کارخانه تولید بچه در رحم‌های اجاره ای اوکراینی

 "تانیا" یک زن ۴۵ ساله ساکن لس آنجلس شش سال پیش ۱۰۰۰۰ دلار پرداخت کرد تا از طریق رحم اجاره‌ای در اوکراین صاحب فرزند شود. تانیا شدیدا مایل بود بچه داشته باشد، اما متوجه شد که خودش نمی‌تواند باردار شود. او و همسرش پس از این که فهمیدند رحم اجاره‌ای در ایالات متحده تا چه اندازه می‌تواند گران باشد به دنبال گزینه‌هایی در خارج از کشور بودند و با شرکت "بایو تکس کام" (Bio Tex Com) در کی یف آشنا شدند.

به گزارش  پولیتیکو، والدین تانیا اصالتا اهل اودسا بودند بنابراین، او احساس می‌کرد که موقعیتی مناسب برای تولد فرزندش در اوکراین وجود دارد. با این وجود، پس از آغاز فرایند در پاییز ۲۰۱۷، جدول زمانی کار با آن چه در روند رحم اجاره‌ای پیش بینی شده بود مطابقت نداشت.

شوهرش چند هفته بعد برای پیگیری موضوع در کی یف بود و تصمیم گرفت به کلینیک برود تا ببیند آیا می‌تواند پاسخی دریافت کند. با این وجود، شرکت به او پاسخی نداد.

گزارش تانیا و همسرش یکی از شکایات متعددی بود که خبرنگاران "پولیتیکو" و رسانه خبری آلمانی "دی ولت" در تحقیقی در مورد آن شرکت که مسلما محبوب‌ترین آژانس ارائه دهنده خدمات رحم اجاره‌ای در جهان است فاش کردند. یک زن آلمانی گفته بود که شرکت اوکراینی پس از لغو برنامه رحم اجاره‌ای در اوکراین هرگز جنینی را به او تحویل نداد.

دی ولت هم چنین با دادستان‌های اوکراینی صحبت کرد که ادعا‌هایی مبنی بر عدم مراقبت مناسب از جنین توسط آن شرکت اوکراینی و عوارض آن برای زنانی که نوزادان را به دنیا آورده اند مطرح کردند. آنان می‌گویند که بررسی پرونده‌ها در سیستم حقوقی بعضا پر هرج و مرج اوکراین نیمه کاره رها می‌شدند.

تانیا نیز در تلاش هایش برای تحقیقات در مورد جنین اش ناکام مانده است. تانیا و همسرش نگران هستند که فرزندی به دنیا بیاید و به زوج دیگری داده شود. اگرچه او به آژانس بین المللی پیگیری جرایم اینترپل شکایت کرده، اما پس از گذشت بیش از پنج سال هنوز نمی‌داند واقعا چه اتفاقی افتاده است. شرکت بایو تکس کام به "پولیتیکو" گفته که نگرانی تانیا در مورد استفاده از آن برای یک زوج دیگر کاملا غیر منطقی است.

"آلبرت توچیلوفسکی" رئیس آن شرکت درباره مورد دیگری که مربوط به دوقلوی‌های آلمانی بوده زایشگاه دولتی کی یف را مقصر دانست و گفت:"دوقلو‌های دو زوج به طور همزمان به دنیا آمدند و متاسفانه کارکنان زایشگاه آنان را با یکدیگر جابجا کردند".  او می‌گوید:"ما به تخمک و جنین اهدا کننده نیاز نداریم. ما بانک بزرگی از تخمک‌های اهداکننده (بیش از ۱۰۰۰۰ تخمک اهدا شده) داریم که از اهداکنندگان جوان و سالم به دست آمده اند".

با این وجود، به دلیل گستردگی تجارت رحم اجاره‌ای در اوکراین که صد‌ها نوزاد در سال تولید می‌کند، نگرانی‌هایی  وجود دارد. اقتصاد اوکراین ممکن است متحمل مجموعه‌ای از ضربات ناامیدکننده شده باشد، اما صنعت رحم اجاره‌ای آن کشور که توسط یک محیط قانونی تغذیه می‌شود هم چنان برای تجارت باز است.

یک صنعت پررونق

در یک دهه گذشته رحم اجاره‌ای به یک صنعت پررونق جهانی تبدیل شده است. در سال ۲۰۱۶ میلادی سازمان غیردولتی سوئیسی "خدمات اجتماعی بین المللی" تخمین زد که سالانه ۲۰۰۰۰ نوزاد از طریق رحم اجاره‌ای متولد می‌شوند. به گفته شرکت تحقیقاتی و مشاوره Global Market Insights این فرآیند تولید مثل که توسط افراد مشهوری مانند کیم کارداشیان، التون جان و پاریس هیلتون تبلیغ می‌شود در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۱۴ میلیارد دلار ارزش داشت و ممکن است ارزش آن تا سال ۲۰۳۲ میلادی به ۱۲۹ میلیارد دلار برسد.

