر کرده، دو منبع مطلع از مذاکرات گفتند که اتحادیه اروپا به ایران و سایر طرف‌‌‌‌‌ها گفته است که تا ۱۵اوت (۲۴ مرداد) به متن پاسخ مثبت یا منفی بدهند. هرچند پیشتر بارها ایران اعلام کرده بود که هیچگونه ضرب‌‌‌‌‌الاجلی را درخصوص مذاکرات نخواهد پذیرفت و روز پنج‌شنبه نیز میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بینالمللی واقع در وین، در توییتر نوشت: «وزارت‌خارجه روسیه گفته است که طبق گفته سخنگوی اتحادیه اروپا مشارکت‌‌‌‌‌کنندگان در مذاکرات وین با یک حق‌انتخاب مواجهند. آنها یا باید متن فعلی را بپذیرند یا باید بپذیرند که مذاکرات شکست‌خورده است، اما کمیسیون مشترک برجام به هماهنگ‌‌‌‌‌کننده اتحادیه اروپا اجازه نداده که چنین اظهاراتی را مطرح کند.» همزمان ایوان نچایف، معاون سخنگوی وزارت‌خارجه روسیه نیز گفت: «طرف روسی تاکید دارد که زبان اولتیماتوم درخصوص مسائل حساس از جمله احیای توافق هستهای جواب نخواهد داد.»
پیتر استانو، سخنگوی سرویس اقدامات خارجی اتحادیه اروپا روز سهشنبه در جمع خبرنگاران با اشاره به مذاکرات وین گفته بود: «دیگر فضایی برای مذاکرات باقی نمانده است. ما متن نهایی را در اختیار داریم. حال باید این‌بار تصمیم‌گیری شود. پاسخ «آره یا نه» است. ما از تمامی طرفین انتظار داریم تا بسیار سریع در این‌باره تصمیم‌گیری کنند.» این سخنان استانو در راستای ضرب‌‌‌‌‌الاجلی است که اکنون وال‌استریت‌ژورنال از آن سخن می‌گوید.
ارزیابی در تهران و واشنگتن
این در حالی است که هم ایران و هم آمریکا ارزیابی خود را از پیشنویس ارائه‌شده آغاز کردهاند؛ در این راستا، یک دیپلمات ایرانی گفت: «جمهوری‌اسلامی ایران در حال بررسی پیشنهادهای دریافتی است تا نسبت به تامین خواسته‌‌‌‌‌های خود اطمینان حاصل کند.»
یک دیپلمات ایرانی مطلع از روند مذاکرات در گفتوگو با خبر‌گزاری «ایرنا» گفت: «پیشنهادهای اروپا در صورتی قابل‌قبول است که در موضوعات مختلف از جمله ادعاهای سیاسی مرتبط با مسائل پادمانی، تحریم‌ها و تضمین، برای ایران اطمینان ایجاد کند.» وی ادامه داد: «ایران باید بررسی کند که آیا این پیشنهادها تضمین‌کننده خواسته‌‌‌‌‌های ایران در حوزه‌‌‌‌‌های مختلف از جمله ادعاهای سیاسی مرتبط با مسائل پادمانی، تحریم و تضمین برای پایداری توافق هست و آیا می‌تواند در این موضوعات اطمینان‌آور باشد یا خیر.» همچنین نورنیوز شبکه خبری نزدیک به شورای‌عالی امنیت ملی، در گزارشی که روز پنج‌شنبه منتشر کرد نوشت: «بلافاصله پس از بازگشت هیات مذاکرهکننده ایران از وین، فرآیند بررسی ایده‌‌‌‌‌های طرح‌شده از سوی هماهنگ‌‌‌‌‌کننده اتحادیه اروپایی در سطح کارشناسی آغاز شده و همچنان ادامه دارد.»
پیشتر اعلام‌شده بود که هیات‌‌‌‌‌های مذاکرهکننده کشورهای حاضر در وین قرار است ایده‌‌‌‌‌های ارائه‌شده از سوی «انریکه مورا» در مورد برخی موضوعات را در پایتخت‌‌‌‌‌ها بررسی کنند. بر اساس گزارش‌های دریافت شده تا روز پنج‌شنبه هنوز جلسه‌‌‌‌‌ای در سطح عالی برای بررسی ایده‌‌‌‌‌های هماهنگ‌‌‌‌‌کننده اتحادیه اروپایی در تهران تشکیل نشده بود و بر اساس روال معمول پس از اتمام فرآیند بررسی‌‌‌‌‌های کارشناسی، نتایج اولیه برای جمع‌‌‌‌‌بندی نهایی به سطوح تصمیم‌گیری ذی‌ربط ارائه خواهد شد.
مقامات ایران روز سهشنبه گفتند که آنها فقط بررسی متن را آغاز کردهاند. در روزهای اخیر ایران تاکید کرده که ممکن است به گفت‌وگوهای بیشتری نیاز باشد. از دیگر سو یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا درخصوص پیشنهاد اروپا گفت: «ما متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپا را به دقت مطالعه می‌کنیم و پاسخ خود را به آنها خواهیم داد.»
یک مقام ارشد آمریکایی نیز گفت که واشنگتن می‌خواهد شاهد حل و فصل تحقیقات آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد. این مقام افزود: «تنها راه برای تحقق این امر این است که ایران اطلاعات موردنیاز را در اختیار آژانس قرار دهد. این موضع ماست، صرف‌نظر از اینکه در متن تفاهم بیاید یا در جای دیگر.»
همچنین ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری در پاسخ به اینکه چه توضیحی می‌تواند درباره وضع فعلی احیای توافق هستهای ارائه دهد و آیا می‌توان انتظار پاسخی سریع به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای احیای توافق را داشت یا نه، گفت: «ما و اروپاییها به وضوح نشان داده‌‌‌‌‌ایم که آماده نهایی و اجرایی‌کردن فوری توافق مذاکره شده در وین برای بازگشتی دوجانبه به اجرای کامل برجام هستیم، اما برای اینکه این اتفاق بیفتد، ایران باید تصمیم بگیرد که خواسته‌‌‌‌‌های اضافی فرابرجامی را کنار بگذارد.» به گزارش «ایسنا» وی افزود: «به اتفاق متحدان و شرکایمان در حال آماده‌شدن برای هر دو سناریو هستیم، هم سناریویی که بازگشت دوجانبه به برجام در آن وجود دارد و هم سناریویی که در آن از بازگشت دوجانبه به برجام خبری نیست.»
ارسال نظر