ماجرای عجیب تجارت چمدانی طلای سرخ ایرانی

بسیاری از کارشناسان براین باورند که موانع و مشکلات متعدد سد راه صادرات منجر به تجارت چمدانی و قاچاق زعفران به آن سوی مرزها شده است.

زعفران ایران، یکی از محصولات منحصر به فرد است که قدمت آن به ۳ هزار سال پیش باز می‌گردد و تنها بدلیل برخی مشکلات و شرایط بازارهای صادراتی همچنان به نام و کام دیگر کشورها به فروش می رسد.

چندی پیش محمدعلی، معاون امور باغبانی وزارت جهاد گفت: در شرایطی که ۹۲ درصد تولید زعفران در اختیار کشور ایران است، اما سهم‌ ما از بازار ۸ میلیارد دلاری کمتر از ۲۰۰ میلیون دلار است.

با وجود سهم‌ناچیز ما از بازار صادراتی زعفران که هریک از فعالان این صنعت دلایلی همچون تحریم، مشکلات بازگشت ارز، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، خام فروشی و نبود برند مناسب را مطرح می کنند. ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی، بسته سیاستی حمایت از زعفران را ابلاغ کرده است که اجرای آن می تواند نقش جدی در حضور ما در بازارهای هدف داشته باشد.

بنابر آمار تجارت چمدانی زعفران در ایران حدود ۲ درصد از ارزش کل کالای صادراتی را تشکیل می دهد که این موضوع در کنار قاچاق زعفران به آن سوی مرزها به دلیل حجم‌کم و حمل آسان این‌محصول استراتژیک می تواند ضربه جدی به تولید وارد کند که توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و اجرای سیاست حمایتی زعفران می تواند مانع این امر شود.

صدرالدین نیاورانی، نایب رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: زعفران یکی از محصولات اصلی صادرات است که بدلیل بسته بندی نامناسب صادراتی حرفی برای گفتن در بازارهای هدف نداریم.

به گفته او، علی رغم آنکه زعفران محصولی است که از لحاظ قیمت سطح بالایی دارد، امکان صادرات آن بدون ال سی در حجم بالا وجود ندارد که در نهایت به سبب تحریم جلوی صادرات گرفته شده است.

نیاورانی ادامه داد: نبود بسته بندی مناسب صادراتی، مشکلات تحریم و عدم تبلیغات خارجی در نمایشگاه های بین المللی موجب شده که بزرگترین تولیدکننده، نقش چندانی در بازارهای هدف نداشته باشد.

صادرات و تجارت چمدانی و قاچاق زعفران، طلای سرخ ایرانی

نایب رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با اشاره به تجارت چمدانی زعفران گفت: در ۶ ماهه اخیر نوسانات شدید قیمت ارز در بازار را تجربه کردیم که در نهایت صادرات چمدانی و قاچاق زعفران بدلیل حمل آسان، بازار را به‌هم می‌ریزد.

علی حسینی، عضو شورای ملی زعفران گفت: گرچه ۸۰ تا ۸۵ درصد زعفران دنیا توسط ایران تامین می شود، اما در بازارگردانی دنیا سهم چندانی نداریم که این موضوع به عدم برنامه ریزی مدون و فراهم شدن زیرساخت ها مربوط می شود.

به گفته او، با توجه به آنکه بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شویم، بنابراین اگر خواهان این موضوع بودیم که بازار زعفران در اختیار ما باشد، از ۲۰ سال قبل برای این موضوع باید برنامه ریزی می کردیم.

حسینی ادامه داد: باوجودتوسعه کشت زعفران از سوی رقبا و رقابت سرسخت در بازارهای دنیا، حفظ بازارهای دنیا نیازمند مدیریت و برنامه ریزی مدون است.

عضو شورای ملی زعفران با انتقاد از خام‌فروشی زعفران گفت: اگر روی صنایع تبدیلی زعفران کار شود، دیگر دغدغه رقابت در بازارهای جهانی را نداریم، لذا تا قبل از آنکه دیر شود، باید دست از خام فروشی زعفران برداریم.

به گفته او، توسعه بازار به معنای واقعی را جدی نگرفتیم چراکه بنابرآمار ۵ کشوری که بیشترین واردات زعفران از ما را دارند، خود مصرف چندانی ندارند که این امر بیانگر صادرات مجدد محصول به اسم خود به دیگر کشورهاست. به عنوان مثال سالانه ۶۰ تن زعفران به امارات صادر می شود که با احتساب جمعیت و مصرف، ۹۰ تا ۹۵ درصد زعفران تولیدی از این کشور مجدد صادر شود.

حسینی با اشاره به اینکه صادرات چمدانی بیانگر قاچاق زعفران است،گفت: معضل صادرات چمدانی مربوط به کنترل های مرزی است که دولت و دستگاه های نظارتی باید نظارت خود در این بخش را افزایش دهند.

عضو شورای ملی زعفران گفت: ۱۰ سال پیش طرح شناسنامه دار کردن مزارع زعفران را بصورت پایلوت اجرا کردیم که متاسفانه این طرح به فراموشی سپرده شد، درحالیکه با اجرای آن به سبب آمار دقیق از مزارع، تولید و صادرات  امکان توسعه در بازارهای زعفران را داشتیم.

غلامرضا میری، نایب رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران گفت: ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران در دنیا، سالانه بیش از ۲۰۰ تن زعفران صادر می کند.

به گفته او، با وجود برخی محدودیت ها و مشکلات همچون ورود ارز به کشور و شرایط تحریم امکان مدیریت بازارهای هدف وجود ندارد. هرچند تلاش می کنیم به تمام کشورها، صادرات زعفران داشته باشیم.

میری ادامه داد: با رفع موانع صادراتی همچون مشکلات بازگشت ارز به سامانه نیما در تلاشیم که رکورد صادرات زعفران تا پایان سال را به ۳۲۵ تن برسانیم.

نایب رئیس شورای ملی زعفران با اشاره به دلایل تجارت چمدانی زعفران گفت: گرچه برخی کارشناسان یکی از علل تجارت چمدانی زعفران را نبود بسته بندی مناسب مطرح می کنند، اما بارها اعلام کرده ایم که بسته بندی شرکت های ایرانی قابل قیاس با شرکت های خارجی نیست به طوریکه بر مبنای سلیقه مشتریان، به بازارهای خارجی بسته بندی می کنیم.

او گفت: برندسازی از جمله چالش های تجارت چمدانی زعفران و صادرات مجدد به دیگر کشورهاست که با این وجود باید تمهیداتی اتخاذ شود که محصول ما با برند اروپایی برابری کند که این موضوع در اختیار واحدهای بسته بندی نیست.

با وجود اینکه ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شود که قدمت تولید این محصول به سال ها پیش باز می‌گردد، اما موانع و مشکلات سد راه صادرات این محصول از سرخی روز افزون آن کاسته است چراکه این محصول از طریق قاچاق، تجارت چمدانی یا صادرات مجدد توسط ۵ مشتری عمده زعفران ایرانی در بازارهای دنیا به نام‌های دیگر عرضه می‌شود؛ انتظار می رود متولیان امر با اتخاذ تدابیر مناسب، سهم زعفران ایران در بازارهای دنیا را افزایش دهند.