دریاچه تهران خشک می شود؟ / انتقال حقابه‌ چیتگر

کم آبی چند ساله تهران، تبخیر آب و عدم تأمین حق آبه دریاچه چیتگر باعث شده بحران خشکی بیخ گوش این دریاچه قرار بگیرد و در پی این اتفاق با ورود اعضای شورای اسلامی شهر تهران و هشدارهای آنها برای تأمین این حق آبه؛ شهرداری تهران عزم خود را برای احقاق حق آبه این دریاچه جزم کرده است.

به گزارش عرشه آنلاین، دریاچه شهدای خلیج فارس؛ دریاچه‌ای مصنوعی با مساحت تقریبی ۱۳۰ هکتار که در غرب تهران و منطقهٔ ۲۲ شهرداری و شمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته است.

کم شنیده نمی شود اخباری از مشکل حق آبه تالاب های مختلف کشور مشکلی که هورالعظیم و گاوخونی با آن دست و پنجه نرم می کنند. در حقیقت موضوع حق آبه در کشور آنقدر جا نیفتاده و مهجور است که در حفظ دریاچه مصنوعی هم با معضل مواجه شده ایم. چندی پیش اخبار روند خشک شدن دریاچه آزادی منتشر شد؛ دریاچه‌ای که قهرمانان برخی رشته‌های ورزشی مانند قایقرانی در آن تمرین می‌کنند. این اواخر نیز به قدری تراز آبی آن کاهش یافته بود که با وساطت و رایزنی دو وزیر کابینه مشکل تا حدی رفع و رجوع گردید و حال صحبت از خطر در کمین دریاچه شهدای خلیج فارس است.

انتقال حقابه‌ دریاچه شهدای خلیج فارس آغاز شد

ایسنا نوشت پس از ۱۷ ماه پیگیری کارگروه فنی آبگیری دریاچه شهدای خلیج فارس نفس تازه در کالبد دریاچه چیتگر دمیده شد و انتقال حقابه‌ دریاچه شهدای خلیج فارس آغاز شد.

 بعد از افتتاح دریاچه چیتگر در سال ۱۳۹۲، مقرر بود که سالانه ۲ میلیون متر مکعب آب، از رودخانه کن، بعد از تصفیه به دریاچه منتقل شود که در سال ۱۴۰۱ این امر محقق نشد و سطح آب دریاچه به میزان قابل توجهی کاهش یافت. از مهمترین دلایل عدم آبگیری دریاچه در سال گذشته می‌توان به کاهش نزولات جوی و همچنین همکاری شرکت متولی دریاچه با مجموعه وزارت نیرو در راستای استفاده از تجهیزات و خطوط انتقال آب دریاچه برای تأمین بخشی از آب شرب شهر تهران اشاره کرد.

به منظور پیشگیری از وقوع بحران زیست محیطی در اکوسیستم پویای دریاچه، در سال ۱۴۰۱، کارگروهی متشکل از شرکت‌های تأمین و تصفیه و آب منطقه‌ای، شهرداری تهران، کمیسیون‌های تخصصی شورای شهر و متولی بهره‌برداری دریاچه شهدای خلیج‌فارس تشکیل و ضمن بررسی راهکارهای فنی در خصوص تأمین حقابه‌ شرب شهری، تعاملات لازم برای احقاق حقابه‌ دریاچه شهدای خلیج فارس نیز صورت گرفت.

نهایتا در بهمن‌ماه ۱۴۰۲، تلاش بی‌وقفه‌ کارشناسان و مدیران فنی دریاچه به ثمر نشست و کارگروه فنی آبگیری دریاچه شهدای خلیج فارس موفق به شروع عملیات آبگیری دریاچه شد. کارشناسان فنی امید دارند که با توجه به نزولات آسمانی، کسری ۳ میلیون متر مکعبی آب دریاچه شهدای خلیج فارس در مدت زمان مقرر بر طرف شود.

بر اساس گزارش روابط‌عمومی شرکت تهران‌گشت (وابسته به سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران)، متولی مدیریت و بهره‌برداری دریاچه شهدای خلیج فارس، بعد از ۱۷‌ماه پیگیری مداوم و تشکیل جلسات متعدد در سطوح عالی، انتقال حقابه‌ دریاچه شهدای خلیج فارس آغاز شد.

