آمار نگران کننده کاهش ازدواج در ایران |‌ ۱۳ میلیون نفر مجرد هستند!

بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حدود ۱۳ میلیون مجرد در کشور داریم که حدود ۲.۵ میلیون نفر از آنها در حال تحصیل هستند.

بحران سالمندی یکی از بحران‌هایی است که کارشنان هشدار می‌دهند در سال‌های آینده گریبانگیر ایران شود. قانون جوانی جمعیت هم نتوانست جلوی روند کاهشی ازدواج و فرزندآوری و نزدیک شدن به این بحران را بگیرد. در همین حال آمارهای رسمی هم نشان از کاهش چشمگیر ازدواج دانشجویی در کشور می‌دهد.

ازدواج دانشجویی که با هدف آسان شدن ازدواج از دهه ۷۰ شکل گرفت هم دیگر رونقی ندارد؛ حالا یا با دلایل فرهنگی یا اقتصادی. اگر فرض را مشکلات اقتصادی افراد بگذاریم، نکته این است که با ازدواج آسان دانشجویی نگرانی همچنان برجاست. همچنان هزینه‌های زندگی باری است که به دوش کشیدن آن برای افراد چندان کار راحتی نیست.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی وضعیت تجرد دانشجویان در ایران، پیشنهاد داده که امتیازات و خدمات رفاهی بیشتری به دانشجویان متاهل تعلق گیرد تا به افزایش ازدواج‌ها در کشور بینجامد.

۱۳ میلیون مجرد در ایران

بر اساس آخرین آمارهای رسمی نرخ باروری کل کشور در سال ۱۴۰۰ به ۱/۷۱ رسیده است؛ یعنی به زیر سطح جانشینی ۲/۱. اگرچه در لایحه برنامه هفتم توسعه نرخ باروری ۲.۵ هدفگذاری شده، اما کارشناسان می‌گویند با توجه به شرایط فعلی این هدف‌گذاری واقع‌بینانه نیست و به نتیجه نمی‌رسد.

بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس حدود ۱۳ میلیون مجرد در کشور داریم که حدود ۲.۵ میلیون نفر از آنها در حال تحصیل هستند. در ادامه این گزارش به آمار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ پرداخته شده است. بر اساس این آمارها، در سال تحصیلی گفته‌شده حدود سه میلیون و ۱۸۰ هزار دانشجو در کل کشور داریم. از این میان حدود ۶۲۰ هزار نفر از آنها متاهل هستند. به عبارتی حدود ۲۰ درصد دانشجویان را متاهلان تشکیل می‌دهند.

کاهش ازدواج دانشجویی

مقایسه آمارهای ازدواج دانشجویی طی سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱ نشان می‌دهد که سن ازدواج دختران دانشجو ۲۲.۲۸ سال و پسران ۲۵.۰۷ سال است. از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ روند سن ازدواج دانشجویی نزولی و از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱ سن ازدواج روند صعودی به خود گرفته است.

سال ۱۳۹۱ بیشترین تعداد ازدواج دانشجویی یعنی ۶۱ هزار و ۴۰۰ نفر ثبت شده و در سال بعد از آن این آمار تقریبا نصف شده و به ۳۸ هزار و ۵۰۱ نفر رسید. در حالی‌که تعداد دانشجویان سال ۱۳۹۲ نسبت به سال قبل از آن افزایش داشت.

کاهش ازدواج‌های دانشجویی در سال‌های بعد هم مشهود است. در سال ۱۳۹۷ و قبل از شیوع کرونا به ۱۹ هزار و ۳۰۰ نفر رسید. بنابراین در دهه ۱۳۹۰ ازدواج‌های دانشجویی کاهش چشمگیری داشته‌اند که البته این آمار بار روند کلی ازدواج در جامعه همخوانی دارد. بخشی از آن به کوچک شدن جامعه در سن ازدواج مربوط می‌شود.

۶ درصد از دانشجویان کار تمام وقت دارند

پیدا کردن شغل یکی از دغدغه‌های افراد از همان بدو ورود به دانشگاه و حتی پیش از شروع تحصیلات دانشگاهی است. برخی از کارشناسان می‌گویند بیکاری و نداشتن چشم‌اندازی از آینده یکی از دلایل بی‌میلی افراد برای ازدواج است. اما وضعیت شغلی دانشجویان در ایران چگونه است؟

پیش از این ایسپا در گزارشی با عنوان سبک زندگی دانشجویان وضعیت تاهل و اشتغال آنها را بررسی کرد. بنا بر این گزارش، حدود ۷۹ درصد دانشجویان پاسخگو، مجرد و ۱۹ درصد هم متاهل هستند. از شاخص‌های دیگری که در گزارش ایسپا آمده، وضعیت اشتغال دانشجویان است. ۶۳ درصد از دانشجویان پاسخ داده بودند که که ضمن تحصیل مشغول به انجام هیچ شغلی نبودند. ۲۵ درصد از آنها هم کار پاره وقت و ۷/۵ درصد نیز دارای شغل تمام وقت هستند.

وضعیت تجرد زنان و مردان تحصیلکرده

از دیگر داده‌هایی که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به آن پرداخته، می‌توان به وضعیت میانگین سنی زنان و مردان اشاره کرد. در بخشی از این گزارش که به آمارهای ثبت احوال استناد کرده، آمده که میانگین سنی ازدواج زنان در کشور ۲۳/۴ سال است. ۷۳ درصد از زنانی که در این سن هستند و وارد تحصیلات دانشگاهی شده‌اند، هرگز ازدواج نکرده‌اند.

اما وضعیت تجرد مردان تحصیلکرده چگونه است؟ بر اساس سن میانگین مردان در کشور که ۲۷/۶ سال است، ۷۰ درصد مردان بالای ۲۷ ساله‌ای که دانشگاه رفته‌اند، ازدواج نکرده‌اند. در ادامه این گزارش آمده تجرد افرادی که به تحصیلات دانشگاه در مقاطع بالاتر ادامه داده‌اند نیز بیشتر از افرادی است که از یک مقطع فارغ‌التحصیل شده‌اند و ادامه نداده‌اند.

مرکز پژوهش‌های مجلس: شرایط ازدواج آسان فراهم شود

بازوی پژوهشی مجلس با مقایسه آمار ازدواج‌ دانشجویی و مقایسه آن با دانشجویان متاهل، نوشته که بخش چشمگیری از دانشجویان با افراد خارج از دانشگاه ازدواج می‌کنند. در ادامه هم آمده که به‌رغم مطلوبیت ازدواج دانشجویی با توجه به آمار پایداری حدود ۹۴ درصد از ازدواج‌های دانشجویی، این موضوع یک فرصت است برای کاهش جامعه افراد هرگز ازدواج نکرده. به‌گونه‌ای که رفع موانع تسهیل ازدواج دانشجویان به پوشش قابل توجهی از افراد هرگز ازدواج نکرده در کل جامعه منجر خواهد شد.

مرکز پژوهش‌های مجلس نوشته که استفاده از ظرفیت نظام آموزش عالی در فراهم آوردن شرایط ازدواج آسان در دوران دانشجویی و رفع موانع اولیه آن راهبرد مهم و اثرگذاری در حل مسئله ازدواج جوانان است. به‌گونه‌ای که اگر فقط ۵۰ درصد از جمعیت حدود ۲/۵ میلیون دانشجوی مجرد با افراد خارج از دانشگاه ازدواج کنند، حدود ۲/۵ میلیون نفر از افراد هرگز ازدواج نکرده (معادل یک چهارم از این جامعه افراد) تشکیل خانواده می‌دهند.