روایت تلخ از ماجرای ویرانگر سووشون
اواخر دی ماه بود که گروه فیلمبرداری نرگس آبیار برای ساخت فیلم «سووشون» وارد خانۀ نصیرالمُلک شیراز که از خانه‌های بسیار ارزشمند و یگانۀ دورۀ قاجاریه به شمار می‌آید، شدند که این موضوع حاشیه‌های فراوانی به دنبال داشت.
«خانه نصیرالملک» جزو نفایس ملی کشور و شیراز است و هرگونه فیلمبرداری و عکاسی حرفه‌ای در آن بر پایه قانون میراث فرهنگی که آشکارا و روشن به آن اِشاره شده، ممنوع بوده و تخلف به شمار می‌آید.
گزارش زیر نقدی است بر عملکرد دوگانه و دارای تناقض وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که به قانون درونی خود پایبند نبوده و در برابر اَفکار همگانی (عمومی) پنهان کاری و سکوت می‌کند تا راه برای افراد غیرمتخصص و غیرمسئول باز شود.
ممنوعیت فیلمبرداری در مکان‌های تاریخی
در گام نخست و بر پایۀ قانون، فیلم برداری و عکاسی حرفه‌ای در مکان‌های تاریخی و فرهنگی ممنوع است.
این قانون در سال ۱۳۹۳ به سراسر کشور ابلاغ شده است و لغو آن نیز راه کارهایی دارد و هیچ فردی حتا وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نمی‌تواند قانون را زیر پا گذاشته و یا دُور بزند.
زیرا لغو هر قانونی باید نخست از سوی کارشناسان کارآزموده و پیشکسوت و متخصص میراث فرهنگی به اشتراک گذاشته و راستی آزمایی شود و پس از تایید از سوی کارشناسان میراث فرهنگی به مجلس رفته و در آنجا پس از گذراندن مراحل و بررسی‌های گوناگون تخصصی، اگر مشکلی بر سر راه نباشد، تایید شده و پس از آن به وزارت خانۀ میراث فرهنگی اِبلاغ شود.
در این زمینه، چُنین اِبلاغیه و دستوری وجود ندارد و همچنان فیلم برداری در مکان‌های تاریخی و فرهنگی ممنوع بوده و حتا تخلف به شمار می‌آید و هیچ نهاد یا اُرگانی هم نمی‌تواند مجوزی خلاف قانون‌های کشور صادر کند.
هرچند که، در سال ۹۸ مادۀ ۱۳ دستورالعمل وزارت میراث فرهنگی دربارۀ «فیلمبرداری و عکاسی از مکان‌های تاریخی و اَموال منقول فرهنگی – تاریخی» صادر شده است، ولی در تبصرۀ آن فیلم برداری در مکان‌های تاریخی را با محدودیت‌های ویژه‌ای همراه ساخته است و نیازمند حضور کارشناسان مربوطه، نمایندۀ یگان حفاظت میراث فرهنگی و نظارت عالیه ادارۀ کل حراست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
از سوی دیگر، این قانون از سوی مجلس نه بررسی و نه اِبلاغ شده است و همچنان از دید قانونی فیلم برداری و عکاسی حرفه‌ای در مکان‌های تاریخی و فرهنگی ممنوع بوده و تخلف به شمار می‌آید و کسانی که به فیلم سازان و گروه‌های فیلم برداری مجوز می‌دهند، بی‌گمان قانون را زیر پا گذاشته و تخلف کرده‌اَند.
گروه فیلم برداری نرگس آبیار برای ساخت فیلم «سووشون» پس از ورود به باغ عفیف آباد در سال گذشته که دارای حاشیه‌های فراوانی شد و اگر کوشش‌ها و فشارهای تَنی چند از کارشناسان میراث فرهنگی و رسانه‌ها نبود شاید به فاجعه‌ای تبدیل می‌شد، با ورود به اَرگ تاریخی کریمخان زند و خانۀ زینت المُلک و فروغ المُلک که همگی از یادگارهای بسیار ارزشمند کشور و شهرستان شیراز به شمار می‌آیند در اواخر دی ماه امسال به نگین خانه‌های تاریخی شهرستان شیراز یعنی خانۀ نصیرالمُلک برای فیلمبرداری وارد شده و گویا یک روز در این خانه به فیلمبرداری پرداخته است.
شوربختانه با زیر پا گذاشتن قانون، گروه فیلمبرداری نرگس آبیار به آن بنای ارزشمند و نفیس ورود پیدا کرده که تخلفی آشکار و روشن است و باید پاسخگوی اَفکار عمومی باشند.
همچنین کوتاهی ادارۀ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان را نمی‌توان نادیده گرفت. سکوت و بی‌تفاوتی ادارۀ میراث فرهنگی فارس اَنگیزه‌ای شد تا برخی از افراد غیرمتخصص و غیرمسئول به موضوع ورود کرده و حتا پا را فراتر گذاشته و دست به اِظهارنظرهای غیرکارشناسی بزنند.