پیش‌بینی بحرانی شدن دریاچه چیتگر

از همان ابتدای بهره برداری دریاچه خلیج فارس موافقان و منتقدانی وجود داشتند به شکلی که برخی از اعضای شورای شهر چهارم این پروژه را تنها به نفع بساز و بفروش‌های اطراف این دریاچه می‌دانستند و پیش‌بینی می‌کردند با بحران کم‌آبی تهران این دریاچه در آینده به یکی از نقاط بحرانی تهران تبدیل خواهد شد و تاکید می کردند: از حجم آب ۸ میلیون مترمکعبی این دریاچه سالانه ۲ میلیون متر مکعب بخار می شود و با کمبود فراوان آب در تهران، این میزان تبخیر آب را نمی توان جبران کرد؛ اما مدافعان این پروژه بر جذابیت‌های گردشگری آن تأکید داشتند.

در همین راستا سوده نجفی عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در یکی از جلسات  علنی شورا نسبت به کمبود آب در دریاچه چیتگر و لزوم اختصاص حق آبه دریاچه از رودخانه کن تذکر می‌دهد و  با اشاره به بازدید خود از دریاچه شهدای خلیج فارس یا همان چیتگر با هدف بررسی کاهش سطح آب، موضوع عدم اختصاص حق آبه دریاچه از رودخانه کن را یادآور می‌شود.

وی می‌گوید: کمبود آب دریاچه قابل توجه شده است. ادامه این روند آسیب زا خواهد بود و از آب منطقه‌ای می‌خواهیم که برای تأمین حق‌آبه دریاچه همکاری کند. لذا با پیگیری‌های ویژه و مطرح کردن شرایط در کمیسیون و تعامل معاونت خدمات شهری شهرداری باید هر چه سریعتر حق آبه دریاچه اختصاص یابد.

حسین نظری، معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران نیز که در بازدید عضو شورای شهر تهران حضور داشت، ضمن ارائه‌ گزارشی از همکاری‌ها و تعاملات صورت گرفته با شرکت آب منطقه‌ای برای حل مشکل کم آبی دریاچه، عنوان می‌کند: آبگیری به‌ موقع دریاچه شهدای خلیج فارس در زمان مقرر، دغدغه‌ شهردار تهران است و عزم شهرداری بر احقاق حق آبه‌ دریاچه شهدای خلیج فارس بوده است.

محسن صالحی، مدیرعامل شرکت نوسازی و عمران چیتگر در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه در مدیریت شهری، مجموعه‌۲۵۰ هکتاری دریاچه شهدای خلیج فارس، به مثابه یک موجود زنده و دارای اکوسیستمی ویژه شناخته می‌شود، اظهار می‌کند: نگهداشت و توسعه فضای سبز، کنترل کیفیت آب ورودی به دریاچه، حفاظت و حراست از اموال شهر، معرفی و آشنایی گردشگران با گونه های پرندگان و آبزیان، نظارت بر استاندارد لوازم شهربازی، ارتقای خدمات‌رسانی در نظافت پهنه های آبی و خشکی، نمازخانه، آبخوری ها، سرویس‌های بهداشتی، کنترل ترمیم مداوم مسیر دوچرخه سواری و مسیر پیاده روی شهروندان و ... تنها بخش کوچکی از وظایف مدیریت مجموعه دریاچه شهدای خلیج فارس است که با گروهی از کارشناسان متخصص و با سابقه شهری، در حال انجام آن هستیم.

وی ادامه می‌دهد: بخش عمده‌ای از وظایف مدیریتی شرکت، معطوف به تعاملات فی‌مابین مجموعه‌های شهری و سایر ارگان‌های خدمات‌رسانی و عمرانی است و به عنوان مثال، در طرح جامع دریاچه، پیش‌بینی شده است که بعد از آبگیری کامل دریاچه در زمان افتتاحیه، هر ساله به میزان ۲ میلیون متر مکعب از رودخانه کن، حق آبه به دریاچه اختصاص یابد.

