ورق پانچ چیست؟

آیا تا‌کنون از انواع ورق در سازه و محصولات خود استفاده کرده‌اید؟ سنگینی ورق‌ها به طور معمول باعث مشکلات عدیده‌ای در حمل و نقل و نصب آن‌ها می‌شود و همین موضوع هزینه‌های شما را افزایش خواهد داد. از طرفی عدم هماهنگی ظاهر ورق با سایر بخش‌های سازه می‌تواند به زیبایی نمای آن آسیب برساند. اگر با مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم مواجه شده‌اید، باید بدانید که ورق پانچ می‌تواند مشکل شما را به آسانی حل کند. حال با این سؤال مواجه می‌شویم که ورق پانچ چیست؟

یکی از مورد استفاده‌ترین ورق‌ها در صنایع مختلف، ورق پانچ است که ما در این مقاله قصد پرداختن به آن را داریم. در انتهای این مقاله شما با تعریف ورق پانچ آشنا شده، روش‌های تولید آن را می‌شناسید، با انواع آن آشنایی پیدا خواهید کرد و در نهایت درباره‌ کاربرد‌های مختلف آن در صنایع مختلف اطلاعاتی کسب خواهید کرد پس با ما همراه باشید.

تعریف ورق پانچ

ورق پانچ که به آن ورق مشبک نیز گفته می‌شود، یکی از انواع ورق‌های فلزی است که بر روی سطح آن با روش‌های متنوع حفره‌های زیادی به صورت یکدست و هم‌اندازه ایجاد می‌کنند. حفره‌های ایجاد شده بر روی ورق پانچ را چشمه ورق می‌نامند. حفره‌های موجود در سطح ورق پانچ می‌توانند به شکل اشکال منظم هندسی همانند دایره، مربع، لوزی و ... باشند یا به اشکال دیگری مانند گشنیزی یا هر شکل دلخواهی تولید شوند. این تنوع اشکال سبب می‌شود که هنگام استفاده بتوان آن‌ها را به راحتی از نظر ظاهری با بقیه عوامل بکار رفته در سازه هماهنگ کرد و ظاهری زیباتر به سازه بخشید؛ البته لازم به ذکر است از نظر میزان استفاده، نوع دایره‌ای آن رایج‌تر از انواع دیگر است.

روش‌های تولید ورق پانچ

همانگونه که قبل‌تر اشاره شد، ورق پانچ یکی از انواع ورق‌های فلزی است؛ پس برای تولید آن باید ابتدا ورق فلزی را تولید کرده و سپس با روش‌هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم، حفره‌ها را به صورت هم‌اندازه و یکدست بر روی سطح آن ایجاد کنیم. برای تولید ورق فلزی در کارخانجات به طور کلی از روش‌های نورد سرد و نورد گرم استفاده می‌شود. در فرآیند نورد گرم ابتدا به فلز حرارت داده تا دمای آن به بالاتر از دمای تبلور فلز برسد و سپس با عبور آن از میان دو غلتک، فلز را به ضخامت مورد نظر می‌رسانند. در این دما فلز انعطاف‌پذیری بیشتری دارد؛ بنابراین برای شکل‌دهی به آن نیروی کمتری مورد نیاز است. در فرآیند نورد سرد نیز مراحل فوق بدون انتقال حرارت به فلز و افزایش دمای آن انجام می‌گیرد. این که در تهیه ورق از چه نوع نوردی استفاده شده است، در خصوصیات ورق همانند چکش‌خواری، مقاومت در برابر سایش و قابلیت ماشین‌کاری آن تاثیرگذار است. پس از تولید ورق برای ایجاد حفره‌های آن از روش‌های گوناگونی استفاده می‌شود. این روش‌ها عبارتند از:

• روش سنبه ماتریس: در این روش از یک قالب با دو بخش نری و مادگی استفاده می‌شود. بخش نری سنبه و بخش مادگی ماتریس نام دارد. با حرکت بخش متحرک قالب به سمت بخش ثابت می‌توان قسمت مورد نظر از ورق را با اعمال نیرو برش زد.
• واترجت: در این روش با اعمال فشار آب می‌توان فلزات را به اشکال دلخواه برید و تغییر شکل داد.
• پرس پانچ: یک نوع پرس ماشینی که می‌توان برای برش فلزات از آن استفاده کرد. این ابزار هم به صورت دستی و هم توسط کامپیوتر قابل کنترل است.
• لیزر: برش لیزر یکی از روش‌های محبوب و پرکاربرد برای شکل دهی به فلزات است که می‌‎توان برای ایجاد حفره بر روی ورق از آن استفاده کرد.
• دستگاه CNC (Control Numerical Computer): این روش را در حال حاضر می‌توان محبوب‌ترین روش ماشینکاری فلزات دانست. علت این امر سرعت بالا، دقت، ایمنی، قابلیت تکرار‌پذیری و کاربری ساده آن است.

