تحلیل | چرا حسن روحانی و ناطق نوری از مجمع تشخیص حذف شدند و احمدی نژاد ابقا

روز گذشته فهرست اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام در شرایطی منتشر شد که جای خالی حسن روحانی، احمد جنتی و علی اکبر ناطق نوری در ترکیب جدید مجمع خودنمایی می‌کرد.

انتشار فهرست اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام باعث بروز پرسش‌هایی در اذهان عمومی شد. جای خالی اعضای تاثیرگذاری مانند احمد جنتی و علی اکبر ناطق نوری در ترکیب جدید مجمع تعجب بسیاری از کارشناسان و ناظران را برانگیخت. اما مهمترین ابهامی که پیرامون لیست جدید وجود دارد، حذف نام حسن روحانی  و علی اکبر ناطق نوری  از بین اعضای مجمع است.علاوه بر این ابقای محمود احمدی نژاد نیز پربازتاب شد 

حمیدرضا جلایی‌پور، تحلیلگر مسائل سیاسی در گفتگو با تجارت‌نیوز، ترکیب جدید مجمع را نشانه‌ای از وجود اراده برای ادامه وضعیت گذشته دانست. وی ضمن تاکید بر وخیم‌تر شدن وضعیت معیشتی مردم ایران، از اتخاذ چنین رویکردی به عنوان یک خطای کلیدی یاد کرد.

جلایی‌پور ضمن اشاره به ترکیب جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، عنوان کرد: نگاهی به لیست جدید اعضای مجمع تشخیص نشان می‌دهد قصدی برای ادامه همان وضع گذشته وجود دارد. به عبارتی نشانه‌ای از وجود قصد تغییر سیاست‌های راهبردی خارجی و داخلی دیده نمی‌شود.

وی افزود: در واقع می‌توان گفت «سیاست بازدارندگی» از «سیاست توسعه» کشور همچنان مهم‌تر است. در صورتی‌که ایران در حال فقیر شدن است و کشور توسعه‌ نیافته قدرت بازدارنگی زیادی نخواهد داشت. از همین رو است که معتقدم چنین رویکردی خطای کلیدی است.

این استاد جامعه‌شناسی بیان کرد: توجه کنید کشور کوچک همسایه‌ ما (امارات متحده عربی) قدرت اول اقتصادی منطقه شده است. اما ایران کماکان در دام تحریم، تورم، بیکاری و عدم سرمایه‌گذاری مانده است. ضمن این‌ که ایران با یک جامعه مطالباتی روبرو است و به آن توجه ندارد. پاسخ به این جامعه مطالباتی حرکت در راه «توسعه» با رشد بالای هشت درصد است. از همین رو می‌توان گفت ترکیب مجمع تشخیص برای توسعه کشور تجهیز نشده است.

دلیل حذف روحانی چه بود؟

جلایی‌پور با اشاره به جای خالی روحانی در فهرست اعضای جدید مجمع به تجارت‌نیوز گفت: دلیل این اتفاق کاملا روشن است، دوره دوم روحانی قابل نقد است اما باید توجه داشت وی یک سیاستمدار توسعه‌گرا است (که در عین حال بازدارندگی را هم می‌فهمد). تصمیم‌گیرندگان همچنان ریسک نمی‌کنند و برایشان بازدارندگی مهم است نه توسعه! بنابراین روحانی حذف می‌شود.

وی در ادامه اظهار کرد: البته صحبت‌هایی هم شنیده می‌شود که روحانی برای عضویتش در مجمع تشخیص شرط گذاشته که به نظر من این شایعه است. فردی «مردم‌انگیز» مانند احمدی‌نژاد عضو مجمع می‌شود اما روحانی را عضو نمی‌کند. چرا؟ چون از همان موضع بازدارندگی می‌گوید احمدی نژاد در اقشار فرودست پایگاه دارد بنابراین خوب است که افرادی مانند روحانی و جهانگیری در مجمع باشند تا در جهت حرکت ایران به سوی توسعه فرد خطرناک و توسعه‌گرایی ایفای نقش کنند.

