روایت تازه از ماه‌های آخر محمدرضا پهلوی در نیویورک

باربارا والترز، روزنامه‌نگار شناخته‌شده آمریکایی که یک روز قبل از پایان سال ۲۰۲۲ درگذشت، در حیات حرفه‌ای خود با شخصیت‌های برجسته عالم سیاست گفت‌وگو کرد. 

او در آبان ۱۳۵۸ (نوامبر ۱۹۷۹) با محمدرضا پهلوی، گفت‌وگو کرد که در آن زمان در بیمارستانی در نیویورک بستری بود. روزنامه واشنگتن‌پست، در مطلبی به تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۷۹ نحوه انجام این گفت‌وگو را تشریح کرده و نوشته است که والترز یک روز قبل از این تاریخ برای انجام یک مصاحبه اختصاصی ۵۰ دقیقه‌ای با محمدرضا پهلوی به «بیمارستان نیویورک» رفت، اما نتوانست فیلمبردار شبکه خبری ای‌بی‌سی را با خود به داخل ببرد، و دوربین پولاروید خودش را به مدیر روابط عمومی داد تا از او و محمدرضاشاه عکس بگیرد. 

باربارا والترز در آن زمان گفت: «آن‌ها پس از خروج شاه از آمریکا، عکس را به من خواهند داد. نگران‌اند که انتشار هرگونه عکسی، در تلویزیون ایران و به ضرر همگان مورد استفاده قرار گیرد.»

واشنگتن‌پست نوشته است که والترز قول این مصاحبه را یک روز قبل در دیداری که با فرح پهلوی در آپارتمان اشرف پهلوی در نیویورک داشت، از او گرفت. این مصاحبه در آخرین پنجشنبه ماه نوامبر انجام شد، روزی که در تقویم ایالات متحده آمریکا جشن شکرگزاری برگزار می‌شود. والترز گفت فرح، روز چهارشنبه با او تماس گرفت تا مطمئن شود که قرار شش عصر با برنامه‌های قبلی او برای عید شکرگزاری تلاقی نداشته باشد. 

مصاحبه فوق، سه بار در برنامه خبر ساعت هفت شب، ساعت ۱۰ شب و همچنین در مرور اخبار «بحران ایران» پخش شد. به نوشته واشنگتن‌پست، اصل گفت‌وگو بر مبنای ابراز امیدواری شاه به ترک ایالات متحده آمریکا و بازگشت به مکزیک ظرف دو هفته بود. اما او در نهایت در اوج بیماری پس از ده هفته اقامت در بیمارستان، انجام یک رشته پرتودرمانی و جراحی کیسه صفرا به پاناما و سپس قاهره بازگشت.

محمدرضا پهلوی از زمان ترک این کشور در دی‌ماه ۱۳۵۷ تا هنگام درگذشتش در مرداد ۱۳۵۹(ژوئیه ۱۹۸۰) به چند کشور، ازجمله مصر و مراکش، سفر کرد. او در ماه ژوئن ۱۹۷۹ از باهاما وارد مکزیک شد. دو ماه قبل از آن، انقلابیون در ایران به مکزیک هشدار داده بودند که اگر به محمدرضا شاه اجازه ورود دهند، مناسبات دو کشور به خطر می‌افتد. در آن زمان دولت کارتر اعلام نکرده بود که مانع ورود شاه به ایالات متحده می‌شود، اما نشانه‌های غیرمستقیمی ارائه داده بود مبنى‌بر اینکه اکنون زمان مناسب نیست. 

والترز درباره دیدارش با محمدرضاشاه در بیمارستان گفته بود که او سوئیت مخصوص نداشت و یک اتاق بزرگ بود که در اتاق کوچک‌تری متصل به آن، چند مرد - احتمالا محافظان امنیتی حضور داشتند. والترز در توصیف این اتاق گفته بود که در اتاق او گلی نبود و تنها تزئیناتش تصاویر فرزندانش بود. 

محمدرضا پهلوی به روب‌دوشامبر تن کرده بود و کفش راحت پوشیده بود و موقع ورود خانم والترز به اتاق به احترام او برخاست و در طول مصاحبه ۵۰ دقیقه‌ای روی صندلی نشسته بود.  

والترز هشت ماه قبل از این دیدار، درست اندکی پس از آن که شاه ایران را ترک کرد، در مراکش با او ملاقات کرده بود. این روزنامه‌نگار که در ۹۳ سالگی درگذشت، در توصیف دیدارش با محمدرضا شاه پهلوی در نیویورک، گفته بود که او وزن زیادی از دست داده و نگران تحولات در ایران بود و اخبار را از تلویزیون دنبال می‌کرد. 

والترز پس از مصاحبه، از طریق تلفن سکه‌ای بیمارستان با سردبیر خبر شبکه ای‌بی‌سی تماس گرفت تا گزارش کوتاهی از این دیدار بدهد و پس از آن در بخش‌های دیگر خبری ظاهر شد.