علائم گوارشی که نباید نادیده بگیرید

همه افراد گاهی دچار مشکلات معده می‌شوند و اغلب ناراحتی‌های گوارشی چیزی نیستند که خطری داشته باشند و ایجاد نگرانی کنند؛ اما پزشکان می‌گویند چند علامت گوارشی وجود دارد که نباید آنها را نادیده بگیرید زیرا می‌توانند نشان‌دهنده مشکلی جدی‌تر باشند.

اسهال می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد، از یک آلرژی غذایی گرفته تا یک عفونت باکتریایی. مطالعات نشان می‌دهند تقریباً نیمی از مبتلایان به کووید ۱۹ دارای علائم گوارشی هستند و حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از نیز فقط علائم گوارشی این بیماری را دارند. اسهال طولانی‌مدت می‌تواند علامتی از یک عفونت دیگر یا یک عارضه پنهان مثل کولیت زخمی روده یا سندرم روده تحریک‌پذیر باشد.

خون در مدفوع

دیدن خون در مدفوع چه قرمز باشد و چه سیاه به‌هرحال ترس‌برانگیز است. خوشبختانه این علامت معمولاً ناشی از مشکل خطرناکی نیست. شایع‌ترین دلایل خون در مدفوع شامل هموروئید و فیستول‌های مقعد می‌شود. اما خون در مدفوع می‌تواند یکی از علامت‌های اولیه سرطان کولون هم باشد، خصوصاً اگر همراه با تغییراتی در الگوی دفع یا تغییر شکل مدفوع باشد.

ازآنجایی‌که سرطان کولون در میان افراد بالای ۵۰ سال شایع‌تر است، لازم است این افراد بدون تأخیر به پزشک مراجعه کنند. دیگر علت‌های دیدن خون در مدفوع شامل پولیپ روده، بیماری التهابی روده، کولیت و دیورتیکولیت می‌شوند.

سوزش معده در میان افراد سنین بالا متداول است و اغلب با داروهای بدون نسخه کنترل می‌شود. اما اگر سوزش معده به‌مرور بدتر شده و مکرر باشد و یا به داروهای معمول جواب ندهد پس به‌احتمال زیاد پای بیماری ریفلاکس در میان است

گرفتگی‌های شدید بعد از غذاخوردن

گرفتگی‌های شدید شکم بعد از خوردن غذا می‌تواند علامتی از انسداد روده باشد که یک عارضه خطرناک بوده و نیاز به اقدام درمانی فوری دارد. گرفتگی شکم بعد از غذاخوردن می‌تواند یک علامت از سندرم روده تحریک‌پذیر نیز باشد که یک اختلال مزمن گوارشی بوده و از زمان پاندمی کرونا بیشتر هم شده است. ممکن است دلیل این ارتباط تغییراتی باشد که ویروس کرونا در میکروبیوم روده یا مخاط سیستم روده‌ها ایجاد می‌کند. شاید هم افزایش سندرم روده تحریک‌پذیر به دلیل استرس و اضطراب‌های زیادی باشد که پاندمی کرونا در افراد ایجاد کرده است. دیگر علائم سندرم روده تحریک‌پذیر شامل شکم‌درد، نفخ، گاستریت، اسهال یا یبوست می‌شوند.

مشکل در بلع

اگر احساس می‌کنید غذایی که قورت می‌دهید در گلویتان گیر می‌کند یا طی پایین‌رفتن درد ایجاد می‌کند این می‌تواند نشانهٔ عارضه جدی دیگری باشد. بزرگ‌ترین نگرانی که وجود دارد سرطان مری است. سرطان مری بیشتر در افراد بالای ۵۵ سال شایع بوده و احتمال آن در مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان است.

دیگر مواردی که می‌توانند احساس درد حین قورت‌دادن ایجاد کنند شامل عفونت، زخم معده، بافت زخم یا اسکار (که در صورت ریفلاکس مزمن به وجود آمده) می‌شود. همچنین تعداد زیادی از افراد دچار ازوفاژیت ائوزینوفیلیک هستند که یک بیماری التهابی آلرژیک مزمن بوده و علت اصلی خیلی از مشکلات بلع محسوب می‌شود. برای تشخیص علت مشکلی که دارید، پزشک متخصص آندوسکوپی انجام می‌دهد.

کاهش وزن بی‌دلیل (خصوصاً اگر با شکم‌درد همراه باشد)

کاهش وزن بی‌دلیل زمانی است که شما بدون اینکه تغییری در رژیم غذایی یا ورزشی‌تان بدهید، وزن کم کنید و این می‌تواند نشانهٔ خیلی از بیماری‌های جدی مثل سرطان باشد. بیشتر افراد با بالارفتن سن وزن اضافه می‌کنند؛ زیرا سرعت متابولیسمشان کم می‌شود. اگر بدون اینکه تلاشی برای کاهش وزن انجام دهید وزن کم کرده‌اید پس این علامت را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.

