نبرد بزرگی که پس از مرگ انسان آغاز می‌شود

دسترسی شرکت های بزرگ فناوری به داده‌های افراد متوفی در رسانه‌های اجتماعی، موجب بروز نگرانی از سوی برخی کارشناسان در خصوص سوءاستفاده شرکت ها از این داده‌ها شده به طوری که خواهان نابود کردن همیشگی این داده‌ها شده اند.

در سال ۲۰۱۲ یک دختر ۱۵ ساله در برلین بر اثر تصادف با قطار مترو جان باخت. والدین او از شرکت فیسبوک خواستند که پیام های محرمانه‌ او را در اختیار آنها بگذارد تا شاید بفهمند مرگ او واقعا سانحه بوده یا ممکن است خودکشی باشد.

فیسبوک از این کار خودداری کرد. مرگ او به فیسبوک گزارش شد و حساب کاربردی او به یک حساب «یادبودی» تغییر کرد و دیگر کسی حتی با داشتن رمز عبور هم نمی تواند وارد آن بشود. پس از سال ها پیگیری قضایی، دادگاه عالی آلمان در سال ۲۰۱۸ دستور داد که فیسبوک پروفایل را تحویل بدهد.

«کارل اومان» استادیار علوم سیاسی در دانشگاه «اوپسالا» سوئد در کتاب «زندگی پس از مرگ داده‌ها» به این مساله پرداخته است که آیا شرکت «متا» (فیسبوک) و شرکت هایی مانند آلفابت و اپل باید این قدرت را داشته باشند که تصمیم بگیرند پس از مرگ کاربران چه بر سر داده‌های آنها می‌آید.

اومان استدلال می کند که داده‌هایی که ما بعد از مرگ از خود به جا می‌گذاریم در واقع یک جسد اطلاعاتی است. آیا می توانیم مسئولیت رسیدگی به جسد اطلاعاتی خود را به شرکت های بزرگ فناوری واگذار کنیم؟ اومان می گوید که این یکی از مهمترین سوالات دوران ما است زیر هر کسی با دسترسی به اینترنت مقدار زیادی داده تولید می‌کند که بخش زیادی از آن پس از مرگ آن فرد به موجودیت خود ادامه خواهد داد.

این کتاب بر اساس تحقیقی است که اومان و «دیوید واتسون» در سال ۲۰۱۹ منتشر کردند و در آن برآورد کردند که فیسبوک تا پایان این قرن پروفایل حدود پنج میلیارد کاربر متوفی را در اختیار خواهد داشت.

این محققان می‌گویند که شرکت های فناوری بزرگ به این ترتیب در واقع یک آرشیو جهانی از رفتار انسانی و استناداتی از رویدادهای معاصر مانند جنبش «اهمیت جان سیاهپوستان» و «بهار عربی» دارند ضمن اینکه همچنین ممکن است به دنبال راه هایی برای کسب سود مالی از این پروفایل ها باشند و داده‌ها را بفروشند یا ممکن است به سادگی به بهانه آزاد کردن فضای سرورها از شر این داده‌ها خلاص شوند.

اما ممکن است مساله مرگ و زندگی در میان باشد. «مرکز پیشگیری و کنترل بیماری» سال گذشته اعلام کرد که خودکشی دختران نوجوان آمریکایی نسبت به یک دهه پیش ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده که این مساله با افزایش کاربرد گوشی‌های هوشمند مطابقت دارد. در سال ۲۰۱۸ فیسبوک به نقش خود در نسل کشی روهینگیا در میانمار اذعان کرد و در یک گزارش خاطرنشان کرد که این شرکت اجازه داده از پلتفرم آن برای تحریک خشونت استفاده شود.

با وجود همه اینها هنوز هیچ قانونی بطور معنادار کاربرد رسانه‌های اجتماعی توسط نوجوانان یا تاثیر این شرکت ها بر سخنان سیاسی را محدود نکرده است. بله این شرکت ها ممکن است روزی تصمیم بگیرند که داده‌های مربوط به افراد متوفی را بفروشند یا نابود کنند اما همین الان از داده‌های افراد زنده سوءاستفاده می کنند.

همانند بسیاری از نوشته‌های آکادمیک، اومان هم سوالات زیادی مطرح می کند اما راه حل زیادی مطرح نمی کند. او خاطرنشان می کند که هیچ شرکت یا کسب و کاری نباید مسئولیت تصمیم گیری در این باره را داشته باشد که با بقایای دیجیتال چه باید کرد. او در عوض می گوید که باید به این مساله بطور جمعی پرداخته شود.