رژیم فستینگ چیست و چه انواعی دارد؟

متخصص تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به اینکه رژیم‌های غذایی روزه‌داری متناوب علیرغم کارایی بالا اما در برخی افراد اثر عکس دارد، گفت: برخی به این دلیل که ساعاتی از روز را گرسنه می‌شوند و یا با محدودیت کالری مواجه‌اند، در بازه زمانی آزاد بی‌رویه غذا می‌خورند و کالری بیشتری دریافت می‌کنند و چاق‌تر از قبل می‌شوند.

دکتر احسان حجازی درباره رژیم‌های روزه‌داری متناوب توضیحاتی داد و اظهار کرد: چاقی و اضافه وزن آورده زندگی مدرن است؛ موضوعی که افراد را ترغیب به استفاده از راهکارهای سریع برای کاهش وزن می‌کند.

وی با اشاره به اینکه یکی از روش‌های مورد توجه جوامع مدرن و افراد با مشغله‌ زیاد، رژیم‌های روزه‌داری متناوب یا فستینگ است، افزود: این رژیم‌ها اصولا برای افرادی است که حوصله و صبوری کنترل دریافت و شمارش کالری را ندارند.

حجازی گفت: رژیم روزه‌داری متناوب شش روش دارد که ساده‌ترین حالت آن ۱۲ ساعت روزه‌داری است که ساعاتی از آن را در خواب می‌گذرانیم؛ در این روش فرد ۱۲ ساعت از شبانه‌روز را چیزی نمی‌خورد به طور مثال از هشت صبح تا هشت شب صرف غذا آزاد و باقی ساعات ممنوعیت غذا خوردن وجود دارد.

وی به یکی دیگر از انواع رژیم‌های غذایی فستینگ روزه‌داری اشاره کرد و افزود: رژیم ۱۶ به هشت یکی دیگر از رژیم‌های فستینگ است، در این روش فردی‌که از این رژیم پیروی می‌کند هشت ساعت غذا می‌خورد و در ۱۶ ساعت باقی‌مانده روزه‌دار است.

وی افزود: ساعات منع غذا خوردن در رژیم روزه‌داری متناوب، مختلف است؛ این تقسیم‌بندی با شرایط جسمی و میزان اضافه وزن افراد تفاوت دارد.

وی ادامه داد: از دیگر مدل‌های رژیم فستینگ می‌توان به رژیم‌های هفتگی اشاره کرد؛ از جمله اینکه در برخی رژیم‌ها محدودیت برای دو روز در هفته است؛ به این شکل که به طور مثال دو روز در هفته محدودیت دریافت کالری وجود دارد و مابقی روزها کالری به میزان دلخواه و متعادل دریافت می‌شود؛ نکته اینجاست که این دو روز نباید پشت سر هم باشد.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه رژیم‌های روزه‌داری متناوب عوارض و در عین حال سودمندی‌هایی هم دارد، گفت: از مزایای این رژیم‌ها ایجاد تغییراتی در ترکیبات بدن است؛ به عبارتی این رژیم‌ها باعث کاهش حجم دور کمر و چربی می‌شود.

کاهش کلسترول یکی دیگر از فواید رژیم‌های روزه‌داری متناوب است که شجاعی به آن اشاره کرد و گفت: تنظیم سطح قند خون ناشتا و کاهش مقاومت به انسولین و تنظیم ریتم خواب شبانه‌روزی از دیگر مزیت‌های رژیم‌های مذکور است.

وی به کاهش التهاب به عنوان یکی دیگر از سودمندی‌های رژیم‌های فستینگ اشاره کرد و ادامه داد: کاهش التهاب می‌تواند باعث کاهش بیماری‌های مزمنی مثل سرطان، دیابت و سایر بیماری‌ها شود.

شجاعی به کارایی و اثربخشی رژیم‌های فستینگ اشاره کرد و افزود: اگر این رژیم‌ها به صورت اصولی و با مشورت متخصص تغذیه انجام شود، در سلامت و کاهش اضافه وزن موثر است؛ به شکلی که اثرات و ماندگاری آن هم با رژیم‌های متناوب و کلاسیک یکسان گزارش شده است.