هرچند چنین کاهش وزنی می‌تواند علامت برخی از سرطان‌ها باشد؛ اما مطالعات دریافته‌اند در افراد بالای ۶۵ سال، این علامت می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد، مانند زخم‌های گوارشی، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده یا پرکاری تیروئید.

یبوست مزمن یا طولانی (خصوصاً اگر با درد همراه باشد)

تقریباً همه افراد گاهی دچار یبوست می‌شوند و تحقیقات نشان می‌دهند یبوست در میان سنین بالاتر شایع‌تر است. یبوست معمولاً یعنی اینکه شکم شما کمتر از سه بار در هفته کار کند. شاید مشکل بزرگی به نظر نرسد؛ اما اگر یبوست درمان نشود، به‌مرورزمان، مدفوع‌های جمع شده در روده بزرگ می‌توانند آن‌قدر بزرگ و سفت شوند که دیگر بدنتان نتواند آنها را دفع کند و این اتفاق دردناک و حتی کشنده می‌تواند باشد. اگر یبوستتان بیشتر از هفت روز طول کشید به پزشک مراجعه کنید.

یبوست می‌تواند ناشی از عوامل زیادی باشد، از جمله برخی از داروها، رژیم غذایی کم فیبر و عوارضی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، مشکلات تیروئید، دیابت یا در مواردی نادر سرطان کولورکتال.

درد ناگهانی و شدید شکم

درد شدید شکم که خوب نمی‌شود می‌تواند نشانهٔ آپاندیسیت حاد (در سمت راست و پایین شکم)، دیورتیکولیت یا یک عفونت جدی باشد. گرفتگی‌های عضله یا دیگر مشکلات هم می‌توانند خود را به‌صورت شکم‌درد شدید نشان دهند. اگر ورزشکار هستید و درد تند و تیزی در شکم دارید که فقط یک ثانیه ظاهر می‌شود پس به‌احتمال زیاد عضله‌ای را زیاد کشیده‌اید. اگر شکم‌درد ناشی از مشکل خطرناکی باشد معمولاً بدتر می‌شود، نه اینکه خوب شود.

سوزش معده مکرر و شدید

بیماری ریفلاکس درصورتی‌که تحت مداوا قرار نگیرد می‌تواند منجر به عوارضی مثل پارگی یا باریک شدن مری یا عارضه‌ای پیش‌سرطانی به نام مری بارت شود. در مواردی نادر، سوزش معده شدید می‌تواند نشانهٔ یک عارضه خطرناک مثل سرطان مری یا فتق هیاتال باشد.

شکم متورم

عجیب نیست که بعد از خوردن یک غذای حجیم احساس نفخ داشته باشید. اما بین نفخ و تورم شکم و اتساع آن یعنی افزایش واقعی اندازه شکم تفاوت وجود دارد. آیا به چشمتان می‌آید که شکمتان بزرگ‌تر شده؟ آیا شکمتان بزرگ‌تر از دور کمرتان است؟ اگر پاسخ شما مثبت است و این علامت حتی بعد از گذشت ساعت‌ها از هضم غذا هم وجود دارد پس می‌تواند نشانهٔ احتباس مایعات یا گاز در روده‌هایتان باشد که حاصل یک انسداد، التهاب، رشد زیاد باکتری‌ها یا یک بیماری گوارشی است.

احساس پُری بعد از خوردن مقدار کمی غذا

اگر بعد از اینکه کمی غذا خوردید احساس می‌کنید پُر و سنگین شده‌اید، شایع‌ترین دلیل آن می‌تواند گاستروپارزی یا بیماری فلج معده باشد که در آن غذا بیشتر از حدی که لازم است در معده می‌ماند. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک بیماری شدید باعث به‌هم‌خوردن سیستم الکتریکی معده می‌شود؛ مانند آنفلوانزا، کووید 19، جراحی معده و دیابت. هر چند گاستروپارزی می‌تواند خودش برطرف شود؛ اما پزشک می‌تواند با تجویز داروهایی، معده را وادار به انقباض کرده و سرعت گوارش را افزایش دهد. اگر مشکل شما ناشی از گاستروپارزی نباشد، مشکلات جدی‌تری مثل زخم معده، یک انسداد و یا یک تومور هم می‌توانند عامل باشند.

اگر علامتتان طولانی شد در مراجعه به پزشک تردید نکنید. هرچه پزشک زودتر علت را تشخیص بدهد، احتمال درمان بیشتر بوده و بهتر هم نتیجه خواهید گرفت.