اگرچه رحم جایگزین در اکثر ایالت‌های ایالات متحده قانونی است و متداول می‌باشد، اما در بسیاری از مناطق اروپا و در بسیاری از نقاط دیگر جهان ممنوع است به این معنی که کسانی که علاقه‌مند به دنبال کردن آن هستند باید برای پیدا کردن داوطلب برای ارائه رحم اجاره‌ای به دنبال یافتن گزینه‌هایی در خارج از کشور خود باشند. حتی در مکان‌هایی مانند کالیفرنیا جایی که رحم جایگزین رایج است خدمات ارائه آن بسیار گران می‌باشد و زنانی مانند تانیا را به سوی یافتن گزینه‌های مقرون به صرفه‌تر در خارج از کشورشان سوق می‌دهد.

مجموعه‌ای از مقررات ملی متناقض و افزایش تعداد زنانی که برای جستجوی جانشین به کشور دیگری سفر می‌کنند فضایی را ایجاد کرده که شرکت‌هایی مانند شرکت بایو تکس کام موفق‌ترین آژانس رحم اجاره‌ای اوکراین باشد. صنعت رحم اجاره‌ای اوکراین علیرغم جنگ با روسیه هم چنان به تبلیغات و خدمات رسانی به مشتریان بین المللی خود ادامه می‌دهد. بایو تکس کام در فضای مجازی صد‌ها داستان از خانواده‌های شاد که از ملاقات با نوزاد تازه متولد شده شان خوشحال شده اند را تبلیغ و روایت می‌کند. با این وجود، در مورد شکایات سالیان اخیر جزئیات اندکی وجود دارد.

در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی دادستان‌های اوکراینی برای قاچاق کودکان حکم بازداشت توچیلوفسکی را صادر کردند. استدلال آنان این بود که این احتمال وجود داشت که برخی از کودکان پیوند دی ان‌ ای با والدین خود نداشته باشند. هم چنین، اتهاماتی مبنی بر ارتکاب فرار مالیاتی و پولشویی نیز علیه آن شرکت مطرح شده بود. با این وجود، این پرونده‌ها قبل از پایان یافتن به سایر سازمان‌های مجری قانون و دادگاه‌های کوچک‌تر انتقال یافتند.

در بحبوحه بمباران، قطعی آب و کمبود برق ناشی از جنگ اوکراین بایو تکس کام یکی از محبوب‌ترین آژانس‌های جهان به سادگی خود را با وضعیت تازه سازگار کرده است. براساس پست‌های آن شرکت در رسانه‌های اجتماعی بایو تکس کام از نوزادان در پناهگاه‌ها محافظت کرده و سربازان مسلح نوزادان را به بیمارستان و از بیمارستان همراهی می‌کنند و متقاضیان خارجی برای ملاقات با نوازدان شان به کی یف سفر کرده اند.

صد‌ها زن اوکراینی در طول جنگ برای زوج‌های بدون فرزند نوزاد به دنیا آورده اند امری که در زمان صلح یک چالش لجستیکی و برای برخی از نظر اخلاقی محل تردید بود. پست‌های آن شرکت در رسانه‌های اجتماعی مملو از داستان‌های شاد است: زوج‌های خارجی که با سفر به یک منطقه جنگی جان خود را به خطر می‌اندازند، اما برای اولین بار از طریق بایو تکس کام پدر و مادر می‌شوند. بنابراین، در حالی که اوکراین در مقابل روسیه می‌جنگید بایو تکس کام تلاش کرد تا این مبارزه را در بازاریابی خود بگنجاند و یک کارزار روابط عمومی با عنوان "بچه درست کن نه جنگ" را راه اندازی کرد و اعلام نمود که "تمام تلاش خود را برای تحقق رویای پدر و مادر شدن  انجام خواهد داد".

شعار شرکت این بود:"هیچ چیز نمی‌تواند ما را متوقف کند". این شعار طور مرتب در حساب‌های فیس بوک، تلگرام، تیک تاک و اینستاگرام آن شرکت پست می‌شود. بایو تکس کام از رویکرد تجاری معمول خود در زمان جنگ ابایی ندارد. توچیلوفسکی در پاسخ کتبی خود گفت که آن شرکت به طور فعال زنان را از مناطق تازه آزاد شده اوکراین استخدام می‌کند. او گفته است: "ما با کمبود شدید رحم جایگزین مواجه هستیم تعداد. مراجعان بالقوه سه برابر تعداد زنان داوطلب برای ارائه رحم اجاره‌ای هستند".

