ماجرای «زلزله دماوند» چه بود؟

ماجرای «زلزله دماوند» چه بود؟زمین لرزه ظهر جمعه گذشته در دماوند که در فاصله کمتر از ۱۰ دقیقه، ۲ بار رخ داد، این احتمال را تقویت کرده بود که پایتخت با خطر زلزله‌های بزرگتر طی ساعات یا روزهای آینده مواجه است. یک روز بعد از وقوع دو زمین‌‌‌لرزه ۹/ ۳ ریشتری و ۵/ ۲ ریشتری در عمق ۱۰ و ۱۴ کیلومتری زمین در نزدیکی دماوند، نشان می‌‌‌دهد تا زمان تنظیم این گزارش (ساعت ۳ بعد‌‌‌از ظهر)، زمین‌‌‌لرزه دیگری در این منطقه به ثبت نرسیده است و این منطقه ۲۴ ساعت بعد از وقوع زمین‌‌‌لرزه دوم، در وضعیت سکون لرزه‌‌‌ای قرار گرفته است.

اولین زمین‌‌‌لرزه، روز جمعه، ۲۸ مردادماه، با بزرگی ۹/ ۳ ریشتر در عمق ۱۰ کیلومتری زمین، ساعت ۱۳ و ۴۸ دقیقه و ۳۱ ثانیه، در فاصله ۱۰ کیلومتری دماوند رخ داد. حدود یک‌‌‌ ساعت بعد یعنی در ساعت ۱۴ و ۴۲ دقیقه و ۲۷ ثانیه، زمین‌‌‌لرزه دیگری در مقیاس ۵/ ۲ ریشتر در همین منطقه به وقوع پیوست

تا ۲۴ ساعت بعد، یعنی در زمان تنظیم این گزارش، مرکز لرزه‌‌‌نگاری کشوری، وقوع زمین‌‌‌لرزه دیگری را در این محدوده به ثبت نرسانده است. «دنیای اقتصاد» در گزارشی که دیروز در همین صفحه منتشر کرد، به نقل از علی ‌‌‌بیت‌‌‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌‌‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، اعلام کرد: اگر روند لرزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمین در این نواحی را همین دو رخداد تلقی کنیم، می‌‌‌توان گفت زلزله اصلی همان زمین‌‌‌‌‌‌‌‌‌لرزه اول بوده و سپس پس‌‌‌‌‌‌‌‌‌لرزه کوچک‌‌‌تری رخ داده تا باقی‌مانده انرژی زمین نیز تخلیه شود. در عین حال برای اظهارنظر دقیق‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر مبنی بر اینکه آنچه رخ داده است، پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌لرزه بوده یا زلزله اصلی، لازم است رخدادهای چند ساعت آتی نیز دنبال و در ارزیابی نهایی لحاظ شود؛ کمااینکه نمی‌‌‌توان به طور قطع ادعا کرد با وقوع زلزله‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کوچک انرژی زمین به طور کامل تخلیه شده و دیگر زلزله بزرگ‌‌‌تری رخ نخواهد داد.

بررسی ها نشان می‌‌‌دهد، اگرچه در ۲۴ ساعت بعد از وقوع دومین زمین‌‌‌لرزه ظهر جمعه در دماوند، این منطقه در سکون و آرامش لرزه‌‌‌ای قرار داشته است اما، تجربه‌‌‌های قبلی وقوع زمین‌‌‌لرزه با مقیاس‌‌‌های مختلف در کشور نشان می‌‌‌دهد، این سکون ۲۴ ساعته و حتی بیشتر نمی‌‌‌تواند به معنای رفع کامل خطر وقوع زمین‌‌‌لرزه‌‌‌های بعدی در کانون زمین‌‌‌لرزه در ساعت‌‌‌ها و روزهای آتی باشد

بیت‌‌‌اللهی نیز دیروز با بیان این موضوع به ماجرای وقوع زلزله ویرانگر ۳/ ۷ ریشتری کرمانشاه در آبان ماه سال ۹۶ بعد از یک زمین‌لرزه ۴/ ۴ ریشتری، تنها به فاصله ۴۵ دقیقه اشاره کرد .

۲۱ آبان ماه ۹۶، زمین‌‌‌لرزه‌‌‌ای مهیب با بزرگی ۳/ ۷ ریشتر در ۱۱ کیلومتری بخش ازگله و ۳۲ کیلومتری شهر سرپل ذهاب در استان کرمانشاه، رخ داد که طی آن‌‌‌ صدها نفر کشته و هزاران نفر مجروح شدند. ۴۵ دقیقه قبل از وقوع این زمین‌‌‌لرزه، یک پیش‌‌‌لرزه ۴/ ۴ ریشتری رخ داده بود. با این حال، پس‌‌‌لرزه‌‌‌های زمین‌‌‌لرزه ۳/ ۷ ریشتری در مقیاس‌‌‌های مختلف تا مدت‌‌‌ها بعد در این منطقه ادامه داشت. حتی یک پس‌‌‌لرزه بیش از ۶ ریشتری در روزهای بعد در این منطقه اتفاق افتاد.

بنابراین در ارتباط با سکون لرزه‌‌‌ای ۲۴ساعته گسل منشأ وقوع زمین‌‌‌لرزه روز جمعه در حوالی دماوند، دو فرضیه وجود دارد. فرضیه اول آن است که زلزله اول یعنی زمین‌‌‌لرزه ۹/ ۳ ریشتری، زمین‌‌‌لرزه اصلی بوده و زلزله‌‌‌ای که به فاصله حدود یک ساعت بعد با بزرگای ۵/ ۲ ریشتر رخ داده است پس‌‌‌لرزه آن بوده است و این منطقه فعلا به حالت سکون لرزه‌‌‌ای درآمده است و در روزهای بعد به احتمال زیاد زلزله دیگری را شاهد نخواهیم بود.

فرضیه دوم آن است که احتمال وقوع زمین‌‌‌لرزه‌‌‌های دیگری در روزهای آینده وجود دارد و نمی‌‌‌توان این سکون لرزه‌‌‌ای ۲۴ساعته را برای ساعت‌‌‌ها و روزهای بعد نیز به طور قطعی پیش‌بینی کرد.

ضمن آنکه منشأ وقوع این زمین‌‌‌لرزه یکی از مهم‌ترین گسل‌‌‌های فعال تهران با توان لرزه‌‌‌زایی قابل توجه یعنی گسل مشاء بوده است که در هر زمان و هر لحظه امکان وقوع زمین‌‌‌لرزه و تخلیه انرژی زمین از طریق آن وجود دارد. بیت‌‌‌اللهی دیروز در این باره به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: گسل مشاء یکی از گسل‌‌‌‌‌‌‌‌‌های لرزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌زای کشور است که اتفاقا از دره‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای به همین نام عبور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که به واسطه ویلاسازی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و تغییرکاربری‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گسترده به یکی از کانون‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جمعیتی در اطراف تهران تبدیل شده است.

 به گفته وی، کانون این زلزله از شهر رودهن که یکی دیگر از مراکز جمعیتی اطراف گسل مشاء است ۱۳ کیلومتر و از آبعلی نیز ۷کیلومتر فاصله داشته ؛ بنابراین به این محدوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جمعیتی نیز نزدیک بوده است. در سال‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گذشته نیز زلزله‌‌‌‌‌‌‌‌‌های متعددی در این نواحی از اطراف تهران به ثبت رسیده است.