جای خالی جنتی و ناطق‌نوری

این جامعه‌شناس یادآور شد: به نظر می‌رسد دلیل غیبت آقای جنتی کهولت سن ایشان است. ضمن اینکه در مجمع کسانی هستند که راه جنتی را ادامه بدهند. آقای ناطق هم مشکل روحانی و خاتمی را دارد. ایشان یک سیاستمدار باتجربه اما واقع‌بین و متوجه مشکلات کشور است. ایشان مدت‌هاست که از سیاست‌های کنونی کشور دفاع نکرده، طبیعی است که حذف شود.

جلایی پور در پایان خاطرنشان کرد: البته باید توجه داشت در همین مجمع هم چند نفری هستند که اگر حاکمیت بخواهد به طرف توسعه حرکت کند می‌توانند کمک کنند. از جمله این شخصیت‌ها می‌توان به افرادی چون محمد صدر، مجید انصاری و عارف و… اشاره کرد.

علت ابقای احمدی نژاد چیست ؟ / عطریانفر تحلیل کرد

محمد عطریانفر (عضو حزب کارگزاران) گفت: تشخیص من این است که رهبری باور دارند نام آقای احمدی‌نژاد در جدول اعضای مجمع به این منظور باید حفظ شود که ایشان کنترل شود.

آنچه جامعه سیاسی ایران باور داشتند این بود که آقای احمدی نژاد از جدول اسامی اعضای مجمع تشخیص در دوره‌ جدید حذف خواهد شد ولی، بر اساس آنچه اتفاق افتاد حتما نظر رهبری متکی بر دلایل و استدلال‌هایی است که ما نمی‌دانیم. البته، می‌توان گمانه زنی‌ کرد اما، ممکن است این گمانه‌ها با واقعیت ارتباطی نداشته باشد. به دلیل آنکه رویکردهای مثبتی دارم، تشخیص من این است که رهبری باور دارند نام آقای احمدی نژاد در جدول اعضای مجمع به این منظور باید حفظ شود که ایشان کنترل شود.

وی گفت : تلقی من این است که شاید رهبری حس می‌کنند اگر احمدی نژاد حذف شود تبدیل به یک ساختارشکن شده و رفتارهای او بدتر خواهد شد و این برای کسی که دو دوره رئیس جمهور بوده است، برای مصلحت ملی درست نبوده و باید کنترل شود. بنابراین، اگر بخواهم به حذف نام ایشان خوش‌بین باشم، بیشتر دلالت بر این دارد که با نوع تدبیری که رهبری به کار بردند، آقای احمدی نژاد نوعی مراعات‌هایی را در حق نظام داشته باشد و به اعتبار آنکه نامش در مجمع تشخیص هست، از رفتارهایی که در گذشته داشته، دست بکشد و کنترل شده‌تر در عرصه سیاسی حضور یابد.

وی افزود : واقعیت همین است که می‌گویید اما، ایشان ۸ سال رئیس جمهور بوده مقدرات کشور را در اختیار داشتند و همچنین آقای احمدی نژاد مورد حمایت جریان اصولگرا بوده است.نگرانی‌های که از سوی برخی مسئولان ارشد اصولگرایی هست، این است که آقای احمدی‌نژاد شاید با رویکردهای تند خود پرچمدار یک جریان افراطی و رادیکالی شود که به نفع کشور نیست. از این جهت، مماشات‌هایی که با او می‌شود مثل یک استخوانی در گلوی اصولگرایان است که باید تحملش کنند و نمی‌توانند او را حذف یا بیرونش کنند.

وی گفت : نمی‌دانم علت حذف نام آقای ناطق نوری چه بود چرا که ایشان جزو چهره‌های شاخص کشور هستند. انتظار این بود که اقای ناطق‌نوری با سابقه درخشان خود در لیست اعضا باشند، امیدوارم علت عدم درج اسم‌ ایشان ناشی از عدم تمایل خود ایشان باشد ولی اگر غیر از این باشد، خیلی مایه خسارت است.

رویکرد رهبری در گذشته به این صورت بود که روسای جمهوری که ماموریتشان به پایان می‌رسید در صورتی که خودشان پذیرای عضویت باشند آنان را در لیست اعضا قرار می‌دادند. اگر تلقی من درست باشد ممکن است عدم فقدان اسم آقای روحانی در جدول، ناشی از عدم تمایل شخص ایشان باشند.

علت این احتمال نیز این است که آقای روحانی، به این نگاه می‌کنند که افرادی که دور یک میز نشستند در چه ترازی هستند و قدرت تشخیص مصلحت ملی را تا کجا می‌دانند.