در ایران هم چند سالی است که بعضی استارت‌آپ‌ها و فروشگاه‌های آنلاین در اقدامی عجیب دست به برگزاری کمپین‌های بلک فرایدی با وعده تخفیف‌های عجیب و غریب می‌زنند. این ماجرا به قدری حالا گسترده شده که علاوه بر فروشگاه‌های آنلاین، کسب‌وکارهای سنتی هم سراغ این ماجرا رفته‌اند. این در حالی است که زمان این جمعه سیاه در کشور ما با انبارگردانی میانه‌ای ندارد.

محمدحسین حمیدی، از افراد مشهور و منتورهای اکوسیستم استارت‌آپی کشور در این رابطه در توییتر خود نوشته است: آخر، Black Friday چه تناسبی با ما دارد؟ نزدیک پایان سال هستیم؟ فصل خرید است؟ عامه با انگلیسی مأنوس هستند؟ در جغرافیای اطراف ما ریشه دارد؟

امیرعلی صبور، مدیر مارکتینگ استارت‌آپ «باسلام» در رابطه با برگزاری بلک‌فرایدی در ‌ماه آذر به همشهری می‌گوید: ما خودمان هم در اکوسیستم نفهمیدیم این ماجرای بلک فرایدی چطور در کشور راه افتاد و گسترش پیدا کرد. یکی از استارت‌آپ‌هایی که اکنون شکست هم خورده چند سال قبل تلاش کرد این ماجرا را با تبلیغات و بیلبوردهای زیاد جا بیندازد. حتی در کشورهای دیگر هم این ماجرا مخالفانی دارد. این کمپین‌ها در آخر سال میلادی برگزار می‌شود و جمعه هم اصولا متفاوت با روزهای تعطیلی است که ما در ایران داریم. خالی کردن انبار و آماده شدن برای سال جدید مهم‌ترین عواملی هستند که کشورهای دیگر سراغ این ماجرا می‌روند. صبور درباره زمان برگزاری چنین حراج‌هایی هم می‌گوید: با همان منطق کشورهای با تقویم میلادی هم این مسئله در ایران کار نمی‌کند. اگر بخواهیم آن منطق را هم قبول داشته باشیم چنین کمپین‌های بازاریابی باید مثلا در بهمن برگزار شود که شرکت‌ها و تولیدکنندگان انبارها را خالی کنند و مشتریان هم با پول عیدی و پاداش پایان سال، خریدی داشته باشند.

شاید وقتی دیگر

این که در کشورهای با تقویم میلادی چنین حراجی اتفاق بیفتد، عجیب نیست. زیرا یک ‌ماه تا پایان سال باقی مانده و شرایط این روزها باعث می‌شود که مشتریان و فروشندگان نیازهای همدیگر را برآورده کنند. با این حال در ایران که قریب به ۴‌ ماه تا پایان سال زمان داریم، برگزاری این رویداد در این روزها به ۲ دلیل از منطق مستدلی پیروی نمی‌کند. اگرچه بعضی از کسب‌وکارها ماه پایانی سال را به‌عنوان انتهای سال مالی خود درنظر نمی‌گیرند، اما ماه‌های پایانی سال (اسفند یا بهمن) برای تولیدکننده یا فروشنده به‌عنوان معمول‌ترین زمان برای فروش کالاهای قدیمی، انبارگردانی و حسابرسی، پذیرفته شده است؛ بنابراین بدیهی است که فروشندگان حدود یک‌ماه مانده تا نوروز به این بازار فکر کنند. نکته دوم اینکه در ایران عیدی کارمندان و کارگران در بهترین حالت در بهمن‌ماه واریز می‌شود. حتی بسیاری از کارکنان در روزهای پایانی اسفند، عیدی خود را دریافت می‌کنند؛ بنابراین در زمانی که جیب مردم خالی است، گرته‌برداری از این رویداد نه به نفع کسب‌وکارها و نه به نفع مشتریان است. علاوه بر این بلک فرایدی در کشورهای دیگر به تخفیف‌های زیاد مشهور است، اما بررسی همشهری نشان می‌دهد که تخفیف‌های سایت‌های ایرانی بسیار ناچیز بوده و بیشتر یک شیوه مارکتینگ و نه یک حراج واقعی به‌حساب می‌آید.

هیاهو برای هیچ

صبور تأکید دارد به‌خاطر آن که منطق بلک فرایدی در ایران وجود ندارد، عملا تخفیف‌های مشاهده شده در ایران هم خیلی واقعی نیستند. به‌گفته او در کشورهای دیگر تخفیف‌های سنگینی روی برخی کالاها وجود دارد که برای فروشنده و مشتری مناسب است. بلک فرایدی در ایران برای کسب‌وکارها فرقی با روزهای دیگر ندارد. یکی ماجرا را شروع کرده و بقیه هم گفته‌اند چرا ما نرویم و این مسئله هر سال بیشتر شده است.

گشتی در فروشگاه‌های آنلاین خارجی هم نشان می‌دهد که تخفیف‌های آنها کاملا ملموس است، اما در داخلی‌ها این تخفیف‌ها یا بسیار ناچیز است که ارزش این هیاهو را ندارد یا اصولا قیمت جنسی بالا برده شده و بعد با اسم تخفیف بلک فرایدی برای جلب نظر مردم گذاشته شده است.

روز گذشته سایت چند فروشگاه آنلاین به‌خاطر بلک فرایدی دچار اختلال شد و حتی از دسترس خارج شد. مقایسه برخی کالاها نشان می‌دهد اجناس تخفیف دار این فروشگاه‌ها را بدون هیاهو می‌توان با همین قیمت حراج خورده در فروشگاه‌های دیگر نیز پیدا کرد.