گوگل چینی یا روسی به ایران می‌آید؟

با محدودیت در اینترنت بین الملل احتمال جایگزینی گوگل با جستجوگرهای دیگر از جمله جستجوگرهای کشورهایی همچون روسیه و چین، در غیاب جستجوگرهای داخلی مطرح می شود. در میان هیاهوی به راه افتاده برای جایگرین احتمالی گوگل، در نهایت تنها اقبال مردم است که روشن می‌کند کدام جستجوگر بخت فعالیت در بازار ایران را دارد.

«گوگل» معروف‌ترین و پر اقبال‌ترین موتور جستجوگر در بین ایرانی‌ها است که، محبوبیت آن بی‌دلیل هم نیست. گوگل جستجوگر کاربردی با پشتوانه قوی فنی است که سطح رضایتمندی کاربران از آن نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان بالا است.

این جستجوگر محبوب این روز‌ها در ایران به دلیل اعمال محدودیت اینترنت بین‌الملل با اختلال رو به رو شده است. ادامه اختلال در گوگل و آینده مبهم آن موجب شده زمزمه‌های از جایگزینی آن با دیگر جستجوگر‌ها مشابه به گوش برسد.

در بین کشور‌ها، روسیه و چین در حوزه فناوری در سطح مطلوب و گا‌هاً بالای جهانی قرار دارند، از این رو در میان کارشناسان، احتمال جایگزینی گوگل با جستجوگر روسی و چینی قوت گرفته است.

استفاده از جستجوگر روسی به جای گوگل آمریکایی، پیش از این در دوره دولت روحانی مطرح و با امضای توافقنامه همکاری در زمینه امنیت سایبری و فناوری اطلاعات و ارتباطات، فی ما بین سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و جواد ظریف همتای ایرانی به اجرا نزدیک شد. این توافقنامه شامل همکاری امنیت سایبری، انتقال فناوری، آموزش ترکیبی و هماهنگی در مجامع چندجانبه مانند سازمان ملل متحد بود.

چندی پیش در دولت سیزدهم نیز ابراهیم رئیسی، لایحه موافقتنامه همکاری در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت ایران و روسیه به مجلس فرستاد و پس از آن عیسی زارع‌پور برای همکاری فعالیت پلتفرم‌های ایرانی و روسی به این کشور سفر کرد.

در حال حاضر یاندکس پر قدرت‌ترین جستجوگر روسی است که شایعه جایگزینی آن در ایران بیش از همه به گوش می‌رسد. البته ‌یاندکس جستجوگر خوشنامی نیست و با افتادن کنترل‌ یاندکس به دست دولت روسیه، بدبینی زیادی در بین کاربران فضای مجازی نسبت به این جست‌وجوگر ایجاد شده است، چراکه پس از جنگ روسیه و اوکراین در باور جهانی از این جستجوگر به عنوان ابزاری در خدمت دولت روسیه نام برده می‌شود.

اما یاندکس تنها کاندید احتمالی جایگزین گوگل نیست و موتور جستجوگر چینی «بایدو» می‌تواند گزینه دیگر باشد. این احتمال از آنجا نشات می‌گیرد که پیش از لایحه موافقتنامه همکاری در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت ایران و روسیه و اقدامات وزیر ارتباطات دولت سیزدهم برای توسعه همکاری‌های فناوری با روس‌ها، در دولت قبل در متن قرارداد ۲۵ساله ایران و چین به همکاری در حوز فناوری تأکید شده بود.

نسخه اصلی این قرارداد در دسترس نیست اما، در نسخه‌ای غیر رسمی که مدتی پیش در خبرگزاری‌های کشور انتشار یافت، در بند «د» از ضمایم شماره ۲ این قرارداد ۲۵ساله بخشی به اسم همکاری در زمینه فناوری و ارتباطات و رادیو وجود دارد که در آن به موارد متعددی در این زمینه اشاره شده است. یکی از بخش‌ها در این قرارداد مربوط به خدمات اساسی شامل: موتور‌های جستجوگر، پست الکترونیک و پیام‌رسان‌های اجتماعی است، به عبارت دیگر، قبل از روس‌ها چینی‌ها در صف همکاری در حوزه موتور‌های جست‌وجوگر قرار گرفته بودند.

جستجوگرهای ایرانی فراموش شده اند؟

نکته‌ای قابل توجه در هیاهوی یافتن جانشین برای گوگل، توجه کمتر به جستجوگرهای ایرانی است. شاید دلیل کمتر پرداختن به این جستجوگرهای ایرانی و اینکه بر خلاف شبکه های اجتماعی داخلی، مدعی نیز در بین آن‌ها وجود ندارد، تجربه‌ شکست غیر قابل انکار آن‌ها، به رغم صرف هزینه فراوان باشد.

از جمله این جستجوگر ها می‌توان به «پارسی‌جو» اشاره کرد که در سال ۱۳۸۷ تکمیل شد و نسخه اول آن در سال ۱۳۸۹ به دست کاربران رسید. این موتور جستجو تا نسخه پنجم با ادعای نمایه‌سازی بیش از یک و نیم میلیارد صفحه پیش رفت اما، از ابتدای مرداد ۱۴۰۱ دیگر در دسترس نیست.

موتور جستجوی دیگر «یوز» بود که، در اواخر سال ۱۳۸۸ با حمایت وزارت ارتباطات وقت آغاز و در بهمن ۱۳۹۳ افتتاح شد و در نهایت از خرداد ۱۴۰۰ آن هم از دسترس خارج شد.

تنها موتور جست و جوی که در حال حاضر کم و بیش فعال است، موتور جست و جوی «ذره‌بین» است. 

بر اساس این گزارش؛ در میان هیاهوی به راه افتاده برای جایگرین احتمالی گوگل، در نهایت تنها اقبال مردم است که روشن می‌کند کدام جست‌و جوگر بخت فعالیت در بازار ایران را دارد، ولا غیر.