جنگ «گوگل» و «روبیکا» دامن کاربران ایرانی را گرفت

روزنامه همشهری نوشت: پس از آنکه گوگل‌پلی با یک برچسب به کاربران هشدار داد که روبیکا از امنیت کافی برخوردار نیست، حالا تجربه کاربران نشان می‌دهد که گوگل‌پلی برای چندمین بار طی هفته‌های اخیر به‌ صورت کامل فیلتر شده است. همچنین گزارش‌ها از فیلترینگ سرویس نقشه گوگل یعنی گوگل‌مپ خبر می‌دهد. برخی از کاربران همچنین برای دسترسی به سرویس‌های دیگر گوگل مانند جی‌میل و گوگل‌میت هم روز گذشته با اختلال مواجه بودند.

بنابراین شاید بتوان گفت که اکنون کاربران در میانه جنگ پلتفرم‌ها در حال قربانی‌شدن هستند. طی سال‌های گذشته، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های حوزه فناوری یا در اصطلاح «فناتحریم» را برای ایرانی‌ها اعمال کرده است. firebase به‌ عنوان یک پلتفرم کاربردی و یکی از زیرمجموعه‌های آن به نام crashlytics که مورد استفاده برنامه‌نویسان است، در اواخر سال ۱۳۹۹ در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت تا فعالان حوزه فناوری اطلاعات در تنگنا قرار بگیرند. این در حالی است که ایرانی‌ها با مکاتبه و درخواست‌های مکرر خواهان رفع تحریم از این پلتفرم‌ها شدند و یک مهندس ایرانی شاغل در گوگل، موضوع فایربیس را پیگیری کرد و مسئله حل شد. همچنین روز گذشته برای مدتی خبری در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شد که بیانگر هشدار ناامن‌بودن پلتفرم کتاب صوتی فیدیبو بود اما پیگیری‌ها و بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که فیدیبو بدون هیچ مشکلی از گوگل‌پلی دانلود و نصب می‌شود.

سپر ایمنی گوگل اخطاری برای برخی کاربران روبیکا ارسال کرد و پس از آن، روبیکا طی اطلاعیه‌ای درباره این موضوع توضیح داد و همچنین خواستار ارائه مستندات از سوی گوگل درباره این ادعا شد.

کاربرانی که قصد دانلود اپلیکیشن روبیکا را دارند پیامی با عنوان «به وسیله گوگل‌پروتکت مسدود شده» دریافت می‌کنند. در ادامه این پیام آمده است: «این اپلیکیشن سعی می‌کند که از داده‌های شخصی از جمله پیامک‌ها، عکس‌ها، صوت‌های ذخیره‌شده یا تاریخچه تماس‌های تلفنی شما جاسوسی کند.»

اگر چه کاربران می‌توانند روبیکا را از بخش install anyway دانلود کنند اما داخل پرانتز کلمه ناامن یا unsafe مشاهده می‌شود.

پس از این اتفاق، حالا نوبت روبیکا بود که طی بیانیه‌ای نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد. روبیکا در ابتدا تلاش کرد از یک مسیر سریع‌تر این مشکل را حل کند. به همین‌ خاطر در صفحه توییتر خود و با تگ‌کردن گوگل‌پلی نوشت: «گوگل‌پلی عزیز همان طور که در جریان هستید، روبیکا اخیرا آپدیت جدیدی نداشته و در سطح دسترسی اپ به گوشی، تغییری ایجاد نکرده است. در لایه دسترسی هم درخواست متفاوتی نسبت به قبل ایجاد نشده، پس لطفا مستنداتی که برای هشدار سپر ایمنی اعلام کرده‌اید را در اختیار ما قرار دهید.»

این در حالی است که ساعتی بعد این اپلیکیشن ایرانی طی بیانیه‌ای واکنش رسمی‌تری را منتشر کرد.

روبیکا در بیانیه خود آورده است: «از صبح روز ششم آبان‌ماه ١۴٠١، سپر ایمنی گوگل اخطاری برای برخی از کاربران روبیکا ارسال کرده‌ است. ما در تلاشیم از طریق ارتباط با گوگل‌پلی درباره جزئیات این اعلان اطلاعات بیشتری کسب کنیم. این اتفاق در حالی رخ داده است که روبیکا به‌تازگی آپدیت جدیدی منتشر نکرده‌ و دسترسی‌های پیشین خود را نیز تغییر نداده و این دسترسی‌ها هم کاملا متعارف و مشابه سایر پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی است.»