انواع ورق پانچ

ورق پانچ را می‌توان از جنبه‌های متفاوتی تقسیم‌بندی کرد. متداول‌ترین تقسیم‌بندی آن براساس نوع فلز و یا شکل حفره‌های به‌کاررفته در آن است. در ادامه چند نوع از ورق‌های پانچ پرکاربرد را خدمت شما معرفی خواهیم کرد و ویژگی هر‌کدام را به اختصار بیان می‌کنیم:

• ورق پانچ فولادی: از انواع ورق‌های فولادی می‌توان جهت تولید ورق پانچ استفاده کرد. نوع ورق فولادی از لحاظ درصد کربن و روش نورد آن با توجه به کاربرد ورق پانچ اهمیت پیدا می‌کند و این موضوع بر روی قیمت ورق پانچ موثر است.
• ورق پانچ گالوانیزه: ورق‌های فولادی را با انجام عملیات گالوانیزاسیون با لایه‌ای از روی می‌پوشانند تا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم شوند.
• ورق پانچ استیل: ورق‌هایی از جنس استیل، مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارند. رایج‌ترین ورق‌های پانچ استیل دارای گریدهای ۳۰۴، ۳۱۶ و ۴۳۰ هستند.
• ورق پانچ آلومینیوم: از مزیت‌های ورق‌های آلومینیومی می‌توان به سبک بودن آن‌ها، توانایی انتقال حرارت بالا و مقاومت در برابر زنگ‌‌زدگی اشاره کرد. از این نوع ورق در محیط‌هایی که نیاز به انتقال حرارت بالا و خنک‌کاری دارند و یا در مواقعی که چگالی فلز برای ما حائز اهمیت است، استفاده می‌شود.
• ورق پانچ روغنی: به ورقی که در طی فرآیند نورد سرد در دمایی بین ۲۵ تا ۲۰۰ درجه سانتی گراد با فشار بالا تولید می‌شود، ورق روغنی می‌گویند. از جمله مزایای این ورق می‌توان ظاهر درخشان و سطح یکدست آن، قابلیت ماشین‌کاری بالا و بهبود کشش سطحی آن نسبت به ورق با فرآیند تولید نورد گرم را نام برد.
• ورق پانچ سیاه: ورق سیاه یکی از انواع ورق‌های فولادی است که با فرآیند نورد گرم تولید می‌شود و در ساخت آن از عناصری مانند، گوگرد، سیلیسیم، فسفر، منگنز و کربن استفاده می‌شود. این ورق دارای سطحی خشن و مات است و یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آن، تحمل دمای بالای آن می‌باشد، به دلیل همین ویژگی برای جوشکاری مناسب است و در صنایع مختلفی از جمله خودرو‌سازی، تانکر‌سازی و بسیاری از صنایع دیگر کاربرد فراوان دارد.
• ورق پانچ آجدار: این ورق‌ها ابتدا با استفاده از فرآیند نورد گرم به ضخامت تعیین شده می‌رسند و سپس با فرآیند آج‌زنی محصول نهایی تولید می‌گردد. وجود آج بر روی این ورق باعث به‌وجود آمدن اصطکاک بیشتری درسطح آن شده و این ورق را برای کاهش لغزندگی سطحی، در مکان‌هایی همچون انواع رمپ پارکینگ مناسب می‌سازد.

کاربرد‌های ورق پانچ

ورق‌های پانچ با توجه مشبک بودن، سبک‌تر از انواع دیگر ورق با همان ابعاد و اندازه است و در نتیجه در فرآیند‌های نصب و حمل‌و‌نقل راحت‌تر است. از طرفی وجود این حفره‌ها باعث می‌شود که سیالاتی مانند هوا به راحتی از داخل آن‌ها عبور کرده ولی در مقابل ورود اجسامی که ابعاد بزرگ‌تری دارند، جلوگیری به عمل آید. با توجه به ویژگی‌های این‌چنینی، این نوع از ورق در گستره‌ وسیعی از صنایع، مورد استفاده قرار می‌گیرید. از جمله موارد استفاده از ورق پانچ می‌توان به ساخت انواع حفاظ‌ها، صنایع تهویه مطبوع، نماهای ساختمان، کشتی سازی، ساخت انواع قفسه‌ها و موارد بسیاری از این قبیل اشاره کرد.

سخن پایانی

حال که با تعریف ورق پانچ، نحوه‌ تولید آن، انواع و کاربرد‌های گسترده‌ آن آشنا شده‌اید، می‌توانید با توجه به نیاز و شرایط خود، تصمیم مناسب‌تری برای خرید و استفاده از انواع متفاوت آن در شرایط گوناگون بگیرید. در نهایت تعیین کننده‌ترین موضوع در انتخاب نوع مناسب، معطوف به نیاز شما و برطرف کردن آن است. با توجه به تنوع زیاد این محصول شما می‌توانید برحسب سلیقه خود، شرایط محیطی، نوع کاربری و ... اقدام به خرید محصول مناسب خود بکنید.