در همین زمینه، یکی از کارشناسان حفاظت و مرمت بناهای تاریخی که در روز فیلمبرداری گروه فیلم «سووشون» از خانۀ نصیرالمُلک حضور داشته با اِبراز گلایۀ فراوان گفت: بناهای تاریخی با گذشت زمان دارای تاب آوری ویژه‌ای هستند و نمی‌توان و نباید گروه زیادی به یکبارگی به آن‌ها ورود کنند، اما در زمان فیلمبرداری عوامل فیلم «سووشون» بالای ۱۵۰ تَن به خانۀ نصیرالمُلک ورود کرده‌اند که بی‌گمان آسیب‌های ناملموسی به آن بنای بسیار ارزشمند وارد شده است و در آینده خود را نشان خواهد داد.
این کارشناس میراث فرهنگی که نخواست نامش فاش شود در بخش دیگری از سخنان خود گفت: نور پروژکتورها بی‌گمان سبب آسیب‌رسانی به نقاشی‌ها و تزیینات بنا شده است و در آینده‌ای دورتر خود را نمایان خواهد ساخت.
همچنین خانۀ نصیرالمُلک جزو نفایس ملی است و بناها و آثاری که جزو نفایس ملی هستند دارای ملاحظات و قانون‌های ویژه‌ای هستند و نمی‌توان برای آن‌ها تصمیم‌های غیرکارشناسی گرفت. به هر روی، ورود گروه فیلم بردای فیلم «سووشون» به خانۀ تاریخی نصیرالمُلک از هر دیدگاه و جنبه‌ای که به آن نگاه کنیم، نادرست بوده و تخلف به شمار می‌آید و مسولان میراث فرهنگی باید پاسخگو باشند.
این کارشناس حفاظت و مرمت بناهای تاریخی در پایان گفت: موضوع مهم‌تر آن است که، شان و جایگاه و منزلت یک بنای تاریخی نفیس است که زیر پرسش می‌رود و جای بَسی اَندوه است که برای برخی ملاحظات، قانون‌ها را زیر پا گذاشته و دُور می‌زنیم.»
باید دانست که ساخت چُنین فیلم‌هایی که با هزینه‌های بسیار بالایی هم انجام می‌شود هیچ سودی برای شهرستان شیراز و مکان‌های تاریخی آن ندارد و آن‌گونه که گروهی برای دفاع از خود، مدعی رونق و توسعۀ گردشگری به وسیلۀ ساخت چُنین فیلم‌هایی هستند، نادرست است. زیرا در گام نخست اگر آرمان رونق و توسعۀ گردشگری داخلی باشد که ساخت چنین فیلم و سریال‌هایی هیچ گونه تاثیری در رونق گردشگری نداشته و ندارد و بیشتر هیاهوی خبری است برای دیده شدن.
مهم‌تر از همه، شیراز که به شهر راز و ادب و هنر و فرهنگ نامدار است نیازی به چنین تبلیغ‌هایی ندارد و گره کور گردشگری شهرستان شیراز در جای دیگری است که کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری و کُنشگران با آن آشنا بوده و هستند. همچنین اگر آرمان فیلم «سووشون» گردشگران برون مرزی باشد که آشکار و روشن است که دیگر کشورها بسیار کم شده که فیلم یا سریال‌های ایرانی با چنین شیوه و سبکی را ببینند تا چه رسد که با آن فیلم ترغیب به آمدن به ایران و بازدید از آن مکان تاریخی شوند.
از همین روی، کارشناسان میراث فرهنگی و دلسوزان فرهنگ و تاریخ شهر به این روند ناخجسته اعتراض دارند و خواهان پایان کار گروه فیلمبرداری «سووشون» در مکان‌های تاریخی شیراز هستند.
خانه نصیرالملک از خانه‌های بسیار ارزشمند دوران قاجاریه در شهرستان شیراز است که در محلۀ گودعَربان در مجاورت خیابان لطفعلی خان زند و در کنار مسجد نصیرالملک جای دارد.
این خانه بخشی از مجموعۀ بزرگ جلوخان (فضایی همانند میدان)، گرمابه، آب اَنبار و مسجد بوده که از سوی حاجی میرزا حسنعلی خان نصیرالملک، فرزند سوم حاجی قوام المُلک و از فرمانروایان پارس در دورۀ قاجاریه، ساخته شده و هم اینک جلوخان و گرمابه آن از میان رفته است.
در سال‌های گذشته این خانه از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (سازمان وقت) استان مرمت شده است و هم اینک از آن به عنوان پایگاه پژوهش بافت قدیم شیراز استفاده می‌شود.
خانۀ نصیرالملک در تاریخ ۳۰ اَردیبهشت ماه ۱۳۵۴ خورشیدی با شمارۀ ۱۰۶۸ به ثبت ملی رسیده است و از شاهکارهای هنر و معماری شهرستان شیراز و حتی کشور است.
ارسال نظر