بافت زیبا و دیدنی چهار باغ اصفهان | عظمت چهار باغ عباسی

در گوشه گوشه بافت قدیمی اصفهان می‌توان آثاری ارزشمند از تاریخ این شهر را یافت. خیابان چهارباغ عباسی که مانند شاهرگی از میان تعدادی از مهم‌ترین جاهای دیدنی اصفهان عبور می‌کند، یکی از آثار پراهمیت اصفهان است که شاید کمتر به‌طور مستقل به آن توجه شده باشد.

بافت خاص چهار باغ عباسی

یکی از مشهورترین چهارباغ‌های ایران و جاهای دیدنی اصفهان چهارباغ عباسی به شمار می‌رود، چهارباغی که هر چند امروزه از عظمت و شکوه آن چیز زیادی باقی نمانده است؛ در زمانی نه چندان دور مورد توجه هنردوستان ایرانی و جهانگردان سایر ملل قرار داشته است.

این چهارباغ در واقع مجموعه‌ای از چند چهارباغ است که نام یکی از آن‌ها را بر تمامی مجموعه نهاده‌اند و در اطراف یک خیابان اصلی بنا شده‌اند. با قدمتی که به دوره صفویه بازمی‌گردد، این خیابان تاریخی در دوره قاجار مورد بی‌مهری قرار گرفت؛ اما با هوشیاری اهالی شهر، از مرگ نجات یافت. امروزه این خیابان دوست‌داشتنی، یکی از معابر اصلی شهر محسوب می‌شود و میزبان بسیاری از جاذبه‌های اصفهان است.

چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا بعد از تعیین اصفهان به‌عنوان پایتخت در عصر شاه عباس اول و به دستور وی ساخته شدند. چهارباغ پایین به دستور رضاشاه پهلوی و با همان طرح چهارباغ صفوی ساخته شده است.

در گذشته جوی آبی از میان خیابان تا زاینده‌رود جریان داشته است و در محل تقاطع‌ها حوض‌هایی نیز ساخته بودند. در خیابان، مسیری خاص برای افراد سواره تعبیه شده بود و در دو طرف خیابان درختان چنار به موازات خیابان و در دو ردیف کاشته شده بودند.

در دوره‌ صفویه سراسر خیابان تا کنار رودخانه پوشیده از باغ‌های باشکوه بود که میان امرا برای ساخت عمارت تقسیم شده بودند. البته به عموم مردم نیز حق تفریح در باغ‌ها و استفاده از ثمرات آن‌ها را داده بودند. در سمت غرب خیابان، باغ‌های تخت، هشت‌گوشه و تاکستان قرار داشتند و در سمت شرق خیابان باغ‌های بلبل، توت و درویشان قرار داشتند. البته در حال حاضر غیر از باغ هشت‌گوشه (کاخ هشت بهشت) مابقی به‌طور کامل از بین رفته‌اند.

چهارباغ عباسی از سی‌وسه پل شروع می‌شود و به‌سمت شمال شهر امتداد می‌یابد. چهارباغ بالا نیز از سی‌وسه پل شروع می‌شود و به‌سمت جنوب شهر تا دروازه‌ شیراز ادامه دارد. در واقع این سی و سه پل است که خیابان اصلی چهارباغ بالا و چهارباغ عباسی را به یک‌دیگر مرتبط می‌کند. چهارباغ پایین نیز در امتداد چهارباغ عباسی به‌سمت شمال شهر ساخته شده است.

بهترین راه دسترسی به چهارباغ عباسی استفاده از وسایل نقلیه عمومی است. ایستگاه مترو میدان امام حسین در ابتدای خیابان چهارباغ عباسی از جانب شمال قرار دارد. همچنین ایستگاه اتوبوس میدان امام حسین گزینه خوبی برای دسترسی به این خیابان است. برای استفاده از خودروی شخصی، ترافیک منطقه را در ساعات شلوغی در نظر داشته باشید.

عدد چهار از گذشته‌های دور، عددی بسیار مقدس به‌خصوص برای ایرانیان بوده است. در آن زمان عمارت‌ها یا باغ‌ها به صورت چهار قسمتی در بهترین شکل خود ساخته می‌شدند. معماری چهارباغ عباسی هم از این قاعده مستثنی نبوده است.

شیوه ساخت چهارباغ عباسی بدین صورت بوده که باغ را به صورت یک خیابان اصلی طراحی می‌کردند و سپس امتداد (طول) باغ به خیابان‌های کوچکتر فرعی در چهار قسمت تقسیم می‌شده است.

از مشهورترین چهارباغ های ایران می توان چهارباغ عباسی اصفهان را نام برد، هر چند که امروزه تغییرات بسیاری از زمان ساخت داشته اما همچنان زیبایی خود را حفظ کرده است. قدمت این خیابان به دوران حکومت شاه عباس یکم می‌رسد و امروزه به سه بخش چهار باغ پایین، چهار باغ عباسی و چهار باغ بالا تقسیم می‌گردد. چهارباغ عباسی و چهارباغ بالا یادگار دوران سلطنت شاه عباس اول هستند، یعنی سال ۱۰۰۰ هجری قمری.

مابقی این خیابان در عصر رضاشاه پهلوی به آن اضافه شده است. چهارباغ پایین از امتداد چهارباغ عباسی شروع می‌شود تا شمال شهر می‌رسد. چهارباغ عباسی از یک سو از سی‌وسه پل شروع شده و تا حوالی دروازه دولت امتداد می یابد و چهارباغ بالا نیز از سی‌وسه پل شروع شده و تا دروازه شیراز (میدان آزادی) امتداد یافته است.

در گذشته از میان این خیابان یک جوی آب عبور می‌کرد که تا زاینده‌رود جریان داشت و در محل‌هایی حوضچه‌هایی هم ساخته شده بود. در زمان صفویه تمام طول خیابان تا حاشیه رودخانه را باغ‌های باشکوه و پرجلالی پر کرده بودند که برای ساخت عمارت، به بزرگان و امیران تعلق گرفته بود، ضمن اینکه مردم عادی هم اجازه و حق تفریح و خوش‌گذرانی در باغ‌ها و استفاده از محصولات آن‌ها را داشتند. امروزه نیز هنوز باغچه‌ها و گل‌های این خیابان نشان از سرسبزی آن زمان چهارباغ دارد.

اما در بین کل خیابان چهارباغ، خیابان چهارباغ عباسی لطف دیگری دارد، این خیابان یکی از زیباترین خیابان‌های اصفهان است و جزو آن دسته از دیدنی های اصفهان به شمار می‌رود که کمتر کسی در سفر به اصفهان از دیدن آن چشم‌پوشی می‌کند. تقریباً معروف‌ترین جاذبه های شهر را می‌توان در فاصله‌ی کمی از آن دید. این خیابان که تا چندی پیش محل عبور و مرور خودروها بود، امروزه با تصمیم شهرداری اصفهان سنگ‌فرش شد و به پیاده راهی زیبا و دل‌انگیز تبدیل شده است که قدم زدن در آن به خصوص در نیمه اول سال حس و حالی دلپذیر دارد؛ گویی در باغی سرسبز قدم می‌گذارید.