رحم اجاره‌ای موضوعی عمیقا بحث برانگیز در سراسر جهان است. رحم اجاره‌ای در سال ۲۰۱۵ میلادی در تایلند و نپال و سپس در سال ۲۰۱۹ میلادی در هند پس از مجموعه رسوایی‌های پرحاشیه در مورد ارتکاب استثمار و اتهامات اخلاقی در آن صنعت ممنوع شد. با این وجود، تقاضا برای رحم جایگزین از بین نرفت به سادگی به کشور‌هایی مانند اوکراین منتقل شد، جایی که این فرآیند هزینه کم تری دارد و در مقایسه با برخی کشور‌ها مقررات کم تری نیز در مورد آن وضع شده است.

شرایط استفاده از رحم اجازه‌ای در اوکراین ساده است: یک زوج باید ازدواج کنند و نشان دهند که از نظر پزشکی قادر به بچه دار شدن نیستند و دست کم نیمی از پیوند ژنتیکی کودک را از طریق اسپرم یا جنین فراهم کنند. بایو تکس کام در وب سایت خود بسته‌های ارائه شده اش را با قیمت ۴۰ هزار دلار تبلیغ می‌کند. به گفته وب سایت آن شرکت رحم اجاره‌ای بین ۴۰ تا ۵۰ هزار دلار هزینه دارد. این قیمت‌ها به طور قابل توجهی کم‌تر از هزینه‌های رحم اجاره‌ای در ایالات متحده است جایی که کارشناسان و شرکت‌های رحم اجاره‌ای تخمین می‌زنند که میانگین قیمت آن بیش از ۱۰۰۰۰۰ دلار است.

کسانی که با صنعت رحم اجاره ایپیش از جنگ در اوکراین آشنا هستند تخمین می‌زنند که تقریبا نیمی از تقریبا ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ حاملگی جایگزین در آن کشور هر ساله از طریق بایو تکس کام انجام شده است. این شرکت در ماه فوریه ۲۰۲۳ میلادی گزارش داد که از زمان آغاز جنگ اوکراین به این سو ۶۰۰ زوج در ۱۱ ماهه نخست از خدمات آن شرکت استفاده کرده اند. اگر هر خانواده به طور متوسط ۵۰۰۰۰ دلار پرداخت کرده باشد بدان معناست که بایو تکس کام ۳۰ میلیون دلار دریافت کرده است.

شعار آن شرکت این است:"هیچ گونه ناباروری مطلقی وجود ندارد". در وب سایت آن شرکت وعده اقامت زوجین در هتل‌های درجه یک کی یف داده شده و این که گواهی تولد کودک را که بخشی از بسته رحم اجاره‌ای است ارائه خواهد کرد.

همزمان هزاران زن جوان اوکراینی برای بقا و امرار معاش به صنعت باروری متکی هستند. بایو تکس کام در اتوبوس‌ها و از طریق رسانه‌های اجتماعی برای جذب زنان جوان در سراسر اوکراین تبلیغ می‌کند. "ویکتوریا" یکی از این زنان می‌گوید آن شرکت در سال ۲۰۱۸ میلادی در مجموع ۱۲۰۰۰ یورو یا تقریبا ۱۵۰۰۰ دلار برای سه بار بارداری به او پرداخت کرد که یکی از آن‌ها در نهایت موفقیت آمیز بود. پس از به دنیا آمدن کودک ویکتوریا به طور کامل از نوزاد دور نگه داشته شد. او گفت که اجازه نداشت به نوازد شیر بدهد یا با آن نوزاد ملاقات کند که برایش امری ناراحت کننده بود. او می‌گوید:"من زایمان کردم همه چیز را از دست دادم. من گریه کردم و جیغ زدم. طاقت نیاوردم حالم بد شد خواب آن بچه را می‌دیدم".

با این وجود، او اشاره کرد زمانی که پدر نوزاد را دید آرام شد. او می‌گوید: "می دانستم که بیهوده این کار را انجام ندادم دو نفر را که تمام عمر رویای یک کودک را در سر داشتند خوشحال کردم".

تاتیانا یک زن ۴۱ ساله از چرنیهیف در شمال اوکراین می‌گوید که پس از ارائه خدمات رحم اجاره‌ای در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی دچار مشکلات سلامتی متعددی شده است. او می‌گوید:"من به افرادی نگاه می‌کنم که می‌خواهند از فقر بیرون بیایند و برای کسب درآمد به برنامه رحم اجاره‌ای بپیوندند تا از طریق آن خانه بخرند. با این وجود، برای این که برای شان شبیه من اتفاقی رخ ندهد می‌خواهم به آنان هشدار دهم".