روبیکا در ادامه به انگیزه‌های سیاسی گوگل‌پلی برای چنین محدودیتی اشاره و یادآوری کرده است که «با توجه به اقبال گسترده کاربران به روبیکا که شاهد آن ارسال روزانه بیش از ۵۰۰ میلیون پیام یکتا توسط نزدیک به ۳۵ میلیون کاربر فعال در ماه اخیر از میان نزدیک به ۵۰ میلیون نصب فعال است، احتمال وجود انگیزه‌های سیاسی در این اقدام بیش از پیش تقویت می‌شود؛ هجمه‌ای که به‌تازگی توسط اپل و به بهانه تحریم‌های آمریکا علیه ایران اجرا شده بود.»

در بخش دیگری از این بیانیه می‌خوانیم: «مطابق آنچه در بیانیه قبلی روبیکا اعلام کردیم، از اعمال محدودیت به دلایل سیاسی و امنیتی برای دسترسی کاربران به سرویس‌های بین‌المللی حمایت نمی‌کنیم اما تلاش پلتفرم‌های بین‌المللی برای ایجاد محدودیت برای کاربران ایرانی را هم بر خلاف ادعاهایشان می‌دانیم.»

روبیکا در پایان این بیانیه تأکید کرده که در حال بررسی شرایط فنی است و پس از کسب اطلاعات بیشتر جزئیات جدید این اتفاق را اطلاع‌رسانی خواهد کرد.

همچنین برچسب google protect بر اپلیکیشنی که تلاش می‌شود به‌ عنوان جایگزین اینستاگرام و واتساپ از سوی متولیان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات معرفی شود، از دید مسئولان وزارت ارتباطات دور نماند و رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط‌ عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به این اتفاق واکنش نشان داد. محمداحسان خرامید در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، درباره این موضوع نوشت: «با توجه به جدول میزان دسترسی‌ها در اپ‌های مختلف، مشخص می‌شود مشکل گوگل‌پلی دسترسی و استاندارد اپ‌ها نیست، مشکل اصلی بر سر رقابت و انحصارشکنی است.»

این در حالی است که روز گذشته هم ادعایی مبنی بر برچسب هشدار امنیتی گوگل برای دانلود و نصب فیدیبو (پلتفرم کتاب صوتی) مطرح شد. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد که این موضوع صحت ندارد و اپلیکیشن فیدیبو از طریق گوگل پلی در دسترس و قابل دانلود و نصب است.

ندا برادران، مدیرعامل فیدیبو، هم اعلام کرده است که «خبر هشدار امنیتی گوگل‌پلی درخصوص ناامن‌بودن اپلیکیشن فیدیبو غیر واقعی است. اگر اپلیکیشن فیدیبو روی گوشی همراهتان نصب است، پیشنهاد می‌کنم با Play Protect این موضوع را چک کنید؛ هیچ هشداری مبنی بر بدافزاری این اپلیکیشن دریافت نمی‌کنید.»

بنابراین به‌ نظر می‌رسد اسکرین‌شاتی که گفته می‌شود مربوط به فیدیبو است، هشدار گوگل‌پلی درباره اپلیکیشن دیگری است که سهوی یا عمدی به فیدیبو نسبت داده شده است.

اکنون به‌ نظر می‌رسد که با نوعی جنگ پلتفرم‌ها روبه‌رو هستیم که قربانیان آن، کاربران ایرانی هستند. پس از اتفاقاتی که طی یکی - دو روز گذشته شاهد بودیم، حالا تجربه کاربران حاکی از فیلتر گوگل‌پلی، گوگل‌مپ و گوگل‌چت است. همچنین برخی دیگر از کاربران از اختلال گسترده در Gmail خبر می‌دهند و می‌گویند بدون وی‌پی‌ان امکان ارسال ایمیل برای آنها مقدور نیست.

فراموش نکنیم که چندی پیش هم گوگل از طریق شناسایی اکانت کاربران ایرانی اجازه دسترسی آنها به گوگل‌پلی و دانلود اپلیکیشن‌ها را به آنها نمی‌داد. در واقع اگر پیش از آن، گوگل‌پلی از طریق آی‌پی، کاربران ایرانی را شناسایی می‌کرد، این بار حتی اگر کاربران ایرانی از وی‌پی‌ان هم استفاده می‌کردند، نمی‌توانستند از گوگل پلی‌اپلیکیشن‌ها را دانلود کنند.

این در حالی بود که یک‌ بار دیگر، کاربران ایرانی با درخواست‌های مکرر از گوگل‌پلی خواستند که این مشکل را رفع کند. این بار هم یک مهندس ایرانی شاغل در گوگل، این درخواست‌ها را پیگیری کرد و مسئله حل شد.

بنابراین به‌ نظر می‌رسد در صورتی که روبیکا با مکاتبات رسمی، موضوع هشدار امنیتی گوگل را پیگیری کند، این چالش هم رفع خواهد شد.