فیلترینگ شکست خورد؟ | بازگشت تلگرام و اینستاگرام به زندگی کاربران

شبکه‌ های اجتماعی خارجی اینستاگرام و تلگرام بعد از دو سال فیلترینگ هنوز پرمخاطب‌ترین شبکه‌های ایران هستند. آمارها نشان می‌دهد حدود چهار میلیون فروشگاه در بستر این شبکه‌‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند و گردش مالی مناسبی دارند.

حدود دو سال از فیلترینگ شبکه اجتماعی اینستاگرام در ایران می‌گذرد. اما گزارش‌های منتشرشده از سوی نهادی دولتی یا شرکت‌های خصوصی نشان می‌دهد همچنان این شبکه‌های اجتماعی نزد مردم و شرکت‌‎ها بیشترین استفاده را دارد و سالانه میلیاردها تومان صرف خرید فیلترشکن می‌شود.

اخیراً در گزارشی که شرکت دیتاک فعال در زمینه رصد، تحلیل رسانه‌ها و فضای مجازی از شرایط فضای شبکه‌‌های اجتماعی سال ۱۴۰۲ در ایران منتشر کرده است، نشان می‌دهد از میان ۴۶ میلیون کاربر ایرانی که در اینستاگرام ثبت‌نام کرده‌اند، ۳۱ میلیون کاربر فعال هستند. همچنین از میان ۶۰ میلیون کاربر ایرانی که در تلگرام ثبت‌نام کرده‌اند ۲۴ میلیون کاربر فعال هستند.

در این گزارش نوشته شده شروع فیلترینگ در تابستان ۱۴۰۱ باعث شده بود بسیاری از کاربران از اینستاگرام  فاصله بگیرند اما پس از مدتی در زمستان همان سال به دلیل رواج فیلترشکن در کشور، حدود ۹۰ درصد این کاربران دوباره به اینستاگرام بازگشتند و فعالیت خود را ادامه دادند.

۳ میلیون و ۷۰۰ هزار کسب‌وکار فعال در اینستاگرام

گزارش سال گذشته یکتانت نشان می‌داد سومین دلیل حضور ایرانیان در اینترنت خرید است. این مساله به گونه‌ای دیگر در گزارش دیتاک هم تایید شده زیرا آمارها نشان می‌دهد سه میلیون و ۷۰۰ هزار فروشگاه ایرانی در اینستاگرام وجود دارد که شامل خرده‌فروشی‌ها هم می‌شود. از میان کسب‌وکارهای فعال شکل گرفته در اینستاگرام، بیشترین سهم با ۳۳ درصد به مد و پوشاک اختصاص دارد. پس از آن زیبایی و سلامت با ۲۵ درصد در جایگاه دوم، خوراکی‌ها با ۱۲ درصد در جایگاه سوم، لوازم خانه و آشپزخانه با ۱۱ درصد در جایگاه چهارم، لوازم تحریر و آموزش با هشت درصد در جایگاه پنجم، کالای دیجیتال با هفت درصد در جایگاه ششم و ساعت و جواهرآلات با چهار درصد در جایگاه هفتم قرار دارند.

اما حضور این تعداد کسب‌وکار چه میزان گردش مالی داشته است؟

در قسمتی دیگر از گزارش دیتاک درباره گردش مالی سال ۱۴۰۲ ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی اشاره شده که مبلغی بالغ بر ۱۳۰ هزار میلیارد تومان (دو میلیارد دلار) است. از این مبلغ بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان سهم بازار خرده‌فروشی (فروشگاه‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی)، ۴۰ هزار میلیارد تومان سهم زیرساخت و اینترنت (اپراتورها) و ۲۰ هزار میلیارد تومان سهم سرویس مکمل رنجیره فروش (تبلیغات و لجستیک) بوده است.

اما آماری که در این گزارش به آن اشاره نشد و در میزان گردش مالی شبکه‌های مجازی ایران مهم است مقدار هزینه ناشی از خرید فیلترشکن است. زیرا در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب خارجی در ایران همچون اینستاگرام و تلگرام فیلتر هستند و بدون فیلترشکن نمی‌توان از آنها استفاده کرد.

۳۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی فیلترشکن‌ها

گزارش منتشرشده آژانس دیجیتال مارکتینگ یکتانت نشان می‌دهد ۸۰ درصد مردم در گروه‌های سنی مختلف از VPN استفاده می‌کنند و گردش مالی سالانه خرید و فروش VPN در ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان بوده است.