تاتیانا می‌گوید مقام‌های بایو تکس کام زمانی که از آنان برای پرداخت هزینه دارو‌های ضروری کمک خواسته بود به او خندیدند. تاتیانا می‌گوید که پزشکان دهانه رحم، رحم و تخمدان‌های او را برداشتند. او از آن زمان تاکنون ۲۰ پرتو درمانی داشته و شیمی درمانی سرطان را آغاز کرده است. او می‌گوید:"من به بیماری‌های معده، مثانه، کلیه‌ها و طحال مبتلا شدم".

اولگا اهل منطقه ژیتومیر تقریبا در ۱۴۰ کیلومتری غرب کی یف می‌گوید که پس از مرگ نوزادی که او در سال ۲۰۱۴ حامله بود و در دوران بارداری درگذشت پزشکان رحم اش را به طور کامل خارج کردند. شکایت او به دادستان بخشی از تحقیقات بود که بعدا منتفی شد.

روزنامه دی ولت بخشی از اسناد بایو تکس کام را از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ به دست آورد که نشان می‌داد تا چه اندازه به زنان ارائه دهنده خدمات رحم اجاره‌ای دستمزد اندکی می‌شد. زنان ۱۰۰ تا ۲۰۰ یورو (یا تقریباً ۱۲۰ تا ۲۴۰ دلار) برای هر انتقال جنین و سپس برای بارداری موفق و معاینات دریافت می‌کردند.

هزینه اهدای تخمک ۵۰۰ یورو (یا تقریبا ۶۰۰ دلار) به ازای هر تخمک بود در حالی که در ایالات متحده این رقم به ۱۰۰۰۰ دلار برای هر تخمک می‌رسید. مجموعه دیگری از اسناد معروف به "پروتکل ها" نشان می‌دهد که چگونه پنج زن در فاصله سنی ۲۷ تا ۳۵ سال با چندین انتقال جنین موافقت کردند روشی که با خطر بالاتری از عوارض برای فرد همراه است. فرم رضایت یک صفحه‌ای شامل عباراتی مانند این است: "در صورت بروز شرایط یا عوارض پیش بینی نشده از پیش موافقت می‌کنم که از تمام اقدامات لازم برای رفع عوارض استفاده کنم". در این فرم هم چنین اشاره شده است: "احتمال بروز عوارض، خطرات و پیامد‌های بعدی وجود دارد"، اما خطرات سلامتی را مشخص نمی‌کند و تاثیرات بلندمدت بالقوه آن را توضیح نمی‌دهد.

برخی از زنان که خدمات رحم اجاره‌ای را ارائه داده بودند در شکایت به دستگاه قضایی اوکراین ادعا کردند که بایو تکس کام هرگز به آنان پولی نداده و مسئولیت مشکلات سلامتی‌شان را بر عهده نگرفته است و به اندازه کافی به آنان در مورد خطراتی که برای جانشین شدن با آن روبرو هستند هشدار نداده اند.

بدون مکان امن

جنگ در اوکراین واقعیت‌های خشن رحم اجاره‌ای را در آن کشور واقع شده در شرق اروپا آشکار ساخته است واقعیاتی که در زمان صلح تا حد زیادی پنهان باقی مانده بودند. امروز هیچ مکان امنی در اوکراین وجود ندارد و تمام کلینیک‌ها با مشکلات بسیار جدی مواجه هستند. اکثر اوکراینی‌ها با تجارت رحم اجاره‌ای موافق نیستندو هم چنین، این عمل نوعی ننگ اجتماعی محسوب می‌شود. اکثریت قریب به اتفاق زنانی که در اوکراین به عنوان رحم اجاره‌ای به ارائه خدمات می‌پردازند داوطلب شدن شان را پنهان می‌کنند.

"سم اورینگهام" ساکن سیدنی که یک آژانس مشاوره رحم اجاره‌ای مستقر در آن شهر را تاسیس کرده درباره فعالیت بایو تکس کام می‌گوید: "آن شرکت بیش‌تر یک کارخانه تولید نوزاد است. آنان مراقبت‌های لازم برای زنانی که خدمات رحم اجاره‌ای را ارائه داده اند در نظر نمی‌گیرند. با این وجود، آنان یک دستگاه عظیم بازاریابی دارند که عمدتا آنلاین و ارزان قیمت است. بنابراین، آنان هنوز محبوب هستند".