صالحی گنجایش مخزن اصلی دریاچه را ۷ میلیون مترمکعب عنوان و در توضیح بیشتر می‌گوید: در فصول گرم به دلیل تبخیر آب، نیاز است که سالانه ۲ میلیون متر مکعب آب، از رودخانه کن، بعد از گذر از مسیر ۷ کیلومتری و تصفیه در تصفیه‌خانه دریاچه، وارد دریاچه شود تا تراز آب در سطح استاندارد باقی بماند. اما بنا به دلایلی این مهم از سال ۱۴۰۱ محقق نشد و سطح آب دریاچه به مقدار قابل ملاحظه‌ای پایین آمده که این موضوع بسیار نگران‌کننده است.

مدیرعامل شرکت نوسازی و عمران چیتگر می افزاید: با توجه به تحلیل اثرات پایین آمدن سطح آب دریاچه بر محیط زیست و تبعات احتمالی آن بر شهر و شهروندان، با هماهنگی و حمایت اعضای شورای اسلامی شهر تهران، تدابیر شهردار تهران و همکاری مدیران ارشد شهری، بالاخص معاون خدمات شهری شهرداری تهران در صدد هستیم که به امید خدا امسال با تعامل سازنده با وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای، نسبت به تحقق حق آبه‌ مقرر سالانه دریاچه و رفع دغدغه‌ به حق شهروندان و ساکنین محله‌های اطراف دریاچه اقدام کنیم. آمار و ارقام، نشان دهنده رشد محدوده شهری بعد از افتتاح دریاچه است و پر بیراه نیست اگر بگوییم که رشد سریع منطقه‌ ۲۲ شهر تهران، مدیون وجود دریاچه است.

اختصاص حق آبه‌ به دریاچه، ادای حق شهر و شهروندان است

وی‌ با تأکید بر اینکه اختصاص حق آبه‌ به دریاچه، ادای حق شهر و شهروندان است و باید در زمان مناسب این مهم به اجرا درآید، می‌گوید: در حال حاضر چند گونه ماهی، لاک‌پشت و میگو، قسمتی از چرخه‌ اکوسیستم طبیعی دریاچه را شکل می‌دهند که هر ساله با فرا رسیدن فصل مهاجرت، از اوایل آذرماه تا انتهای اسفند، پذیرای گله‌های پرشمار پرندگان مهاجر از جمله کاکایی‌ها، قره غازها و اردک‌ها هستیم که کاهش آب دریاچه، مطمئنا بر کیفیت زندگی آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود.

صالحی با بیان اینکه مجموعه فرهنگی گردشگری دریاچه شهدای خلیج فارس به عنوان دارایی استراتژیک پایتخت به شمار می‌آید و شهروندان عزیز تهرانی و گردشگران گرانقدر، در این دارایی سهیم هستند، ادامه می‌دهد: دریاچه شهدای خلیج فارس از ابتدای بهره‌برداری با هدف ترویج گردشگری ارزان قیمت و با تمرکز بر گسترش گردشگری خانوادگی به عنوان یکی از مجموعه‌های گردشگرپذیر شهر تهران در بین شهروندان و گردشگران شناخته شده و اگر بنا بر هر دلیلی معضل کم آبی گریبانگیر این مجموعه گردشگری شود، تبعات زیست محیطی و شهری آن می‌تواند تاثیر نامطلوبی بر اقتصاد گردشگری شهر وارد آورد.

یکی از راهکارهای حل مشکل کم آبی دریاچه چیتگر جاری شدن آب از رودخانه کن است و در همین ایام ابتدایی آذر ماه است که آب در بستر رودخانه کن جاری خواهد شد؛ لذا زمان آن رسیده است که شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای برای فراهم کردن شرایط آبگیری به دنبال برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات و موانع اداری و فنی این فرایند باشند. پیش بینی می شود امسال دریاچه برای زنده ماندن ۲.۵ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد و با توجه به ظرفیت خطوط انتقال و تصفیه‌خانه دریاچه ضروری است هر چه سریع‌تر تمهیدات این کار فراهم شود.