وی به عارضه‌های جانبی این رژیم‌ها اشاره کرد و افزود: احساس گرسنگی و ضعف و در پی آن کاهش سطح تمرکز، خستگی، افت خلق و خو، کاهش آستانه تحریک‌پذیری و پایین آمدن سطح کیفیت زندگی از جمله عارضه‌های این رژیم است.

وی پیروی خودسرانه از رژیم‌های غذایی را مورد انتقاد قرار داد و خاطرنشان کرد: این رژیم‌ها به هر فردی توصیه نمی‌شود؛ چون برخی افراد نمی‌توانند مداوم روزه‌دار باشند؛ به طور مثال زنان شیرده، باردار و یا مبتلایان به سنگ کلیه، بیماری‌های گوارشی و یا دچار رفلاکس نباید از این رژیم استفاده کنند.

شجاعی با اشاره به اینکه رژیم فستینگ در برخی افراد اثر عکس دارد نیز گفت: برخی به دلیل اینکه ساعاتی از روز را  گرسنه می‌شوند و یا با محدودیت کالری مواجه‌اند در بازه زمانی آزاد بی‌رویه غذا می‌خورند و کالری بیشتری دریافت می‌کنند.

وی تاکید کرد: طی مطالعات انجام شده رژیم روزه‌داری متناوب تاثیرات مثبتی بر کنترل چربی خون، کلسترول و مقاومت انسولینی دارد؛ اما نکته اینجاست که این پژوهش‌ها در بازه زمانی کوتاه روی افراد انجام شده و تایید آن نیازمند مطالعات بیشتر است.

او با بیان اینکه رژیم‌های طولانی مدت فستینگ در شرایطی که فرد روزانه کمتر از ۱۲۰۰ کالری دریافت کند، خطرناک است، گفت: عدم دریافت کالری لازم می‌تواند فرد را به سوء‌ تغذیه مبتلا کند؛ بنابراین هرگز خودسرانه رژیم فستینگ نگیرید و پیش از هر اقدامی با متخصص تغذیه مشورت کنید.

شجاعی توصیه کرد: آماده کردن بدن برای رژیم‌های روزه‌داری ضرورت دارد؛ خصوصا ورزشکاران باید تحت نظر متخصصان تغذیه، کالری دریافتی را تنظیم کنند. ضمن اینکه بهتر است بازه زمانی ورزش کردن نزدیک به زمان‌هایی باشد که فرد مجاز به مصرف غذاست.

وی درباره ممنوعیت غذایی در رژیم روزه‌داری متناوب نیز گفت: فردی‌که اضافه وزن دارد و قصد دارد رژیم فستینگ بگیرد، نمی‌تواند در ساعات مجاز غذا خوردن کالری اضافی دریافت کند؛ بهتر است این افرد غذاهای سالم، کم چرب و سبزیجات بیشتر را به رژیم خود اضافه کنند.

شجاعی ادامه داد: پایش و دنبال کردن رژیم روزه‌داری متناوب به شرایط بدنی افراد بستگی دارد؛ به طور مثال اگر فردی اضافه وزن محدودی دارد بین دو تا سه ماه به وزن مطلوب می‌رسد؛ اما اگر فردی از چاقی مفرط رنج می‌برد مدت بیشتری باید از این رژیم پیروی کند؛ ولی باید از این نکته غافل نشد که دنبال کردن طولانی مدت از این رژیم مستلزم استفاده از مکمل‌ها با مشورت متخصص تغذیه است.

بنابراعلام روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی؛ وی به عوارض جانبی رژیم فستینگ اشاره کرد و گفت: سردرد، سرگیجه و یبوست از عارضه‌های کوتاه مدت این رژیم است؛ علت اینکه تاکید می‌شود این رژیم با مشورت پزشک متخصص دنبال شود به این دلیل است که عارضه‌های جانبی به حداقل برسد.